L4 werkboek: Poging en voorbereiding Flashcards
Wat is poging
Wat is voorbereiding?
Wat is samenspanning?
Poging = strafbaarstelling van een begonnen, maar niet voltooid misdrijf –> strafbaar bij bijna alle msidrijven
Voorbereiding = een gepland, maar niet begonnen of voltooid misdrijf –> strafbaar voor beperkt aantal misdrijven
Samenspanning = voorafgaand aan voorbereiding
Wat is de kern van het arrest Eindhovense brandstichting?
HR 19-03-1934, NJ 1934, 450 Eindhovense Brandstichting
Casus
Twee mannen hebben een huis geheel in gereedheid gebracht om het in brand te steken. Er ligt een lont van lappen dat met benzine besprenkeld is, aangesloten op een gaspistool in de keuken, die is vastgezet op het fornuis en aan de trekker is een touwtje bevestigd. Het touwtje is door een open raam over een muurtje rond de tuin gehangen. Later komen de mannen terug om het touwtje aan te steken, maar worden verhinderd omdat er een groep mensen bij de muur staat.
Rechtsvraag
Is er in casu sprake van een begin van uitvoering bij een poging tot brandstichting?
Essentie
Wanneer is er sprake van het begin van de uitvoering? De HR heeft in dit arrest het volgende criterium gegeven:
- Er is sprake van een begin van uitvoering als de handeling automatisch voltooid zou zijn wanneer er niet zou zijn ingegrepen zou.
De verdachte moet dus in de (aller)laatste fase zitten.
Eindhovense brandstichting NJ 1934, 450
Onderwerp: poging, begin van uitvoering, objectieve leer
Kern: Vanuit de objectieve leer komt de HR met een criterium voor het begin van uitvoering: de handeling, die naar ervaringsregelen tot het strafbaar feit leidt zonder enig nader ingrijpen van de dader.
Wat is de kern van het arrest Grenswisselkantoor?
HR 08-10-1987, NJ 1988, 612 Grenswisselkantoor
Casus
Verdachte D. is al ruim een maand bezig met het treffen van voorbereidingen voor een roofoverval. Hij steelt een auto en neemt enkele dagen later kentekenplaten van een andere auto weg, welke kentekenplaten hij op de gestolen auto bevestigt. Hij zoekt zich een partner en vindt die in de persoon van verdachte Van B. Zij verschaffen zich wapens (een jachtgeweer en een imitatie vuistvuurwapen) en “leggen” het te overvallen object (een Grenswisselkantoor te Bladel) “af”. Zij maken afspraken over de wijze waarop zij de overval zullen uitvoeren en hoe zij de taken zullen verdelen.
Op de bewuste 27 april 1986 gaan verdachten op pad met de bedoeling hun voornemen tot overval te volvoeren. Zij rijden met de gestolen auto met valse kentekenplaten naar het Grenswisselkantoor; zij zorgen ervoor dat zij voor het openingsuur van het Grenswisselkantoor ter plaatse zijn. In hun auto hebben zij een geladen dubbelloops jachtgeweer liggen en een imitatie vuistvuurwapen alsook handboeien en touw en tape om de kantoorbediende te knevelen. Zij dragen dubbele kleding en hebben pruiken bij zich, die zij later ook opzetten. Zij installeren zich met hun auto met draaiende motor op een parkeerplaats nabij het Grenswisselkantoor en wachten daar op de komst van de kantoorbediende. Een van de verdachten zit achter het stuur, de ander ligt min of meer op de achterbank. Het is de bedoeling de bediende aan te grijpen op het moment dat hij het kantoor binnengaat. Als de bediende het kantoor binnen zou zijn, voordat verdachten of een van hen bij hem zouden zijn, zijn verdachten te laat, want dan bevindt de bediende zich in een te beschermde ruimte.
De kantoorbediende ziet de auto, die hij een dag eerder ook al had gesignaleerd, staan en vindt dit verdacht. In plaats van het kantoor te openen, zorgt hij ervoor dat de politie wordt gewaarschuwd. Als een politieauto ter plaatse komt, gaan verdachten er vandoor. Zij worden na een wilde achtervolging tot stoppen gedwongen.
