KARDIOLOGIA DZIECIĘCA Flashcards
Adaptacja układu krążenia noworodka do życia pozamacicznego
– u płodu komorą dominującą (anatomicznie i czynnościowo) jest komora prawa
– koniuszek serca jest tworzony przez obie komory
– rozprężenie płuc po rozpoczęciu samodzielnego oddychania:
=>spadek oporu i ciśnienia, i wzrost przepływu w krążeniu płucnym
– przerwanie krążenia łożyskowego
=> wzrost oporu w krążeniu systemowym
– zwiększenie prężności tlenu we krwi powoduje spadek syntezy prostaglandyn
=> zamykanie przewodu tętniczego
• czynnościowe po 15-48h
• anatomiczne (zarośnięcie) po 2-3 tyg
– zwiększenie ciśnienia w lewym przedsionku, zmniejszenie w prawym przedsionku:
=> zamykanie otworu owalnego (pozostaje otwarty nawet u 30% osób) – serce noworodka ma mało elementów kurczliwych, nie potrafi generować większej siły skurczu,
dlatego w sytuacjach stresowych radzi sobie przede wszystkim przyspieszeniem akcji serca
– z czasem ustala się przewaga komory lewej (po kilku/nastu tygodniach już tylko ona tworzy
koniuszek serca)
Sinica
– nieprawidłowe zabarwienie skóry, spowodowane ↑ ilości hemoglobiny zredukowanej > 4g/dl
– jest objawem nieprawidłowości ze strony układu krążenia, oddechowego i nerwowego
Sinica ośrodkowa
– spowodowana hipoksemią (sinicze wady serca, choroby płuc, zaburzenia neurologiczne)
– najlepiej widoczna w miejscach z intensywnym przepływem włośniczkowym (wargi, płatek ucha,
łożysko paznokci, spojówki)
– ucieplenie obwodowych części kończyn jest prawidłowe
– nawrót kapilarny < 2s
– sinica centralna jest jednym z dużych objawów wad wrodzonych serca
Sinica obwodowa
– spowodowana nadmiernym odtlenowaniem Hb w tkankach obwodowych (np. NS, wstrząs)
– nawrót kapilarny jest zwiększony
– obwodowe części ciała są chłodne
– masaż/ogrzanie powoduje miejscowy zanik sinicy
Sinica test hiperoksji
– różnicuje sercowe i płucne przyczyny sinicy centralnej
– pacjent oddycha 100% tlenem przez 5-10 minut
– u pacjentów z siniczymi wadami serca przyrost pO2 jest niewielki (<50-75 mmHg), u pacjentów z
chorobami płuc przyrost jest duży (150-300 mmHg)
– u osób zdrowych przyrost > 300 mmHg
Sinica różne
u dzieci z anemią sinica może nie być widoczna
poliglobulia może być przyczyną sinicy obwodowej
methemoglobinemia => sinica rzekoma
Tony i szmery serca
miejsca osłuchiwania
– pole płucne (II lewa pmż przy mostku)
– pole aortalne (II prawa pmż przy mostku)
– punkt Erba (IV prawa pmż przy mostku)
– nad koniuszkiem serca
Tony i szmery serca
ton 1
zamknięcie zastawek trójdzielnej i dwudzielnej podczas skurczu komór
Tony i szmery serca
ton 2
zamknięcie zastawek aortalnej i płucnej podczas rozkurczu (fizjologiczne rozdwojony na wdechu)
Tony i szmery serca
ton 3
szybkie napełnianie komór podczas rozkurczu (może rzadko występować u zdrowych dzieci)
Tony i szmery serca
ton 4
skurcz przedsionków (patologiczny)
Tony i szmery serca
szmery
> przy ich wysłuchaniu należy określić ich fazę (skurczowy/rozkurczowy), głośność, pole najlepszej
słyszalności i kierunek promieniowania
jedynym fizjologicznym szmerem rozkurczowym jest buczenie żylne (!)
