CNS Ogolnie Teoria Flashcards
Neuroprzekaźnik a neuromodulator
- Neuroprzekaźnik
- > powoduje depolaryzacje
- > bd szybko -> ms lub s - Neuromodulator
- > zmieniają ekspresję genów
- > działają wolniej -> min, h, dni
Substancje mające miejsce działania na GABA A
- Neurosteroidy->↑
1) Pregnenolon
2) Dehydroepiandrosteron - Pochodne siarczanowe neurosteroidow ->↓
- Oleamid ->↑
- GABA ->↑
- Etanol ->↑
- Barbiturany ->↑
- Benzodiazepiny ->↑
- Flumazenil ->↓
- Konsulwanty np. pikrotoksyna ->↓
- Furosemid ->↓
- Penicylina ->
- Muscimol ->↑
- Bikukuliny ->↓
Allyloglicyna
- Inhibitor dekarboksylazy kwasu glutaminowego -> hamuje syntezę GABA
- Konsulwant
Izoniazyd
- Lek przeciwgruźliczy
2. Inhibitor kinazy pirydoksalowej -> hamuje syntezę GABA
Baklofen
- Rozluźnia mięśnie szkieletowe np w stanach spastyczności pourazowej
Receptory dla glicyny podział
-> głownie w rdzeniu kręgowym
- Wrażliwy na strychninę
- Niewrażliwy na strychninę
Receptor dla glicyny wrażliwy na strychninę
- Powiązany z kanałem chlorkowym -> ↑Cl do komórki -> hiperpolaryzacja
Receptor dla glicyny niewrażliwy na strychninę
- Obligatoryjny współagonista receptora NMDA -> ma działanie współpobudzajace do kwasu glutaminowego
β-alanina
- Brak własnego receptora
- Aminokwas hamujący
- Ma miejsca wiążące na:
1) GABA A
2) GABA C
3) obu receptorach glicynowych
4) miejsce blokujące na GAT (wychwyt GABA przez glej)
Tauryna
- Neuroprotekcyjne działanie
- Zapobiega apoptozie neuronów poddanych nadmiernemu pobudzeniu przez kwas glutaminowy
- Wywołuje hiperpolaryzacje przez otwarcie kanałów Cl w móżdżku i hipokampie
- Ma własne receptory taurynowe
Aminokwasy pobudzające - ogolnie
- Kwas glutaminowy -> główny
- Kwas asparaginowy -> pomocniczy
Receptory:
- Jonotropowe
- Metabotropowe
Aminokwasy pobudzające - rola w organizmie
- Tworzenie pamięci i utrwalanie informacji (długoterminowej, long-term potentiation)
- Toksyczność z nadmiernego pobudzenia
Toksyczność z nadmiernego pobudzenia CNS mechanizm
- Nadmierna długotrwała stymulacja neuronów glutaminergicznych-> ↑Ca
- Prowadzi to w koncu do pobudzenia DNAaz, proteaz, fosfataz i fosfolipaz -> uszkodzenie mitochondriów -> apoptoza neuronów
Toksyczność z nadmiernego pobudzenia CNS znaczenie w chorobach
- > duże znaczenie w chorobach neurodegeneracyjnych CNS np:
1. Parkinsonie
2. ALS
3. Niektórych padaczkach
4. Hiperalgezji
5. Urazach
6. Udarach mózgu
Receptory jonotropowe aminokwasow pobudzających w CNS typy
- NMDA
- AMPA
- Receptory kainowe
-> wszystkie powodują depolaryzacje komórki
Receptory NMDA
- Pobudzane wybiórczo przez N-metylo-D-asparaginian
- 5 podtypów
- Powodują napływ Ca do komórek i wypływ K
Receptory AMPA
- Pobudzane wybiórczo przez kwas alfa-amino-3-hydroksy-5-metylo-4-izoksazolopropionowy
- Znane 4 podtypy
- Powodują napływ Na i wypływ K
Receptory kainowe
- Pobudzane wybiórczo przez kwas kainowy -> izolowany z wodorostów morskich, stosowany w Japonii jako lek przeciwpasozytniczy
- Znane 5 podtypów
- Napływ Na i wypływ K
Mechanizm wspóldziałania NMDA i AMPA
- NMDA sa konstytutywnie blokowane przez Mg2+
2. Aktywacja AMPA -> usunięcie Mg2+ -> możliwe pobudzenie NMDA przez GABA
Receptory metabotropowe aminokwasow pobudzających w CNS
- 8 podtypów
- mGlu1 do mGlu8
- > mGlu1 i 5 aktywują fosfolipaze C -> efekt pobudzający
- > reszta hamują CA -> efekt hamujący
Acetylocholina - działanie w CNS na receptory nikotynowe
- ↑ przepuszczalności dla Na i Ca
2. Pobudza wydzielanie innych neuroprzekaźników (odpowiada za uzależnienie od nikotyny)
Rola ACh w CNS
- Wpływ na pamięć i świadomość
- Regulacja snu, nastroju
- Regulacja działania neuronów motorycznych
- Zaburzenia przewodnictwa cholinergicznego sa istotne w chorobie Alzheimera i Parkinsona
Dopamina w CNS
- Najbardziej rozpowszechniona monoamina
- Receptory D1 i D5 -> pobudzające -> ↑ aktywności Cyklazy Adenylowej (CA)
- Receptory D2-4 -> hamujące -> hamują CA -> zahamowanie przepływu Ca i ↑ przepływu K
Działanie dopaminy w CNS
- Kontrola uczuć i emocji
- Wpływ na neurony motoryczne (substantia nigra)
- Zahamowanie uwalnianie PRL (szlak guzowo-lejkowy)
Dopamina w CNS - udział w patogenezie:
- Schizofrenii
- Choroba Parkinsona
- Hiperprolaktynemii
Działanie NA w CNS
- Receptory β1 i 2
- > stymulują funkcje neuronów w korze mózgu, układzie limbicznym i jądrze półleżącym - Tez receptory α1 i 2
Udział NA w CNS
- Choroba dwubiegunowej
- Uzależnienia np amfetaminy, kokainy
- Leczenie nadciśnienia tętniczego
Serotonina w CNS
- 7 rodzin receptorow 5-HT1-7
- 14 podtypów:
-> 5-HT1 A, B, D, E, F
-> 5-HT2 A, B, C
-> 5-HT3 A, AB
Dalej juz po jednym typie 5-HT 4,5A,6,7 - 5-HT1D presynaptyczny, zmniejsza dalszy wyrzut 5-HT
W jakich zaburzeniach występuje defekt przemian serotoniny?