Rechtsvraag
Moet nu hetgeen verdachte en zijn medeverdachte tot het moment dat de politieauto ter plaatse kwam, hebben verricht ter uitvoering van hun voornemen, worden gekwalificeerd als voorbereidingshandelingen voor, dan wel als uitvoeringshandelingen van het misdrijf?
Essentie
In arrest gaan de verdachten vrijuit, de verdachte hebben wel alles gedaan om de bankoverval te kunnen plegen, maar hun voornemen hebben ze niet kunnen uitvoeren omdat de bediende die argwaan kreeg het gebouw niet openden. Omdat dit arrest net buiten het geldend recht (Cito-arrest) viel, terwijl i.c. het voornemen om een misdrijf te plegen niet kwestieus is en de verdachten in dit geval niet kunnen worden gestraft, is art. 46 Sr. Ontworpen.
Grenswisselkantoor NJ 1988, 612
Onderwerp: poging, begin van uitvoering, uiterlijke verschijningsvorm
Kern: Volgens de HR was hier geen sprake van begin van uitvoering, want een buitenstaander zag slechts vier mannen in een auto zitten.
HR: ‘kan niet worden gezegd dat hij aan dat misdrijf begin van uitvoering heeft gegeven indien hij zich met een auto naar die bank heeft begeven, doch – om welke reden dan ook= die auto niet heeft verlaten, noch – in of vanuit – die auto een gedraging heeft verricht welke naar haar uiterlijke verschijningsvorm moet worden beschouwd al te zijn gericht op de voltooiing van dat voorgenomen misdrijf.
Wat is de kern van het arrest Cito?
HR 24-10-1978, NJ 1979, 52 Uitzendbureau Cito
Casus
In de casus werd geoordeeld dat het aan een te overvallen kantoor aanbellen met gedeeltelijk afgedekt gelaat, een schietklaar vuurwapen en een lege weekendtas, aan te merken was als een begin van uitvoering.
Dit criterium bestrijkt zowel de kwestie “uitvoeringshandeling - voorbereidingshandeling” als de kwestie van het “openbaren” en brengt beide kwesties met elkaar in verband. Voor wat betreft de eerste kwestie, kan als criterium uit het arrest worden afgeleid: De gedraging is uitvoeringshandeling als ze is gericht op de voltooiing van het misdrijf. Daarbij is de aard van het delict en de delictsomschrijving mede bepalend voor de vraag wanneer men van uitvoeringshandelingen kan spreken. Bij gekwalificeerde delicten is als regel eerder van een uitvoeringshandeling sprake dan bij een niet gekwalificeerd delict.
Essentie
Hoge Raad:
“Gedragingen zijn als een begin van uitvoering van het voorgenomen misdrijf aan te merken als zij naar haar uiterlijke verschijningsvorm moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf. De handeling moet dicht tegen het uitvoeren aanliggen en uit de handeling moet gevaar (geobjectiveerd) blijken.”
Cito NJ 1979, 52
Onderwerp: poging, begin van uitvoering, uiterlijke verschijningsvorm
Kern: De Hoge Raad komt met een nieuw criterium. Het was voldoende om vast te stellen of een bepaalde handeling op een gemiddelde neutrale buitenstaander de indruk maakt e een begin van uitvoering van een bepaald misdrijf te zijn.
HR: ‘deze gedragingen zijn aan te merken als een begin van uitvoering van het voorgenomen misdrijf, daar zij naar haar uiterlijke verschijningsvorm moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf’
Wat is de kern van het arrest Poging tot gasmoord?
