Neuroleptyki Teoria Flashcards
Zastosowanie neuroleptyków
-> schizofrenia
- Ciężka choroba psychiczna-> zaburzenia w sygnalizacji DOPAMINERGICZNEJ
- Zaburzenia w odbiorze rzeczywistości
- Objawy dodatnie i ujemne
Objawy dodatnie w schizofrenii
- > nowe, odbiegające od normy działania i zachowania np.
1. Iluzje (nieprawidłowa interpretacja obserwowanej rzeczywistości)
2. Halucynacje (odbieranie nieistniejących w rzeczywistości wrażeń zmysłowych, głownie słuchowych ale mogą byc tez wzrokowe czy węchowe)
3. Zaburzenia mowy (pojawienie sie nielogicznych zwrotow, wniosków itp)
4. Zachowania katatoniczne
Zachowania katatoniczne
- Sztywność ciała
- Wymuszone postawy ciała
- Bezcelowa aktywność
- Osłupienie
Objawy ujemne w schizofrenii
-> utrata normalnych funkcji
- Spłaszczenie afektu (zmniejszenie intensywności emocji, brak współczucia dla innych)
- Alogia (zaburzenia płynności mowy)
- Anhedonia (nieodczuwanie przyjemności)
- Awolicja (apatia i brak motywacji do wykonywania czynności zależnych od woli)
Szlaki nerwowe w schizofrenii
- Szlak mezolimbiczny
- Szlak mezokortykalny
- Wg niektórych teorii w schizofrenii uczestniczą tez zaburzenia w szlakach:
1) serotoninergicznym
2) glutaminergicznym - Schizofrenia-> NADMIERNA, nieprawidłowa sygnalizacja dopaminergiczna w tych szlakach
- > leczenie -> zahamowanie tej sygnalizacji
Szlak mezolimbiczny
- Z nakrywki srodmozgowia do jądra półleżacego, prążkowia, ciała migdałowatego i hipokampa
- Odpowiada za powstawanie emocji i pamięci
- Zaburzenia w tym szlaku -> objawy dodatnie schizofrenii
Szlak mezokortykalny
- Z nakrywki śródmózgowia do kory przedczołowej
- Uczestniczy w planowaniu, nakierowaniu uwagi i motywacji do czynów
- Zaburzenia -> objawy ujemne schizofrenii
Cele leków stosowanych w schizofrenii
- Sygnalizacja dopaminergiczna, zwłaszcza antagonizm D2
- Hamowanie aktywności receptorow 5-HT2
- Nie ma narazie leków działających na receptory glutaminergiczne -> próby doswiadczalne
Leki w badaniach do użycia w schizofrenii
- Powodujace ↑ sygnalizacji przez NMDA
- Agoniści receptorow glutaminowych metabotropowych typu 2 i 3
- Antagonisci receptorow metabotropowych typu 1
- Modulatory allosteryczne AMPA
Leki w badaniach do użycia w schizofrenii powodujace ↑ sygnalizacji przez NMDA
- D-cykloseryna
- D-seryna
- Glicyna
- Sarkozyna
Podział leków stosowanych w schizofrenii
- Leki typowe
2. Leki atypowe
Neuroleptyki typowe
- Antagonisci D2
- Niektóre słabo hamują 5-HT2
- Działanie na inne receptory-> działania niepożądane
- Działania niepożądane związane z D2 -> zaburzenia motoryczne z układu pozapiramidowego
Neuroleptyki atypowe
- Nowsze, zsyntetyzowane by zapobiec skutkom ubocznym związanym z zahamowaniem D2-> parkinsonizmem
- Antagoniści 5-HT2
- Często działają tez na inne receptory serotoninergiczne
- Mogą też, ale w mniejszym stopniu, oddziaływać na inne receptory np D2
- Mniej skutków ubocznych związanych z układem pozapiramidowym
Amisulpryd
- Atypowy neuroleptyk, ale nie jest antagonista 5-HT2
- (Cześć leków atypowych tez nie działa na te receptory)
- Hipoteza ze hamują D4 sie nie potwierdziła -> Kwetiapina (należąca też do tej grupy) nie oddziałuje z nimi
- Najpewniej nie maja jednego mechanizmu działania
Powinowactwo do receptora D2 neuroleptyków typowych a dawka
Wykres z książki str. 94
Lumateperon
- W zaawansowanych próbach klinicznych
- Wysoce wybiórczy antagonista 5-HT2A
- Częściowy agonista presynaptycznych D2
- Antagonista postsynaptycznych D2
