les 13. Pathologie Flashcards
astma =
= verhoogde prikkelbaarheid vd luchtwegen (allergische of niet-allergische prikkels)
->bij allergie: bronchusobstructie
symptomen astma (3)
(meestal aanvalsgewijs)
- kortademigheid
- piepen op de borst
- hoesten
behandeling astma
- > blootstelling aan prikkels verminderen
- > inhalatie gm
gevolgen van astma voor thk behandeling
- > candida kan ontstaan door corticosteroïden inhalers (spoelen met water)
- > angst, stress & LA uitlokkende factoren
- > mandibulair blok niet gelijk L & R
COPD =
=chronic obstructive pulmonary disease
=langzaam progressieve longaandoening
2 ziektebeelden bji COPD=
- chronisch bronchitis (verhoogde slijmproductie)
2. longemfyseem
symptomen COPD (6)
- verminderde longfunctie
- kortademigheid bij inspanning
- hoesten
- sputum ophoesten (steeds moeilijker)
- recidiverende luchtweginfecties
- gewichtsverlies
sputum =
slijm wat opgehoest wordt (vermoeilijkt bij COPD)
gevolgen van COPD voor thk behandeling (6) =
- rokers-> leuko-/erythroplakie
- xerostomie (mondademhaling & gm)
- korte behandelingen, voorkeur ochtend
- rechtopzittend of in 45 graden behandelen
- rubberdam-> belemmering ademhaling
- risico hoestaanvallen tijdens behandeling
tuberculose =
= besmettelijke infectieziekte door infectie met Mycobacterium tuberculosis
‘open’ tuberculosis =
- > overdracht via aërosol, besmettelijke route
- > indien mycobacterien aanwezig in opgehoest sputum
symptomen tuberculose (5)
- hoesten (+bloed)
- koorts
- nachtelijk zweten
- vermagering
- soms blauwe verdikkingen in huid & onderhuid
gevolgen van TBC voor thk behandelingen (3)
- orale laesies kunnen ontstaan
- effecten door gm (rood speeksel, leukopenie)
- besmettingsgevaar -> open TBC = niet behandelen!
gevolgen v carcinoom voor thk behandelingen (
4)
- verhoogde pigmentatie palatum
- metastasen naar kaak/orale weke delen
- lichamelijke belasting afwegen tegen levensverwachting
- RT/chemo
slaapapneu =
= wanneer de luchtstroom >10 sec. stilstaat
-> indien frequent: slaap verstoren & klachten veroorzaken
2 soorten slaapapneu =
- centrale type (afwijking id hersenen)
2. obstructieve type (vnl bij overgewicht)
symptomen slaapapneu (3)
- schokkende bewegingen tijdens slaap
- cyanose
- verhoogd aantal rode bloedcellen
MRA =
mandbulair repositieapparaat
-> mandibula wordt naar voren gebracht -> obstructie opheffen
oorzaak syncope =
-> ontstaat door te weinig bloedvoorziening in de hersenen
uitlokkende factoren syncope
(meestal opgeroepen door emotionele gebeurtenis)
- bloed zien
- warmte
- lang staan
- hoestbuien
- orthostatische hypotensie
- medicatie
prodromale symptomen syncope (5)
- licht gevoel in hoofd
- misselijkheid
- klam worden, transpireren
- zwart worden voor de ogen
- bleke gelaatskleur
evt spierschokken (lijkt epileptisch)
behandeling syncope
- > hoofd omlaag bij dreigend bewustzijnsverlies
- > bij bewustzijnsverlies: trendelenburg-houding
- > knellende kleding los
- > ventileer ruimte
- > begeleiding naar huis nodig
- > wanneer niet binnen paar minuten bij: alternatieve diagnose (bv hypoglycemie)
epileptische aanval =
= plotselinge functiestoornis vd hersenen, onstaat door elektrische ontlading v hersencellen
= convulsie, insult
verschillende vormen epileptische aanvallen (3)
- partiële aanval (bij bewustzijn)
- tonisch-klonische aanval (buiten bewustzijn)
- partieel-complexe aanval (absences: gestoord bewustzijn)
status epilepticus =
wanneer epileptsche aanval overgaat in serie aanvallen zonder dat de patient bij bewustzijn komt
= >30min.
wat maakt status epilepticus gevaarlijk?
