leki przeciwwirusowe Flashcards
Acyklowir
-analog guanozyny przekształcany w trifosforan, który hamuje syntezę DNA w kom. (hamuje wirusową polimerazę) ->przedwczesne zakończenie syntezy DNA
-aktywacja leku tylko w kom.zakażonych
-aktywność wobec H.simplex 1 i 2 (HSV-1, HSV-2), V.zoster (VZV), EBV, CMV i ludzkiego wir. Herpes HHV-6
-oporność głównie u HSV i VZV (delecja kinazy tymidynowej aktywującej lek lub mutacja polimerazy DNA).Delecja kinazy ma charakter krzyżowy wobec preparatów wymagających fosforylacji: gancyklowir, foskarnet
-podawany
a) miejscowo -w leczeniu opryszczki wargowej, b) miejscowo i ogólnie w opryszczce narz.płc.,
c) doustnie (wchłania się w 20%) w leczeniu ospy wietrznej (najlepiej do 24h od wyst.obj) i półpaśca (do 72h od wyst.zmian skórnych)
d) dożylnie -w zap.mózgu wyw. HSV, zak. HSV u noworodków i ciężkich zak.wir. Herpes, zwł. w niedoborach odporności
-penetruje do OUN (st. 50%)
-dział.niepożądane:
stos. ogólnie: nudności, wymioty, biegunka, bóle głowy
infuzje mogą spowodować odwracalne uszk.nerek (krystalizacja w cewkach) lub wywołać zab.neurologiczne. Objawom tym zapobiega nawodnienie pacjenta
Widarabina
- analog nukleozydu adenozylowego zaw. D-arabinozę zamiast D-rybozy
- po 3x fosforylacji działa jak inhibitor polimerazy DNA HSV-1, HSV-2, VZV oraz polimeraz niektórych innych rodzin wirusów (Hepadnaviridae, Poxviridae, Rhabdoviridae)
- trifosfo- i difosfo- hamuje również replikację retrowirusów (w tym HIV-1)
- wykazuje aktywność wobec wirusów opornych na Idoksyurydynę
- stos. miejscowo w leczeniu zap.rogówki wyw.HSV, rzadziej pozajelitowo w terapii półpaśca u pacjentów z AIDS
- dział. niepożądane: w działaniu miejscowym brak, w ogólnym:nudności,wymioty, biegunka, uszk.szpiku
Gancyklowir
- analog guanozyny
- wymaga potrójnej fosforylacji do aktywności->hamuje polimerazę DNA; przedwczesne zakończenie syntezy
- aktywność wobec CMV, HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, HHV-6 i KSHV (Kaposi’s sarcoma-associated herpesvirus); In vitro działa na CMV 100x silniej niż acyklowir
- oporność głównie w wyniku delecji lub mutacji kinazy aktywującej lek
- podawany doustnie (wchł. 15%), dożylnie i w postaci implantów do oka
- przenika do OUN (50%stężania w sur.krwi)
a) dożylnie-w terapii CMV - używany długotrwale zmniejsza ryzyko wyst. mięsaka Kaposiego u pacjentów z AIDS
b) podawany bezp. we wstrzyknięciach do ciała szklistego lub w post.implantu w leczeniu retinitis wyw.CMV (+iv)
-Dział. niepożądane: gł. przy podaniu i.v.
mielosupresja
nudności,wymioty,biegunka, neuropatia obw., gorączka,zaczerwienienie skóry,bóle głowy
rzadziej obj.neurologiczne (splątanie, drgawki) i uszk.wątroby
u pacj. z retinitis -odklejenie siatkówi
-na zwierzętach -zab.spermatogenezy i wł.teratogenne i karcynogenne
Leki w leczeniu zakażeń wywołanych CMV
Gancyklowir
Foskarnet
Na co działa Acyklowir?
- HSV-1, HSV-2
- VZV
- EBV,
- CMV
- ludzki wir. Herpes HHV-6
Na co działa Widarabina?
-po 3x fosforylacji HSV-1, HSV-2, VZV
Hepadnaviridae, Poxviridae, Rhabdoviridae)
-trifosfo- i difosfo- hamuje również replikację retrowirusów (w tym HIV-1)
-wirusy oporne na Idoksyurydynę
Na co działa Gancyklowir
CMV, HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, HHV-6 i KSHV (Kaposi’s sarcoma-associated herpesvirus); In vitro działa na CMV 100x silniej niż acyklowir
Foskarnet
- kwas fosfonomrówkowy
- bezp.hamuje:
1. polimerazę DNA i polimerazę RNA wielu wirusów (CMV, HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, HHV-6, KSHV)
2. odwrotną transkryptazę HIV-1 - nie wymaga aktywacji!!
