les 8. Farmacologie Flashcards
wat is een antimicrobieel gm?
elk gm dat een micro-organisme als aangrijpingspunt heeft
2 subvormen van antiparasitaire gm =
- antihelmintica
2. antiprotozoaire gm
kenmerken bacteriën (3) =
- 1-celligen
- geen mitochondriën, kern, ER of golgi-app.
- wel DNA
commensalen =
bacteriën die in & op ons lichaam leven maar onschadelijk zijn, soms zelfs nuttig doordat ze ziekteverwekkende bacteriën wegconcurreren.
pathogenen =
ziekteverwekkende bacteriën
bv e.coli, c. difficile
opportunistische pathogenen =
onder normale omstandigheden niet pathogeen, maar bij verminderde afweer wel
(ziekte, immuunsuppressivia)
bacteriën indeling naar celwand =
- gram-negatieven
2. gram- positieven (meeste bacteriën)
gram-negatieven vs gram-positieven =
gram-positieven -> dikkere laag peptidoglycanen (=dikkere celwand)
(+ paars, - roze)
transpeptidase (3) =
= bacterieel enzyme
= aangrijpingspunt voor AB als penicilinen !
= produceert peptidoglycanen !
zijn gram- of gram+ bacteriën resistenter tegen AB en waarom?
- > gram-negatieven zijn resistenter
- > vanwege complexere celwand; gm kunnen moeilijker intracellulaire komen
bacteriën, indeling naar zuurstofbehoefte (3) =
- äeroben (zuurstof nodig)
- anäeroben (zuurstofvrije omgeving nodig)
- facultatieve anäeroben (metabolisme afhankelijk van zuurstofrijke omgeving of niet)
bacteriën, indeling naar vorm (4)
- bacillen
- coccen
- spirillen
- vibrio’s
β-lactam AB =
antibacteriële gm die aangrijpen op de celwand
welke antibacteriële gm grijpen aan op de celwand?
β-lactam AB
wat kun je zeggen over de moleculaire structuur van β-lactam?
bevatten een β-lactam ring (plaatje)
bv penicilines= amoxiciline, cefalosporines
wat is een probleem/nadeel van antimicrobiele gm?
resistentie=
bacteriën kunnen gemakkelijk mutatie ondergaan & resistent worden tegen AB en daarna enkel resistente bacteriën produceren = resistente kolonies
op welke 2 manieren kunnen bacteriën een mens ziek maken =
- bacteriën die ziekmakende toxines produceren
2. bacteriën die celwanden hebben die mensen ziek kunnen maken
clavulaanzuur =
= AB/ gm
= blokkeert β-lactamase (daarom toegevoegd aan amoxiciline)
hoe werken gm die aangrijpen op ribosomen?
- grijpt aan op ribosomen van bacterie
- voorkomt dat bacterie eiwitten aanmaakt
- voorkomt replicatie v bacterie
(tetracyclinen, erhythromycine)
geef een voorbeeld van een bacterie wat zeer resistent is aan externe invloeden / gm
c. difficile
wanneer commensalen in darmen wegvallen : ontsteking vh darmkanaal
hoe werken gm die aangrijpen op transpeptidasen?
- gm grijpt aan op transpeptidase
- deze kan nu geen peptidoglycaanlaag (celwand) meer produceren
- voorkomt replicatie v bacterie
bacteriostatisch middelen =
voorkomen dat bacteriën zich vermenigvuldigen
bactericide middelen =
bacterie-dodend
fluorochinolonen =
= AB gm
= remmen topo-isomerase-II (ontrollen DNA keten)
= voorkomen celding en EW synthese
metrodinazol =
= AB gm
= wordt specifiek in anäerobe cellen geactiveerd & verstoort DNA replicatie
= bij ANUG & tandabcessen (en protozoa)
profylaxe =
= voorkomt hechting en aangroei van mo op een kwetsbare plaats voor infecties (locus minorus)
= 6-24 uur durende bescherming tegen infecties op afstand
hoe wordt AB proyflaxe bij voorkeur gebruikt? =
- 1 uur voor behandeling mee begonnen, (max 2u)
locus minorus resistentiae =
kwetsbare plaats voor infecties
welke patienten komen in aanmerking voor profylaxe?
patiënten bij wie de afweer is aangetast
infectieuze endocarditis (IE)=
= infectie vd binnenkant vh hart en/of hartkleppen
= moeilijk te behandelen
oorzaak endocarditis =
-> bacteriën die binnendringen in het lichaam en in de bloedsomloop terecht komen
-> zetten zich vast aan de binnenkant van het hart en veroorzaken daar infectie
(koorts!!)
indicaties preventie van endocarditis =
= enkel aangewezen bij patienten met afwijkingen en verhoogd risico op endocardaritis én slecht prognose
(kunstkleppen)
(eerder endocaditis gehad)
(harttransplantatie met graad v aantasting)
profylaxe bij hoogrisicopatienten voor welke thk behandelingen ?
–> Voor ALLE thk ingrepen die gepaard gaan met manipulatie vh tandvlees / per-apicale regio / of perforatie vd mondmucosa
waar staat de afkorting P.O. voor?
= per os
= orale toediening
voorgestelde toediening van profylaxe voor kinderen & volwassen =
–> volwassenen = amoxicilline 2 gram P.O.
-> kinderen = amoxicilline 50 milligram/kg lichaamsgewicht P.O.