Tony i szmery serca
szmery skurczowe
- zwężenie zastawki aortalnej i pnia płucnego
- niedomykalność zastawki mitralnej i trójdzielnej
- przeciek międzykomorowy
Tony i szmery serca
szmery rozkurczowe
- zwężenie zastawki mitralnej i trójdzielnej
- niedomykalność zastawki aortalnej i pnia płucnego
Tony i szmery serca
szmery ciągłe
- przetrwały przewód tętniczy
- okienko aortalno-płucne
- przetoki tętniczo-żylne
Tony i szmery serca
głośność szmeru
skala Levine’a
• 1/6 = bardzo cichy, słyszalny po dłuższym osłuchiwaniu
• 2/6 = cichy
• 3/6 = średnio głośny (tak samo głośny jak tony)
• 4/6 = głośny, towarzyszy mu drżenie klp
• 5/6 = bardzo głośny, słyszalny od razu po przyłożeniu stetoskopu do klp, towarzyszy mu drżenie klp
• 6/6 = najgłośniejszy, słyszalny bez stetoskopu, towarzyszy mu drżenie klp
Tony i szmery serca
szmery niewinne
obecne w sercu bez żadnych zmian chorobowych
– ciche (< 3/6)
– skurczowe (wyjątek: buczenie żylne)
– nie promieniują
– mają związek z pozycją ciała (zanikają w pozycji stojącej, nasilają się po położeniu)
– obecne u 40-60% zdrowych dzieci i młodzieży
– jeden z najczęstszych znanych szmerów niewinnych: szmer Stilla
Tony i szmery serca
szmery czynnościowe
> u dzieci z prawidłową anatomią serca, ale obecnymi innymi stanami
chorobowymi (gorączka, anemia, nadczynność tarczycy, bloki p-k)
– u większości populacji można wysłuchać szmer łagodnej niedomykalności trójdzielnej
Tony i szmery serca
szmery organiczne
u chorych z wrodzonymi i nabytymi wadami układu krążenia
Ból w klatce piersiowej
– dolegliwości bólowe w obrębie klp u dzieci są częste
– zwykle mają charakter przewlekły
– w 95% są pochodzenia pozasercowego (zmiany w obrębie struktur klatki piersiowej, układu
oddechowego, przewodu pokarmowego, psychogenne)
– etiologię sercową zawsze należy wykluczyć
Ból w klatce piersiowej
bóle pochodzenia sercowego
wady serca, kardiomiopatie, zapalenie mięśnia sercowego, choroba
Kawasaki, nadciśnienie płucne, zaburzenia rytmu, guzy serca, skurcz naczyń wieńcowych po kokainie
Omdlenia
– stan przejściowej utraty świadomości z nagłym spadkiem napięcia mięśniowego wskutek
niedostatecznej perfuzji mózgu
– powrót przytomności zachodzi spontanicznie i szybko
– sam epizod jest krótkotrwały
– częściej występuje u dziewcząt– często występują objawy prodromalne (zawroty głowy, osłabienie, bladość, nudności, zimne poty,
zaburzenia widzenia lub słuchu)
– przyczyny: wazo-wagalne, nadwrażliwość zatoki szyjnej, sytuacyjne (kaszel, kichanie, defekacja),
hipotonia ortostatyczna, zespół podkradania, choroby serca
Omdlenia objawy alarmujące:
– omdlenie związane z nagłym, głośnym dźwiękiem, strachem, silnymi emocjami
– omdlenie podczas wysiłku fizycznego
– omdlenie w pozycji leżącej
– omdlenie u pacjenta z wrodzoną wadą serca lub chorobą mięśnia sercowego
– występowanie w rodzinie pacjenta nagłych zgonów sercowych
Wady wrodzone serca (WWS)
– występują u 1% żywo urodzonych noworodków
– w 25% przypadków współwystępują z innymi wadami
– 75% stanowią wady proste, 25% wady złożone
– można je wykrywać prenatalnie (po 16 tc)
Wady wrodzone serca
przyczyny powstawania wws
defekty chromosomalne (głównie trisomie), oddziaływanie czynników genetycznych i środowiskowych, przebycie przez matkę infekcji wirusowych w pierwszym trymestrze ciąży, ekspozycja matki na używki i leki (walproinian, retinoidy, warfaryna, ACEI), niewyrównana cukrzyca i fenyloketonuria u matki
Wady wrodzone serca
ryzyko wystąpienia wws
u dziecka wzrasta:
• 3-4x kiedy wws występuje u jednego z rodziców lub rodzeństwa
• 10x kiedy wws występuje u dwóch członków rodziny
• do 50% kiedy wws występuje u trzech lub więcej członków rodziny
Wady wrodzone serca
duże objawy wws
– szmer skurczowy >3/6
– każdy szmer rozkurczowy (wyj. buczenie żylne)
– sinica centralna
– objawy niewydolności krążenia
=> jeżeli obecny jest którykolwiek z ww objawów, prawdopodobieństwo wady jest bardzo wysokie
Wady wrodzone serca
małe objawy wws
– szmer skurczowy < 3/6
– nieprawidłowości II tonu serca (stałe rozdwojenie, ton pojedynczy)
– nieprawidłowości tętna (symetrii, napięcia, amplitudy)
– nieprawidłowości ciśnienia
– zmiany w badaniach dodatkowych: EKG, RTG