- oporność u HSV i CMV (punktowa mutacja polimerazy DNA)
- wir.niewrażliwe na Foskarnet -oporne również na Gancyklowir
- oporność wyw.również mutacjami odwr.tr. HIV-1
- podawany gł. DOŻYLNIE, rzadziej we wstrzyknięciach do ciała szklistego
- w OUN uzyskuje st. 43-67 st.we krwi
- krótki biologiczny okres półtrwania,ale deponuje się w kościach na wiele miesięcy
- wydalanie gł. przez nerki (przed każdą infuzją dostosować dawkę do klirensu kreatyniny)
- zast.: leczenie renititis, colitis, esophagitis spow. CMV i w terapii zak. HSV i VZV opornych na Acyklowir
- podawany długotrwale zapobiega nawrotom mięsaka Kaposiego u pacjentów z AIDS
- dział.niepożądane:
- nefrotoksyczność +zab.elektrolitowe (ryzyko to zmniejsza dobre nawodnienie przez podaniem i podanie leku w powolnej, kontrolowanej infuzji)
- owrzodzenia żołędzi (duże st. w moczu)
- dolegliwości ze str. pp
- niedokrwistość
- zab.neurologiczne (w tym omamy, drgawki -cześciej u chorych leczonych jednocześnie IMIPENEMEM)
- w bad.na zwierzętach -wł. embriotoksyczne, karcynogenne
Na co działa Foskarnet?
CMV, HSV-1, HSV-2, VZV, EBV, HHV-6, KSHV
HIV-1
HAART
wysoko aktywna terapia antyretrowirusowa
- stosowanie w tym samym czasie 3-4 leków
- wydaje się skuteczniejsza u kobiet
leki w terapii AIDS
- Enfuwirtyd -inhibitor wejścia HIV do kom.
- Zydowudyna (AZT) -nukleozy- i nukleotydowe inh.odwrotnej transkryptazy (NRTI)
- Lamiwudyna (3TC)-nukleozy- i nukleotydowe
inh. odwrotnej transkryptazy (NRTI) - Dydanozyna (DDL)-nukleozy- i nukleotydowe inh.odwrotnej transkryptazy (NRTI)
- Abakawir- nukleozy- i nukleotydowe inh. odwrotnej transkryptazy (NRTI)
- Efawirenz -nienukleozydowy inh. odwrotnej transkryptazy (NNRTI)
- Rytonawir -inh. proteazy
- Lopinawir/Rytonawir -inh. proteaz
- Raltegrawir -inh. integrazy
Leki w leczeniu HBV
- Interferon alfa (2A i 2B)
- Lamiwudyna
Leki w leczeniu HCV
- Interferon alfa
- Woksylaprewir
- Ledipaswir
- Welpataswir
- Elbaswir
- Sofosbuwir (SOF)
- Rybawiryna
Leki na grypę
a) poch. adamantanu -Amantadyna-działają na etapie pozbycia się kapsydu przez wirusa
b) inh. neuraminidazy -Zanamiwir, Oseltamiwir -działają na etapie uwalniania nowo powstałych wirionów z komórki
Rybawiryna wziewnie w terapii grypy A i B
Leki stosowane w leczeniu zakażeń wywołanych RSV
Rybawiryna
Palwizumab
Terapia AIDS
- terapia przeciwwirusowa+ zwalczanie ciężkich powikłń
- leczenie u wszystkich pacjentów zakażonych HIV, u których liczba limfocytów T CD4+ ,350/mm3
- stosowanie w tym samym czasie 3-4 leków (HAART)
Punkty uchwytu dla wirusa:
1) wnikanie wirusa do komórek
2) replikacja materiału gen. -nukleozydowe i nukleotydowe (NRTI) i nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NNRTI)
3) obróbka białek przed ich złożeniem się w wirusa -inh.proteazy
4) wbudowanie się mat.gen. wirusa w genom gospodarza -inh. integrazy (INSTI)
Enfuwirtyd
- inhibitor wejścia HIV do kom.
- łączy się z białkiem gp41 glikoproteiny otoczki HIV, stabilizuje je i zapobiega zmianom jego konformacji
- podawany we wstrzyknięciach podskórnych w leczeniu skojarzonym zaawansowanej postaci AIDS
- dz. niepożądane: w miejscu wstrzyknięcia: ból, obrzęk, guzek, zaczerw. -prawie u wszystkich chorych
- rzadziej obj. ogólne: neuropatia obw., zab.snu, depresja, gorączka, bóle stawów, eozynofilia
Zydowudyna
- analog deoksytymidyny (NRTI)
- najstarszy NRTI
- szeroko stosowany w terapii AIDS
- zalecany także u kobiet w ciąży i noworodków w celu zmniejszenia prawdopod. zak. dziecka od matki
- dobrze wchłania się z pp i penetruje do tkanek (i do OUN)
- niewrażliwość na lek u wirusów z trzema lub więcej typowymi mutacjami (M42L, D57N, K70R, T215F, K219Q)
Działania niepożądane:
- mielosupresja z niedokrwistością makrocyt. i neutropenią (2-8% pacjentów)
- zab. żołądkowo-jelitowe
- bóle głowy
- bezsenność
- rzadziej: przebarwienia paznokci, miopatia, zab.neuropsychiatryczne (splątanie,niepoków)
- NIE STOSOWAĆ Z STAWUDYNĄ -wykazuje dział.antag.