= zeer zware belasting voor het lichaam
-> zuurstofgebrek, spierafbraak, belasting hart, hoge lichaamstemperatuur
oorzaken epilepsie
- > aangeboren : genetisch verlaagde drempel om op prikkels met een aanval te reageren
- > verworven: hersenschudding, hersentumor, herseninfarct, hersenvliesontsteking
behandeling epileptische aanval =
- positie om zich niet te kunnen verwonden
- controleer hartslag/ademhaling
- > 15min = alarmeren 112
- status epilepticus -> 10mmg diazepam (IV/ rectiole)
- overleg naderhand met patient/HA
gevolgen van epilepsie voor thk behandeling
- > verwondingen tong/mucosa
- > fracturen (dentaal/ orofaciaal)
- > gingivahyperplasie (door fenytoïne)
- > bijtblok met floss
- > voorkeur vaste prothetische apparatuur
orale bijwerking van fenytoïne =
gingivahyperplasie
ms=
= multtipele sclerose
= chronische neurologische aandoening
-> in periodes van exacerbatie & remissie
-> geen genezing mogelijk
eerste symptomen ms (5)
- paresthesieën
- dubbel zien
- duizeligheid
- coördinatiestoornissen
- verlammingen
symptomen ms in latere fase (4)
- verlamming benen
- verhoogde spierspanning (spasticiteit)
- incontinentie
- psychische stoornissen
gevolgen van ms voor thk behandeling
- trigeminusneuralgie (kan 1e symptoom zijn)
- mh moeilijker
- orale infecties kunnen (ziektebeeld) verergeren
- kortdurende behandelsessies, ‘sochtends voorkeur
- soms moeilijk om aanduiden plaats v pijn
in welke tak meestal trigeminusneuralgie?
tak van n. maxillaris
neurodegeneratieve aandoeningen =
= ziekten die uitgaan van (groepen van) zenuwcellen
-> meestal chronisch progressief verloop
4 voorbeelden neurodegeneratieve aandoeningen =
- parkinson
- huntington
- dystonie
- dementie
parkinson =
= degeneratie vd hersenstam (substantia nigra)
-> dopaminetekort
symptomen parkinson
- spierstijfheid
- bewegingsarmoede (akinesie, bradykinesie)
- moeilijk, traag, zacht spreken
- SLIKSTOORNISSEN
- depressie
- tremor (trillingen)
akinesie =
het niet kunnen starten en uitvoeren van bewegingen
bradykinesie =
het traag uitvoeren van bewegingen
parkinsonisme =
gm die gelijkaardige symptomen van parkinson uitlokken
-> komt hierbij niet vanuit hersenstam maar medicatie
gevolgen v parkinson voor thk behandeling ()
- problemen met kauwen/ spreken
- maskergelaat (uitdrukkingen niet meer kunnen uiten - neutrale verschijning)
- tremor (ok, kin, tong, lippen)
- kwijlen (slikken gebeurt niet spontaan)
- cheilitus angularis
- elektrische stimulator –> ultrasoon!!