Wady wrodzone serca wady bezsinicze
- VSD (najczęstsza wws u dzieci)
- ASD
- przetrwały przewód tętniczy
- zwężenie zastawki aortalnej
- koarktacja aorty
- AVC
Wady wrodzone serca wady sinicze
- tetralogia Fallota (najczęstsza wada sinicza)
- zarośnięcie zastawki tętnicy płucnej
- zespół Ebsteina
- przełożenie wielkich tętnic
- wspólny pień tętniczy
- całkowity nieprawidłowy spływ żył płucnych
Wady wrodzone serca wady przewodozależne
demonstrują się wkrótce po urodzeniu, kiedy zamyka się przewód tętniczy
Wady wrodzone serca przewodozależny przepływ płucny
- skrajne zwężenie lub zarośnięcie zastawki t.płucnej
(np w tetralogii Fallota)
Wady wrodzone serca przewodozależny przepływ systemowy
- skrajne zwężenie lub zarośnięcie zastawki aortalnej
- HLHS
- przerwany łuk aorty, hipoplazja łuku aorty
- ciężka koarktacja aorty
Wady wrodzone serca przewodozależne mieszanie sie krwi
- przełożenie wielkich naczyń
- całkowity nieprawidłowy spływ żył płucnych
Wady wrodzone serca przewód tętniczy
– przewód tętniczy zamyka się czynnościowo w ciągu 15-48h po urodzeniu
– w wadach z przewodozależnym przepływem płucnym rozwija się narastająca sinica ośrodkowa
– w wadach z przewodozależnym przepływem systemowym: duszność, skąpomocz, objawy NS
– w przypadku podejrzenia wady przewodozależnej, należy rozpocząć wlew PGE1 (Prostin) w dawce
0,01-0,05ug/kg/min, co hamuje zamykanie się przewodu tętniczego i przenieść dziecko do ośrodka
referencyjnego celem poszerzonej diagnostyki
– przywrócenie drożności przewodu tętniczego za pomocą PGE1 jest możliwe w 1 tygodniu życia
Wady wrodzone serca
działania niepożądane stosowania Prostinu:
tachykardia, gorączka, zaczerwienienie skóry,
biegunka, bezdechy z bradykardią (konieczne jest monitorowanie akcji serca!
Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD)
– najczęstsza postać: ASD typu II (ostium secundum) => ubytek w środkowej części przegrody,
zawierającej otwór owalny
– dochodzi do przecieku lewo-prawego na poziomie przedsionków
– najczęściej u dzieci przebiega bezobjawowo
– mogą zdarzyć się nawracające zakażenia układu oddechowego lub arytmie (u dorosłych)
– w badaniu fizykalnym skurczowy szmer wyrzutu, najlepiej słyszalny przy lewym górnym brzegu
mostka, sztywne rozdwojenie drugiego tonu serca
Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD)
badania
RTG: cechy wzmożonego przepływu płucnego
EKG: częściowy RBBB, przesunięcie osi serca w prawo
rozpoznanie wady za pomocą echokardiografii
Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD)
leczenie
– w ASD typu II – wprowadzenie przezskórne implantu zamykającego (np Amplatza)
– w innych postaciach ASD – zabieg operacyjny
Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD)
– VSD to najczęstsza wws rozpoznawana u dzieci
– przebiega z przeciekiem lewo-prawym
– najczęstszy typ ubytku: okołobłoniasty
Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD)
mały VSD
(mniejszy od średnicy zastawki aorty)
– nie daje objawów
– w badaniu fizykalnym słyszalny głośny szmer skurczowy przy lewym dolnym brzegu mostka
– brak zmian w RTG i EKG
– większość takich ubytków zamyka się samoistnie– jeśli się nie zamknie, konieczna jest profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia (higiena jamy
ustnej, osłona antybiotykowa przed zabiegami stomatologicznymi)
Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD)
duży VSD
– objawia się niewydolnością serca, dusznością, małym przyrostem masy ciała i nawracającymi
infekcjami górnych dróg oddechowych
– w badaniu fizykalnym cechy niewydolności krążenia (tachypnoe, tachykardia, powiększenie
wątroby), uwypuklenie okolicy przedsercowej, głośny ton II nad tętnicą płucną
– szmer skurczowy jest cichy lub go brak
Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD)
badania
RTG: powiększenie sylwetki serca, wzmożony przepływ płucny, obrzęk płuc
EKG: przerost obu komór serca
echo pozwala określić anatomię wady, efekty hemodynamiczne, ciężkość nadciśnienia płucnego
Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD)
leczenie
– farmakoterapia NS (diuretyki, kaptopril)
– dodatkowa podaż kalorii
– zabieg operacyjny między 3 a 6 mż