Poging tot gasmoord NJ 1951, 480
Onderwerp: poging, begin van uitvoering, gematigde objectieve leer
Kern: Hier was wel sprake van een begin van uitvoering. Het ging hier ook om een twee fase plan zoals bij de Eindhovense brandstichting. Het aanmerkelijke verschil was dat de eerste fase als een strafbaar feit was. De HR was dan ook van mening dat er een begin van uitvoering van het misdrijf als geheel kon worden aangenomen, doordat de dader een begin had gemaakt met de eerste fase, ‘zijnde een zodanig gewelddadig rechtstreeks ingrijpen in de normale toestand van die persoon dat hij daarna deze, willoos en weerloos als deze daardoor geworden zou zijn, door het enkel openen van een gaskraan tot een stellige prooi der gasvergiftiging zou maken.
Wat is voor strafbare poging nodig?
art 45 Sr:
- voornemen van de dader
- begin van uitvoering
- poging tot een misdrijf
Wat is voorbereiding?
Art 46 lid 1 Sr:
voorbereiden van ernstig misdrijf
Noem 3 pogingsleren?
- subjectieve
- objectieve
- gematigd objectieve
Omschrijf de subjectieve pogingsleer?
- de geestesgesteldheid van de dader staat centraal
- richt zich op de misdadige wil van de poger
- in de omschrijving wordt de wil van de poger aangeduid als ‘voornemen’
- door nadruk op de wil van de poger, weinig aandacht voor de gedraging
Omschrijf de objectieve pogingsleer?
- de gedraging staat centraal
- er moet een begin zijn gemaakt met de uitvoering van het misdrijf
–> de wil moet zich in verdergaande mate dan in de subjectieve leer al hebben veruiterlijkt
Omschrijf de gematigd objectieve pogingsleer?
- de objectieve pogingsleer wordt gecorrigeerd door elementen van de subjectieve pogingsleer
Omschrijf het verschil tussen de objectieve en de subjectieve pogingsleer?
Wanneer is er sprake van een strafrechtelijke relevante gedraging?
Wat is de situatie als de verdachte in het geval van strafbare poging de poging ontkent?
Dan moet niet alleen de gedraging, maar ook het voornemen van de dader uit uiterlijke omstandigheden worden afgeleid.
Moet het voornemen gericht te zijn op het wederrechtelijke van een gedraging?
Nee, het voornemen is kleurloos; net als opzet
Betekent voornemen in art 45 Sr hetzelfde als opzet?
Het voornemen moet gericht zijn op de verwezenlijking van een bepaald misdrijf;
en het moet blijken= geopenbaard
–>
Voornemen in art 45 Sr kan het beste begrepen worden als opzet. En als zodanig kan het zich voordoen in alle schakeringen van opzet.
Welke bestanddelen moeten bewezen worden wil er sprake zijn van strafbare poging?
- alle bestanddelen van strafbare poging zelf ; art 45 Sr
- een deel van de bestanddelen van het gepoogde misdrijf
– de subjectieve bestanddelen
– de objectieve bestanddelen die duidelijkheid verschaffen over de aard van het gepoogde misdrijf (maar niet alle, dan zou immers het misdrijf zijn verwezenlijkt)
Wat is een noodzakelijkheid voor een strafrechtelijk relevante poging?
de gedraging moet zoveel informatie verschaffen dat vaststaat welk misdrijf te voltooien
– doordat de dader dit kenbaar maakt
– kan worden afgeleid uit de uiterlijke omstandigheden
Indien het niet vaststaat om welk misdrijf het gaat kan geen sprake zijn van strafrechtelijk relevante poging
Hoe kijkt de wetgever van 1886 aan tegen de grens tussen voorbereiding en begin van uitvoering?
- grens tussen voorbereiding & begin van uitvoering is niet generiek te trekken –> afhankelijk van delict en situatie
- uitvoering behoeft nadere invulling door de rechtspraak, maar is in ieder geval niet de voorbereiding
voorbereiding nadrukkelijk niet strafbaar
Omschrijf begin van uitvoering en de subjectieve leer?