- patient niet te veel achterover leggen
- gm kunnen adrenaline versterken
cheilitis angularis =
ontstoken mondhoeken
levodopa =
typisch anti-parkinson gm
-> mogelijk lichte rode verkleuring v speeksel
huntington =
atrofie vd nucleus caudatus & het putamen (hersenen)
symptomen huntngton =
- choreatische (theatrale) bewegingen
- persoonlijkheidsveranderingen (stemming, psychoses)
- dementie
- slik - en spraakstoornissen
- incontinentie
behandeling huntington / parkinson =
symptomatische behandeling
-> anxiolytica, neuroleptica, antidepressiva
gevolgen v huntington voor thk behandeling (6)
- last met slikken
- frequent verslikken –> rubberdam
- mh moeilijker
- xerostomie; gm
- LA: interacteies tussen TCA & adrenaline
- ongewilde bewegingen vh hoofd & tong
- > bemoeilijken behandeling + prothese
dystonie =
= verhoogde spierspanning in een deel vh lichaam
- > afwijkende stand vh betreffende lichaamsdeel (vaak slepend been)
- > spanning en emotie verergert symptomen
TCA
tricyclische antidepressiva
gevolgen v dystonie voor thk behandeling 3)
- ongewilde bewegingen (tong, lip)
- anticholinergica -> xerostomie
- acute oromandibulaire dystonie
mogelijke oorzaken dementie (2)
- ziekte v Alzheimer
2. multi-infactdementie
symptomen dementie
- geheugenverlies
- slechte orientatie
- moeilijker communiceren
- stemmingswisselingen
gevolgen v dementie voor thk behandeling (6)
- zelfstandige mh moeilijker -> paro, caries, candida
- patient werkt vaak niet goed mee
- noodzakelijk persoon mee voor begeleiding praktijk
- fluorideapplicatie
- korte zinnen en veel herhalen
ziekte v Creutzfeldt-Jacob =
= speciale vorm v dementie = door vacuolevorming en amyloïd (eiwit)neerslag in hersenen --> ZEER resistent -> ataxie (neurologische aandoening) -> verband met gekke koeienziekte -> binnen enkele jaren overlijden
ataxie =
neurologische aandoening
myoklonieën =
spiersamentrekkingen
gevolgen vna Creutzfeldt-Jacob voor thk behandeling (5)
- zo weinig mogelijk mensen aanwezig
- wegwerpmateriaal
- oog- en mondbescherming
- dubbele handschoenen?
- niet-disposable materiaal moet met NAOCl worden gedesinfecteerd
invloed v alcohol op lichaam =
-> zeer veel orale complicaties (zie lijst)
invloed op centraal en perifeer ZS:
- > zenuwbeschadiging
- > spierzwakte (myopathie)
- > degeneratie hersenstam
- > Wernicke-encefalopathie
- > voedingsdefincienties
Wernicke-encefalopathie =
bloedingen in hersenstam zorgen voor oogbewegingsstoornissen, verwardheid, hallucinaties, coma.
gevolgen v alcohol voor thk behandeling
- > orale complicaties
- > uitstelgedrag
- > levercirrose
- > disulfiram -> Geen mondwater met alcohol!
disulfiram =
= gm bij alcoholverslavingen
- > extreme ‘katerverschijnselen’ bij kleinste druppel alcohol
- > geen mondwater met alcohol -> heel ziek
hoe kan heroine zorgen voor ‘rampant’ caries?
door hoog gehalte sucrose in methadon: gm bij heroine verslaving
CVA=
= cerebrovasculair accident
= plots optredende uitval in de hersenen
-> beroerte, attaque
wat is de meest frequente oorzaak van CVA?
arteriele hypertensie
TIA
transient ischemic attack
cva vs tia
tia heeft verschijnslen van cva, maar is korter van duur
2 vormen van CVA
- herseninfarct (bloedklonter thv hersenen)
2. hersenbloeding
oorzaak herseninfarct =
onvoldoende aanvoer O2 door afsluiting v bloedvat
gevolgen v herseninfarct voor thk behandeling
- verkalkingen aa. carotes (verkalkingen op RX, verhoogd risico herseninfarct)
- geen electieve behandelingen bij frequente tia’s
- gedeeltelijke mondhoekverlamming
4 communiccatieproblemen - hypotensie kan tia uitlokken => stoel langzaam bewegen
- door gm minderde bloedstolling
oorzaak hersenbloeding
vaak door onderliggende hypertensie
gevolgen v hersenbloeding voor thk behandeling (3)
- mh beperkt door verlammingen
- communicatieproblemen
- LA zonder vasoconstrictor, geen adrenaline toedienen