- Bloker transportera serotoninowego
Drogi podawania neuroleptyków
- Doustna -> standardowo, w długiej terapii
- W nagłych psychozach domięśniowo lub dożylnie
- Niektóre -> preparaty depot -> do powolnego uwalniania -> wymagają np. jednego wstrzyknięcia domięśniowego raz na 2 tyg
Leki przeciwpsychotyczne -> zastosowania
- Schizofrenia
Niektóre dodatkowo:
- Depresja
- Autyzm
- Zaburzenia odżywiania (jadłowstręt, bulimia)
- Długotrwała czkawka
Problemy z neuroleptykami typowymi
- Brak skuteczności u 1/3 pacjentów
- Działania niepożądane
1) efekty pozapiramidowe
2) związane z interakcja z innymi receptorami - Działanie po kilku tygodniach od zastosowania
- Wygaszają tylko dodatnie objawy schizofrenii
- Niewielki wpływ na objawy ujemne
Siła działania neuroleptyków typowych
-> zwykle wprost proporcjonalna do zdolności wiązania się z receptorami D2
- Stosunkowo słabe -> Chlorpromazyna, Tiorydazyna
- Silne -> Flufenazyna, Haloperydol
Działania niepożądane pozapiramidowe neuroleptyków typowych
- Parkinsonizm polekowy
- Akatyzja
- Dystonie (ostre)
- Dyskinezy późne
- Drżenia mięśni ust (zespół króliczy)
- Złośliwy zespół neuroleptyczny
- Hiperprolaktynemia
Działania niepożądane pozapiramidowe neuroleptyków typowych uwagi
- Nie da sie ich pozbyć
- Typowe dla tych leków
- Związane z receptorami D
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - parkinsonizm polekowy objawy
- Sztywność i utrudnienie wykonywania ruchów zależnych od woli
- Drżenie mięśniowe
- Maskowata twarz
- Spowolnienie ruchowe
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - parkinsonizm polekowy
- Związany z antagonizmem receptorow D
- Występuje w ciągu miesiąca od rozpoczęcia terapii
- Leczenie
1) ↓ dawki
2) zmiana leku na inny
3) środki wykorzystywane w leczeniu Parkinsona
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - akatyzja objawy
- Niepokój motoryczny bez objawów lęku czy splątania
- Tendencja do stałego wykonywania ruchów
- Trudność w pozostawaniu w bezruchu
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - akatyzja
- Nieznany mechanizm
- Kilka do kilkadziesiąt dni po rozpoczęciu terapii
- Leczenie:
1) zmiana leku
2) ↓ dawki leku
3) dodanie Klonazepamu lub Propranololu skuteczniejsze od leków do Parkinsona
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - dystonie (ostre) objawy
- Stany zwiększonego i zaburzonego napięcia mięśniowego
2. Gwałtowny skurcz mięśni, najczęściej twarzy, języka, szyi
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - dystonie (ostre)
- Związane z antagonizmem D
- Kilka dni po pierwszym podaniu leku
- Leczenie: leki przeciw Parkinsonowi
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - dyskinezy późne objawy
- > najcięższe powikłania
1. Głownie dyskinezy twarzy-> niezależne od woli, nieskoordynowane, powtarzające się ruchy zwykle języka i warg
2. Rzadziej dystonie, pląsawica
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - dyskinezy późne mechanizm
- Upregulation postsynaptycznych receptorów dopaminergicznych w wyniku ich długotrwałego zablokowania -> może być NIEODWRACALNE
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - dyskinezy późne
- Zwykle po kilku, kilkunastu miesiącach stosowania leków, czasem nawet lata
- Prewencja: monitorowanie i zaprzestanie podania leków lub ich zmianę w razie wystąpienia pierwszych objawów
- Leczenie jest raczej nieskuteczne
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - drżenie mięśni ust objawy
- > „zespół króliczy”