Begin van uitvoering =
als uit de gedragingen de gevaarlijke gezindheid van de poger blijkt
Causaal verband tussen voornemen en het begin van uitvoering moet aanwezig zijn. Conditio Sine Qua non past het beste bij de subjectieve leer
–> causaal is elke voorwaarde die niet kan worden weggedacht zonder dat het gevolg wegvalt (= geen criterium ter onderscheiding tussen voorbereidingshandelingen en uitvoeringshandelingen)
Omschrijf begin van uitvoering in de objectieve leer?
Gevaarlijke strekking van de handeling is van belang = nadelig gevolg voor de rechtsorde
begin van uitvoering = begin van uitvoering van het misdrijf waarbij bepaalde delictsbestanddelen zijn vervuld
–>
welke kans op voltooing van het misdrijf bestaat er?
Welke caisaliteitsleren zijn van belang bij de objectieve pogingsleer?
- adequatieleer
–> slechts relevant zijn die factoren die de kans op voltooing aanmerkelijk maken
- leer van de causa proxima
–> verband tussen oorzaak en gevolg, rechtsreeks verband en niet te ver van elkaar verwijderd
Is het verband tussen begin van uitvoering en voltooing in de objectieve pogingsleer uitsluitend objectief?
Nee,
- naast objectief vereiste verband tussen begin van uitvoering en voltooing van het misdrijf (causaliteit)
- subjectief verband ook vereist: tussen voornemen enrzijds en de handeling en voltooing van het misdrijf anderzijds
Hoe denkt de HR over een begin van uitvoering?
- er moet sprake zijn van een voornemen tot het plegen van een misdrijf
- dit voornemen moet tot uitdrukking komen in een begin van uitvoering van een misdrijf
- er is sprake van een begin van uitvoering als er een gedraging is verricht die naar uiterlijke verschijningsvorm moet worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooing van het misdrijf –> Cito & Grenswisselkantoor arrest
- tot slot moet, indien relevant, worden bekeken of er sprake is van vrijwillige terugtred.
Hoe kijkt de HR aan tegen voorbereiding & poging bij samengestelde misdrijven, bv diefstal met geweldpleging?
Bij samengestelde misdrijven is voor het begin van uivoering vermoedelijk niet van belang met welk deel van de uitvoering een begin is gemaakt
HR: Uitzendbureau Cito
Welk standpunt van de HR mbt begin van uitvoering blijkt uit de poging tot gasmoord?
- het is van belang of er sprake is van een samengesteld misdrijf
- de complexiteit van de fietelijke gedraging is van belang
-
Wat kan uit de jurisprudentie van de HR over het tijdstip van het begin van uitvoering worden afgeleid?
1) Eindhovense brandstichting: regel 5: die daad moet- naar de regelen der ervaring- zonder enignaderingrijpen van de dader zelf tot brandstichting leiden, tenzij sprake is van een onvoorzienbare gebeurtenis (heel dicht tegen volttoing aan –> onbevredigende uitkomsten)
2) Cito arrest: criterium van de uiterlijke verschijningsvorm: Is een gedraging verricht welke naar haar uiterlijke verschijningsvorm moet worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooing van het vorrgenomen misdrijf, dan is met de uitvoering een begin gemaakt.
3) Videoreceorder arrest: voor de uiterlijk verschijningsvorm is de daadwerkelijke waarneembaarheid niet altijd vereist. Voldoende is dat een maniferstatie in de buitenwereld plaatsvindt, ook al is die niet altijd waarneembar
– zeer ruim: biedt de mogelijkheid om veel misdrijven in de progingsvorm er onder te laten vallen
– vaag criterium
De omstandigheden van het geval en het type delict spelen een grote rol bij de bepaling of er wel of niet sprake is van een begin van uitvoering.
Welke 4 variaties zijn er bij een misdrijf?
- voltooide poging
- onvoltooide poging
- voltooid misdrijf
- onvoltooid misdrijf
Wat is voltooide poging?
de poger heeft alle handelingen verricht die nodig zijn om het gewenste resultaat te bereiken, echter zonder dat het misdrijf is voltooid.