- Depresja
- Nudności i wymioty
- Stany lękowe
- Zespół jelita drażliwego
- Migrena
Adenozyna w CNS
- Receptory A1, A2A, A2B, A3
- Wg starej nomenklatury sa to receptory P1
- Wszystkie metabotropowe
Rola adenozyny w CNS
- Działanie neuroprotekcyjne,
- Moduluje uwalnianie innych przekaźników np Glutaminianu
- Zapobiega toksyczności z nadmiernego pobudzenia
- A1-> zahamowanie CA i ↑ aktywności fosfolipazy C
A2 -> ↑ CA - Jest zaliczana do neuromodulatorów
Nukleotydy w CNS
Np. ATP, ADP, UTP -> receptory P2
- Receptory jonotropowe P2X1-7
- Receptory metabotropowe P2Y
- > podrodzina P2Y1 -> P2Y1, P2Y2, P2Y4, P2Y6, P2Y11
- > podrodzina P2Y12 -> P2Y12, P2Y13, P2Y14 - Często współtransmittery wydzielane np z GABA
Rola nukleotydów w CNS
- Działanie neuroprotekcyjne
- Uczestniczą w bólach neuropatycznych
- Migrena
- Uczestniczą w interakcji miedzy neuronami i astrocytami
NO w CNS
- Obecny juz w systemie nerwowym meduzy
- Dyfunduje do okolicznych neuronów -> „chmura pobudzenia”
- Stymuluje rozpuszczalną cyklazę guanylową -> ↑cGMP
Rola NO w CNS
- Procesie uczenia sie i formowania pamięci
- Plastyczności synaps
- Regulacji odżywiania
- Regulacji snu
- Regulacji zachowań sprzyjających reprodukcji
- Neurogenezie, różnicowaniu sie i rozwoju neuronów
CO w CNS
- Synteza -> oksygenaza hemowa (HO)
- > HO-1 indukowana
- > HO-2 konstytutywna - Reakcja: hem -> Fe +biliwerydyna +CO
- Działanie neuroprotekcyjne i przeciwzapalne
Działanie NO na oksygenaza hemowa HO-1
UJEMNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE
- NO indukuje HO-1
- Wysoka ekspresja HO-1 hamuje produkcje NO
Kannabinoidy
- Psychoaktywne substancje
- M.in. TETRAHYDROKANNABINOL
-> znajdowany w konopiach siewnych (Cannabis sativa)
oraz w haszyszu i marihuanie - Pobudzają CB1 w CNS i CB2 głownie na komórkach immunologicznych
- Pobudzenie CB -> ↓ CA
Uwalnianie pęcherzyków z neuroprzekaźnikiem w synapsie
- Sprzężenie kanałów wapniowych z pęcherzykami -> przy udziale neureksyny
- Wzrost Ca -> umożliwia interakcje białek pęcherzykowych:
1) synaptobrewiny
2) synaptotagminy
3) białka SNAP-25
z białkami presynaptycznej błony komórkowej np z syntaksyną
Receptory dla GABA
GABA A
GABA B
GABA C
Receptor GABA C
- Jonotropowy
- Podjednostka sigma
- Występowanie: głownie w siatkówce oka
Receptor GABA A
- Jonotropowy, kanał dla Cl-
- 5 podjednostek: dwie α, 2 β i jedna γ
- Występuje w takiej postaci w błonie postsynaptycznej, w innych lokalizacjach inne podjednostki
Budowa podjednostek receptora GABA A
- Duża N-końcowa domenę zewnatrzkomórkowa
- 4 odcinki przezblonowe
- Duża domena wewnatrzkomórkowa
- Niewielka C-końcowa domenę zewnkom
Przyłączanie się GABA do receptora GABA A
- GABA przyłącza sie na stykach podjednostek α i β
2. Na każdy receptor przypadają 2 cząsteczki GABA
Receptor GABA B
- Metabotropowy
- Głownie w rdzeniu kręgowych
- Zarówno pre jaki i postsynaptycznie
Pobudzenie receptora GABA B postsynaptycznego - efekt
- ↓CA
- Otwarcie kanałów dla K GIRK
- Zamknięcie kanałów wapniowych
Kanały potasowe z grupy GIRK
(G-protein coupled Inwardly Rectifying Potassium Channel)
- Związane z białkiem G
- Powodują przepływ K do wnętrza komórki!
- Mg blokuje wypływ K+-> białko G usuwa Mg i pozwala na przepływ
- Są one regulowane elektrochemicznym gradientem jonów K
Pobudzenie receptora GABA B presynaptycznego - efekt
- ↓ uwalniania GABA