Les 1: Introductie Flashcards
Bureauonderzoek in Vlaanderen
Eerste stap in een archeologisch dossier
Drie dossiers:
- Historisch dossier
- Archeologisch dossier
- Landschappelijk/cartografisch dossier
Historisch dossier
Historische context: Welke gebeurtenissen hebben in de regio plaatsgevonden?
Archeologisch dossier
- Kennis van de archeologie in dit gebied
- Eerdere opgravingen/ prospecties/ vondsten
Landschappelijk/Cartografisch dossier
Locatief en landschappelijk kader
Archeologische prospectie
Alle vormen van archeologisch onderzoek waarbij niet vlakdekkend en volledig wordt opgegraven voor het lokaliseren en documenteren van menselijke activiteit
Remote sensing/ aardobservatie
Bestudering van het landschap vanuit de lucht of ruimte
Het passief behoudsbeginsel (Vlaanderen)
- Het is verboden archeologische artefacten, archeologische sites en archeologische ensembles te ontsieren, te beschadigen of te vernielen
- Passief
- Behoud
- Beginsel
- = Uitgangspunt
- <-> Actief behoudsbeginsel
Preventieve archeologie
- Bij bedreiging van archeologisch erfgoed (monumenten, sites)
- Gekoppeld aan geplande ingrepen of bedreigingen
- Doel: Ongedocumenteerde vernieling vermijden bij werkzaamheden
- -> Noodopgravingen
- Malta wetgeving: In situ bewaren als kan, ex situ als moet of vanuit wetenschappelijk onderzoek
Malta-onderzoek in Vlaanderen
- Voor het overgrote deel gaat het om noodopgravingen
- In de praktijk worden archeologische sites voornamelijk bedreigd door bouw- en graafwerkzaamheden
- Nieuwbouw, verkavelingen, …
- Lijninfrastructuur (rioleringen, wegen, nutsleidingen, …)
- Landbouw (diep ploegen, nivellering van velden, …)
- Commerciële archeologie
- Arch. bedrijven onderzoeken het gebied in samenspraak met het Agentschap Onroerend Erfgoed
- Noodopgravingen gaan vooraf aan (grootschalige) geplande bouwwerken. Wanneer wel/niet hangt af van:
- De te verstoren oppervlakte
- Zone waarbinnen de werken plaatsvinden (stadskern, beschermde sites, landbouwgebied, woongebied, …)
- De opdrachtgever (privaat of overheid -> Strenger)
- Voorkennis van het gebied (geen archeologie aanwezig?)
Wat is archeologie
- Archeologie = Humane interdisciplinaire wetenschap die gericht is op detectie, identificatie, analyse, interpretatie van de materiële resten en sporen van menselijke activiteiten/ gedragingen in het verleden
- Er is één uniek traject
- Sitevorming en levensloop artefacten
- Er is één juist antwoord …
- Het verleden is stom… maar de rest kunnen we tot ons laten spreken
- Wetenschappelijke methode!
- Datacollectie, probleemstelling/vraagstelling, hypothesevorming, theorie, methode, analyse en interpretatie etc.
Doel van archeologie
- Het verleden te kunnen reconstrueren
- Situaties en ontwikkelingen in dit verleden en in het gedrag van de mens te kunnen identificeren en verklaren
Vondstcontext
- Ruimtelijke context op sites toont de archeologie zich in haar antropologische gedaante
- Resultaat van formatieprocessen
- Archeologische kritiek -> Hoe goed is onze bron?
Symbolische waarde
- Onderstreept de wederzijdse relatie tussen mensen en voorwerpen
- Voorwerpen niet louter functioneel, maar ook andere intenties
- Voorwerpen krijgen betekenis door hun gebruik in sociale interactie
- De betekenis van een voorwerp veranderen doorheen tijd en ruimte
-> Sociaal en culturele biografie van voorwerpen
Artefacten
- Enge definitie: Door de mens vervaardigde, functionele objecten
- Brede definitie: Alle materiële producten die het resultaat zijn van het proces van vormgeving, betekenis hebben in een specifieke sociale en culturele context en samen de materiële leefwereld van de mensen uitmaken