Voltooid is de uitvoering, onvoltooid het resultaat
het misdrijf is niet voltooid omdat niet alle bestanddelen zijn vervuld.
voorbeeld voltooide poging: pistool tegen het hoofd gezet en drukt af maar geen kogel verlaat het wapen door welke reden dan ook
Wat is onvoltooide poging?
Poger heeft niet alle handelingen verricht die nodig waren om het resultaat te bereiken. Dat kan meerdere redenen hebben:
- tijdens de uitvoering wordt de poger betrapt
- tijdens de uitvoering bedenkt de poger zich en ziet hij af van verdere uitvoering –> vrijwillige terugtred
Het onderscheid tussen voltooid en onvoltooid is relevant voor de vraag of de poger in deze gevallen strafbaar heeft gepoogd
Wat is een ondeugdelijke poging?
als de poger niet in zijn poging slaagt, terwijl noch omstandigheden van buitenaf hem hebben verhinderd, noch sprake is van vrijwillige terugtred
Waar moet naar gekeken worden om te bepalen of een ondeugdelijke poging een strafbare poging is?
- Subjectieve pogingsleer, of
- objectieve pogingsleer
Onderscheid tussen:
- een ondeugdelijk middel
- een ondeugdelijk object
en als uitgegaan wordt van de objectieve pogingsleer tevens tussen
- een absoluut ondeugdelijke poging
- een relatief ondeugdelijke poging
Wat is:
1) een ondeugdelijk middel?
2) een ondeugdelijk object?
1) een hulpmiddel dat gebruikt wordt ter voltooing van een misdrijf , maar daartoe niet geschikt is, bv een onschuldige stof ipv dodelijk gif
2) als vanwege het gebezigde middel of het object nooit tot voltooing van het misdrijf kan worden gekomen: bv slachtoffer is immuun tegen het dodelijk gif
relatief ondeugdelijk is wanneer het in het algemeen wel, maar bij uitzondering niet tot voltooing kan komen
Welke pogingsleer ondersteunt de HR en heeft dat effect op de strafbaarheid van een ondeugdelijke poging?
- objectieve pogingsleer
- onderscheid tussen absoluut en relatief van belang
– absoluut ondeugdelijk is niet met de uitvoering van een misdrijf begonnen –> geen begin van uitvoering, dus geen strafbare poging
Relatief ondeugdelijk = strafbare poging
bv toedienen kleine hoeveelheden gif of schieten met een verroeste revolver
Is er zowel bij voorbereiding als poging sprake van vrijwillige terugtred?
Wat is de motivatie?
Ja, en bij beide geldt dat er dan sprake is van straffeloosheid
- kwaad voornemen bestraffen is niet juist als de dader zelf terugtreedt
- beloning voor de dader in de hoop dat hij daarmee afziet van een misdrijf
Hoe lang kan vrijwillig worden teruggetreden?
Zolang de vrijwillige terugtred van de handelende persoon nog invloed heeft op het verloop.
Dit kan dus zelfs bij voltooide poging omdat het er niet om gaat of de verdachte is terug getreden voordat er sprake is van een strafbare poging, maar voordat er sprake is van een voltooid misdrijf.
De wilsbeslissing moet positief zijn, niet negatief (dus niet uit angst voor ontdekking
Is poging tot overtreding strafbaar?
Welk misdrijf is uitgezonderd van een strafbare poging?
Nee
Eenvoudige mishandeling (art 300 sr)
Welke delicten kunnen moeilijk in pogingsvorm worden begaan?
- bepaalde misdrijven met een bijkomende voorwaarde van strafbaarheid –> bv hulp bij zelfmoord, art 294 Sr
- geobjectiveerde gevolgsdelicten –> bv zware mishandeling de dood tot gevolg hebbende (art 302 lid 2 Sr)
- sommige formele misdrijven ; bij formele misdrijven omschrijft de delictsomschrijving slechts een bepaalde gedraging. Methet verrichten van de gedraging is het misdrijf voltooid.–> bv verduistering art 321 Sr en wederspannigheid, art 184 Sr: tussen begin en uitvoering van het delict is te weinig ruimte
– Bij materiele misdrijven vermeldt de delictsomschrijving, al dan niet naast een gedraging) een gevolg. Voor de voltooing van het misdrijf is vereist dat het gevolg intreedt.
