L1 werkboek : strafuitsluitingsgronden Flashcards
Leidt een bewezenverklaring van alle bestanddelen niet per definitie tot strafbaarheid?
Neen,
een gedraging is pas strafbaar indien:
– deze wederrechetlijk is
– aan de dader te verwijten is
Zijn wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid altijd opgenomen in de strafbepaling?
Neen,
toch moet er aan voldaan worden, ook al zijn het ‘elementen’
Welke zijn de (ongeschreven) strafuitsluitingsgronden in de rechtspraak?
– Ontbreken van de materiele wederrechtelijkheid (rechtvaardigingsgrond)
– Afwezigheid van alle schuld (Avas:schulduitsluitingsgrond)
Welke 2 strafuitsluitingsgronden bestaan er?
-Algemene strafuitsluitingsgronden:
– eerste boek
– gelden via art 91 Sr voor het gehele strafrecht
- Bijzondere strafuitsluitingsgronden:
– werken slechts tav 1 of een aantal bepalingen, bv art 261 lid 3
Wat is een andere bijzondere strafuitsluitingsgrond?
art 46b Sr:
vrijwillige terugtred is een bijzondere strafuitsluitingsgrond tav poging, c.q. voorbereiding
Als wederrechtelijkheid of verwijtbaarheid (schuld) bestanddeel van de delictomschrijving zijn en er wordt een geslaagd beroep op een rechtvaardigings- of schulduitsluitingsgrond gedaan, waar leidt dit dan toe?
Vrijspraak, het te laste gelegde kan immers niet worden bewezen.
Leer van de facetwederrechtelijkheid?
De opvatting dat na de bewezenverklaring van het het bestanddeel wederrechtelijkheid er nog ruimte is om op grond van de aanwezigheid vaneen rechtvaardigingsgrond tot OVAR te komen
Volgt de HR de leer van de facetwederrechtelijkheid?
Neen
Wat is de heersende leer bij aanvaarding van een rechtvaardigingsgrond?
Bij aanvaarding van een rechtvaardigingsgrond het bestanddeel wederrechtelijk, of een vorm daarvan, niet bewezen kan worden en mitsdien tot vrijspraak moet leiden
Wat is (in uiterlijke vorm) het verschil tussen de heersende leer en de leer van de facetwederrechetlijkheid?
- Heersende leer : vrijspraak
- Facetwederrechtelijkheid: OVAR
Wat houdt ‘ misbruik van recht’ in ons rechtssyteem in?
In het algemeen geldt dat een recht op een prestatie of recht op een zaak niet onbeperkt is in die zin dat men in alle opzichten vrij is om dit recht uit te oefenen.
Welk arrest geeft een voorbeeld van misbruik van recht?
- Medemblikse schoolhoofd
Wat is de Garantenstellung?
De verschillende (gedrags)eisen die worden gesteld aan bepaalde personen ogv hun deskundigheid, ervaring, opleiding, maatschappelijke positie, etc
of wel : er bestaat bij strafuitsluitingsgronden geen gemiddelde mens maar er wordt gekeken naar de individuele persoon
Wat is proportionaliteit en subsidiariteit?
- proportionaliteit: min of meer vereiste evenredigheid tussen de aard van het gepleegde strafbare gedraging en het door de gedraging geredde belang
- subsidiariteit: vereist dat het geredde belang niet op een niet, of minder, strafbare manier veilig gesteld had kunnen worden
Komt proportionaliteit alleen voor bij noodweer en noodweer exces?
Expliciet in de tekst van de strafbepaling alleen bij noodweer en noodweer exces, impliciet komt het voor in alle strafuitsluitingsgronden
Wat is Culpa in Causa?
Kan iemand een beroep doen op een strafuitsluitingsgrond indien hij verwijtbaar in een strafuitsluitingsgrondsituatie is geraakt?
Wat is de heersende leer tav culpa in causa?
afhankelijk van de mate van:
- de eigen schuld, en
- de concrete omstandigheden van het geval
zal een beroep op een strafuitsluitingsgrond al dan niet mogelijk zijn
Hierbij speelt de voorzienbaarheid van de strafuitsluitingsgrondsituatie een rol.