1. Drżenie mięśni wokół ust
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - drżenie mięśni ust
- Nieznany mechanizm
- Pojawiają się miesiące a nawet lata po rozliczeniu terapii
- Leczenie -> leki przeciw Parkinsonowi
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - złośliwy zespół neuroleptyczny objawy
- Sztywność mięśniowa
- Gorączka
- Mioglobinuria
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - złośliwy zespół neuroleptyczny
- Związane z antagonizmem D
- Pojawiają sie miesiące od początku terapii
- Leczenie: natychmiastowe zaprzestanie leczenia neuroleptykami oraz zastosowanie Dantrolenu i Bromokryptyny
Działania niepożądane neuroleptyków typowych - hiperprolaktynemia
- Przez zahamowanie receptorow dopaminowych w przysadce -> odblokowanie wydzielanie PRL
- Objawy:
1) hiperprolaktynemia
2) ginekomastia
3) zaburzenia płodności u kobiet
4) nieregularne miesiączkowanie
Działania niepożądane neuroleptyków typowych poza klasą
-> związane z zahamowaniem innych receptorów niż D
- Antagonizm α1-adrenergiczny (niedociśnienie ortostatyczne)
- Antagonizm H1 (sedacja)
- Antagonizm M (zaburzenia akomodacji oka, zaburzenia perystaltyki, suchość w jamie ustnej)
Neuroleptyki atypowe -> zastosowanie
- Oporność pacjentów na leki typowe -> inny mechanizm działania
- Gdy działania niepożądane są zbyt nasilone-> w mniejszym stopniu oddziaływują na receptory D -> np. Arypiprazol jest częściowym agonista D2
- Nowe zalecenia -> rozpoczynanie od leków atypowych, początkowo niska dawka
Klozapina
- Pierwszy neuroleptyk atypowy
- Duże powinowactwo di 5-HT2 i D4
- Dużo mniejsze do D2
- Duża skuteczność w schizofrenii, ale NIE jest lekiem z wyboru w schizofrenii przez DN
Klozapina działania niepożądane
-> silne, związane m.in. z antagonizmem adrenergicznym i cholinergicznym
- Agranulocytoza i zakażenia groźne dla życia -> NIE jest lekiem z wyboru w schizofrenii
- Hipotonia ortostatyczna
- Zaburzenia perystaltyki
- Zaburzenia akomodacji
- Suchość w jamie ustnej
- Sedacja
Olanzapina
- Neuroleptyk atypowy
- Brak aktywności do receptorów adrenergicznych i M
- Słabiej wywołuje sedacje niz Klozapina
Olanzapina działania niepożądane
- Niewielkie objawy uboczne pozapiramidowe
- Dłuższe zastosowanie -> ↑ masy ciała i rozwój zespołu metabolicznego (działanie na metabolizm lipidów i węglowodanów)
- > zespół metaboliczny jest charakterystyczny dla wielu neuroleptyków atypowych
Arypiprazol
- Neuroleptyk atypowy
- Dominujący antagonista 5-HT2
- Częściowy agonista D2
- Powoduje u części pacjentów nadmierne pobudzenie
Brekspiprazol
- Częściowy agonista 5-HT1A, D2, D3
- Antagonista 5-HT2A i 2B (bardziej antagonizuje niz Arypiprazol)
- Działanie na 5-HT1A -> leczenie depresji
Neuroleptyki 3 generacji
- Arypiprazol
- Brekspiprazol
- Karyprazyna
Karyprazyna
- Częściowy agonista 5-HT1A, D2, D3
2. Szczególnie duże powinowactwo do D3 -> moze byc skuteczna w leczeniu deficytów poznawczych w schizofrenii
Karyprazyna działania niepożądane
- Akatyzja
- Pobudzenie
- Objawy pozapiramidowe
- ↑ masy ciała
Rysperydon działania niepożądane
- Wydłuża QT w EKG
- ↑ częstości arytmii -> czasem groźnych dla zycia
- Takie same jak Sertyndol, czy Zyprazydon
Sertyndol działania niepożądane
- Wydłuża QT w EKG
- ↑ częstości arytmii -> czasem groźnych dla zycia
- Takie same jak Rysperydon, czy Zyprazydon
Zyprazydon działania niepożądane
- Wydłuża QT w EKG
- ↑ częstości arytmii -> czasem groźnych dla zycia
- Takie same jak Sertyndol, czy Rysperydon