Is poging mogelijk bij eigenlijke en oneigenlijke omissiedelicten?
Volgens MvT bij Sr in 1886 niet, volgens wekboek wel.
Voorbeeld van vergiftigd water drinken in de woestijn. Zeer meoilijk te bewijzen.
Is poging bij culpoze delicten mogelijk?
Ja, via omweg maar wel in strijd met de bedoeling van de wetgever.
Eerste omweg: Niet aansluiten bij willen van willen en weten, maar bij weten: bij bewuste schuld kun je iemand verwijten dat hij zich te weinig heeft geinformeerd over de gevolgen
Tweede omweg: gaat uit van hetgeen waarop de culpa gericht moet zijn: wie iets voornemen si, behoeft over allen gevolgen van zijn handelen niet volledig op de hoogte te zijn. En daarom is poging tot culpoze delicten in het algemeen mogelijk.
Waarom heeft art 46 lid 1 sr (strafbare voorbereiding)een zeer ruim bereik?
- Gedraging staat ver af van het (beoogde) voltooide delict dan pogingshandeling
- gaat veelal om alledaagse gedragingen
Hoe wordt het bereik van art 46 lid 1 Sr ingeperkt?
- de gestelde eis dat de voorbereidingshandelingen bestemd moet zijn voor het plegen van een misdrijf
- de gestelde eis dat het alleen gaat om misdrijven met > 8 jaar gevangenisstraf
Moet bij “ bestemd voor” bij voorbereiding de bestemming uit de voorbereidingshandelingzelf volgen (objectieve invulling), of dat ook de intentie van de voorbereider hierbij een rol magen spelen (subjectieve invulling)?
De HR gaat ook hierbij uit van de uiterlijke verschijningsvorm. de voor een strafbare voorbereiding vereiste “kennelijke” bestemming bewezen kan worden indiendit een uiterlijkwaarneembare in art 46 sr genoemde gedraiging in samenhang met wat bekend is van de criminiele intentie van de voorbereider blijkt. vb alleen een auto of mobiele telefoon is onvioldoende
Kn er sprake zijn van vrijwillige terugtred bij voorbereiding?
ja
Is een strafrechtelijke aansprakelijkheid mogelijk obv poging en voorbereiding?
Is poging van de voorbereiding tot een misdrijf strafbaar?
Nee
Reden: zolang er geen begin van de uitvoering is, is het niet goed te zeggen of het gaat om een misdrijf dat in de pogingsfase is blijven steken of om een te voltooien misdrijf. Daarom kan er slechts sprake zijn van voorbereiding tot een voltooid misdrijf. En is de fase van voorbereiding verlaten en de fase van de uitvoering begonnen, dan gaat het om een poging tot het misdrijf of om het voltooide delict.
Welke voorwaarden stelt de wet aan een strafbare voorbereidingshandeling?
art 46 Sr:
- misdrijf > 8 jaar gevangenisstraf
- de dader moet opzettelijke voorwerpen, stoffen….. welke bestemd zijn tot begaan van het misdrijf, verwerven, vervaardigen, …..
Wat is samenspanning?
art 80 Sr: zodra 2 of meer personen overeengkomen zijn een misdrijf te plegen
Vroeger alleen:
- staatgevaarlijke misdrijven
- genocide
Nu ook:
- terrorisme, 24 vormen
Motivatie is rechtstheoretisch zeer zwak
Is poging en voorbereiding van samenspanning mogelijk?
ja, omdat het als zelfstandig delict strafbaar is gesteld in boek 2 Sr
Wat is het belangrijkste probleem bij samenspanning?
Samenspanning behoort materieelrechtelijk tot de onvolkomen delictsvormen (er is slechts een afsraak) maar wettelijk gezien als zelfstandig delict moet worden gezien.