Welke arresten spelen bij culpa in causa een rol?
- culpa in causa
- in de steek gelaten vrouw
Welke onderscheidingen worden thans binnen de strafuitsluitingsgronden gehanteerd?
- algemene en bijzondere strafuitsluitingsgronden
- wettelijke (geschreven) en buitenwettelijke (ongeschreven) strafuitsluitingsgronden
- rechtvaardigings en schulduitsluitingsgronden
Verschil toerekenbaarheid en toerekeningsvatbaarheid?
Toerekenbaarheid is een juridische term: kan een gepleegd feit, dat bewezenverklaard en gekwalificeerd is, aan de dader worden toegerekend?
Toerekeningsvatbaarheid is een term uit de gedragswetenschappen:
T is een staat van psychische normaliteit en rijpheid, welke drieerlei geschiktheid mee brengt:
- -die om de feitelijke strekking van de eigen handeling te begrijpen
– die om het maatschappelijk geoorloofde vande handeling te bergijpen
– die om ten aanzien van die handelingen de wil te bepalen
Wat is partiele toerekening?
Toerekenbaarheid kan per delict en per persoon verschillen:
vb: een kleptomane kan een diefstal niet worden toegerekend maar een door haar gepleegde mishandeling wel.
Moet de rechter deskundig advies in winnen voor hij de toerekenbaarheid bepaald?
Voor zijn beslissing omtrent toerekenbaarheid niet(art 39 SR) , voor bepaalde sanctiebeslissingen ( art 37 lid 2 en 37a lid 3 Sr) wel
Wat zijn de vragen die de rechter moet stellen ivm art 39 Sr?
- Bestond er tijdens het plegen van het delict bij de dader een psychische stoornis?
- Bestond er een causaal verband tussen de psychische stoornis en het gepleegde feit?
- Moet het feit, gelet op de stoornis de dader niet of verminderd worden toegerekend?
Wat is gebrekkige ontwikkeling ext art 39 Sr?
de aangeboren of in de vroege jeugd ontstane psychische gebreken
Wat is ziekelijke stoornis?
Psychische stoornis bij een normaal persoon
Wat valt expliciet niet onder een gebrekkige ontwikkeling of psychische stoornis?
de psyche beinvloedende emoties , zoals angst, jaloezie, boosheid, etc
(Deze emoties kunnen wel een rol spelen bij andere strafuitsluitingsgronde, bv noodweerexcess)
Wat drukt de tekst van art 39 Sr niet uit, maar is wel van belang?
er moet een verband zijn tussen de psychische stoornis en het moment van het plegen van het delict
vb: pyromaan die misschien niet voor brand stichting kan worden veroordeeld, maar wel voor diefstal
Wat zijn de keuzemogelijkheden voor de rechter mbt art 39 Sr?
– geheel toerekenbaar
– verminderd toerekenbaar (dmv tbs)
– geheel niet toerekenbaar
Tegenwoordig de mogelijkheid om af te zien van strafoplegging en alleen tbs op te leggen
Wat sluit de aard van de niet toerekenbaarheid uit?
het beroep hierop wordt niet beperkt door
– de Garantenstellung
– proportionaliteit & subsidiariteit
Wat is de essentie van het Culpa in causa arrest?
- dader was op het moment van het plegen psychisch gestoord (ook door Hof/HR aanvaard)
maar:
- verdachte wist dat cocaine een hallucinerende werking kon hebben–> desalniettemin een extra dosis genomen
- Hof stelde dat het van algemene bekendheid is dat cocaine bij gebruik van enige duur de wil en het normbesef van de gebruiker kan aantasten
Dus:
verdachte is aansprakelijk voor zijn tijdens een toestand van ziekelijke storing zijner geestesvermogens bedreven handelingen indien hij verwijtbaar in die toestand is komen te verkeren
Wat is de oplossing in de rechtspraak om opzet van een strafbare gedraging aan te tonen in een ‘normale culpa in causa ‘ situatie?
Actio libera in causa figuur
De vaststelling van het vereiste opzet wordt als het ware naar voren geschoven naar het moment dat , in het geval van het arrest, de cocaine wordt gesnoven. Op dat moment, is de redenatie, accepteerde de verdachte bewust de aanmerkelijke kans dat hij bepaalde (strafbare) handelingen zou plegen.