(30-60 min voor ingreep )
wat geef je als AB profylaxe bij personen die allergisch zijn voor penicilline?
–> clindamycine 600mg P.O. OF
–> clarithromycine 500mg P.O.
(60 min voor ingreep)
spruw =
= candida albicans bij baby’s
–> door gebrek aan commensale flora
om bacteriemie te voorkomen, wat voor tandenborstel aan te raden?
manuele tandenborstel
bij sonische treedt er eerder bacteriemie op
wat heeft breedspectrum AB vaak als nadelig gevolg (voor de mond)?
schimmelinfecties –> candida albicans
homogreffe =
afkomstig v eenzelfde individu /mens
allogreffe =
afkomstig v een ander soort / bv dier
cyanogeen =
blauwe verkleuring vh lichaam
shunt =
verbinding tussen 2 onderdelen die normaal geen verbinding hebben. ‘Abnormale verbinding’.
wanneer treden schimmels op ?
-> wanneer ze de ruimte krijgen om te vermigvuldigen
= wanneer door AB commensale flora verdwijnt
(meestal na breedspectrum AB)
antimycotica =
gm met schimmelwerende werking
SARS =
severe acute respitory distress syndriome
veroorzaakt door coronavirus
4 groepen antimycotische gm =
- polyenen (bv nystatine)
- echinocandinen
- azoolderivaten (bv daktarin)
- allylaminen
ergosterol =
= stof in celmembraan v schimmels
= analoog aan cholesterol bij mensen
werkingsmechanisme polyenen (antimycotica) =
-> complexvorming met ergosterol (in celmembraan van schimmels)
-> membraanpermaebiliteit wordt verstoord
= celdood
BV nystatine voor oromucosaal gebruik
werkingsmechanisme azoolderivaten (antimycotica) =
-> remmen enzym belangrijk voor de ergosterolsynthese
-> voorkomt replicatie
BV daktarin
virussen = (zie schema)
= intracellulaire parasieten
= altijd pathogeen
= zeer klein
bouw v virus =
DNA/RNA in eitwitmantel of omhulsel van vet
waarom zijn virussen moeilijk met gm te behandelen?
omdat virussen zich intracellulair vermenigvuldigen
wat is het belangrijkste wapen tegen virussen?
vaccinaties
aciclovir =
= gm tegen herpesinfecties
= remt werking v virale RNA-polymerase/ replicatie
( = zovirax)
invloed van gm op de mond (14) (zijn nog veel andere) =
- bloedingsneiging
- osteonecrose
- candida
- caries
- erosie
- gingivitis
- gingivahyperplasie
- halitosis
- infecties
- smaakveranderingen
- ulceraties v tong/ orale mucosa
- verkleuring vd elementen
- verkleuring vd tong
- xerostomie
coumarinederivaten =
= remmen vorming v fibrine
-> verhogen bloedingsneiging
welke gm remmen trombocytenaggregatie ( & verhogen bloedingsneiging?) (3) =
- acetylsalicylzuur (aspirine) (langdurig)
- NSAID’s (kortdurig)
- anti-epilepticum
wat is het effect van bisfosfonaten?
–> remmen osteoclastactiviteit
–> verhoogde kans op osteonecrose
(effect nog lang aanwezig na stoppen)
BRONTJ =
bisphosphonate related osteonecrose of the jaw
monoklonale antilichamen =
eiwitten die in vitro werden ontwikkeld
denusomab/ prolia =
- > onderdrukken osteoclastactiviteit
- > osteonecrose veroorkzakend
gm die candidiasis kunnen veroorzaken (4) =
- breedspectrum AB
- gm die speekselsecretie remt
- cytostatica
- immunosppresiva
gm die erosie kunnen veroorzaken (4) =
- acetylsalicylzuur (vaak tussen tand/wang gehouden)
- vitamine C tabl. (aangezuurd met citroenzuur)
- speekselsecretiebevorderende gm (aangezuurd)
- gm die misselijkheid en braken opwekken
erythema multiforme =
= huidaandoening met uitgebreide laesies vd lippen & mondsijmvlies
–> ernstig = syndroom v Stevens-Johnson
exantheem =
uitslag, rash (als allergische reactie op gm)
type I, II, III reacties
ziekte v Kahler =
ziekte wat bot afbreekt
gm die gingivitis kunnen veroorzaken (4) =
- methotroxaat
- anticonceptie
- penicillamine
- speekselsecretie-remmende gm
gingivahyperplasie=
= gingivale overgroei
-> door remming vd apoptose/ collagenasactiviteit
3 gm die gingivahyperplasie kunnen veroorzaken =
- anti-epileptica
- immuunsuppresiva
- calcium antagonisten
welke gm veroorzaken halitose (2) =
- zwavelbevattende gm
- gm die metaalionen bevatten
(meestal door slechte MH)
SLE =
= systemische lupus erythematosus
= auto-immunziekte met vlindervormige erythemateuze vlekken in het gezicht & mond
welke gm veroorzaken onwillekeurige gm in gelaat of tong ? (1 soort) =
= gm die effecten hebben op het extrapiramidale systeem
pemphigus vulgaris =
= blaarvormende ziekte (blaasjes mond, opengaan)
-> door verbreken vd intercellulaire adhesie in epitheellagen
prikkelhoest veroorzaakt door , 1, =
ACE-remmers
gm die speekselklierzwellingen kunnen veroorzaken (5)=
- chloorhexidine
- insuline
- hormonen
- NSAID’s
- antipsychoticum