Deze redeniering kan ook opgaan bij doleuze of culpoze delicten door personen in een roes begaan
Is het eenvoudig je te verschuilen achter de werking van medicijnen of drugs te verschuilen?
Nee, HR heeft dit niet eenvoudig gemaakt
- op de hoogte zijn en op de hoogte moeten zijn wordt veelal aangenomen
Normaal komt de rechter voor de vraag naar toerekenbaarheid pas toe naddat hij het ten laste gelegde feit bewezen heeft en gekwalificeerd. Wanneer is de vraag naar toerekenbaarheid alreeds bij de beantwoording van die vragen relevant?
Bij een culpoos delict
Indien de rechter van oordeel is dat het feit niet in het geheel tot de dader is toe te rekenen zal hij de culpa niet kunnen bewijzen en tot vrijspraak moeten besluiten.
Is het eenvoudig om bij doleuze delicten vrijspraak te krijgen obv niet-toerekenbaarheid?
Nee,
HR: slechts dan kan opzet niet bewezen worden indien ‘ bij de dader zou blijken een zodanige ernstige geestelijke afwijking te zijn dat moet worden aangenomen dat hij van elk inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en mogelijke gevolgen daarvan is verstoken
Kan voorbedachte raad samen gaan met ontoerekenbaarheid?
HR 2008:
zware mishandeling met voorbedachte rade is bewezen ondanks het feit dat hij na advies van deskundigen oordeelt dat het feit verdachte in het geheel niet kan worden toegerekend
Algemene omschrijving overmacht?
Aan een situatie waarin iemand door een van buitenaf komende oorzaak in een situatie terecht komt, waarbij wetsconform handelen niet van hem gevergd kan worden
Omschrijf situatie en essentie Opticien arrest
Casus
Een opticien verkoopt na sluitingstijd aan een klant nog een bril en overtreed hierdoor art. 9 van de Verordening op de Winkelsluiting, de opticien besloot tot deze handeling nadat voor hem was komen vast te staan dat de klant zonder bril niet kon zien en daardoor in een zo niet gevaarlijke dan toch in ieder geval wel zeer hulpbehoevende toestand terecht zou komen.
Essentie
Het is mogelijk met succes een beroep te doen op overmacht als er sprake is van een maatschappelijke verplichting tot hulpverlening aan iemand die anders in een gevaarlijke of zeer hulpbehoevende situatie terechtkomt.
Het moet gaan om een juiste keuze tussen een wettelijke en een maatschappelijke verplichting, deze keuze word door de rechter geobjectiveerd.
In de MvT bij art 40 Sr (overmacht) blijkt dat de rechter vrijheid heeft bij de invulling van het begrip overmacht.
Toch zijn er indicaties waar de rechter op moet letten bij het beoordelen van dergelijke situaties. Welke?
- Het woord gedrongen betekent dat zowel:
– fysieke, als
– psychische overmacht onder het bereik van de bepaling moet worden gebracht
- Het gaat zowel om de situatie waarin : men niet anders kan dan een strafbaar feit plegen (gedwongen) maar dat wetsconform gedrag in die situatie niet gevergd kan worden (gedrongen)
Welke 3 soorten overmacht onderkent de literatuur?
- absolute overmacht
- psychische overmacht
- overmacht in de zin van noodtoestand
De laatste 2 vormen worden relatieve overmacht genoemd
Hoe werkt absolute overmacht bij misdrijven (en sommige overtredingen) waar opzet of culpa wordt vereist?
De subjectieve bestanddelen kunnen niet bewezen worden en ddus moet vrijspraak volgen
vb: art 225 Sr: valsheid in geschrifte waarbij de hand van de ‘dader’ wordt vastgehouden en bewogen
Hoe wordt absolute overmacht verwerkt binnen geobjectiveerde delicten?
De absolute overmacht wordt gezien als een strafuitsluitingsgrond: de gedraging is strafbaar maar is onder die omstandigheden de dader niet te(strafrechtelijk) verwijten
Wat is psychische overmacht?
Van psychische overmacht is sprake indien een persoon onder een door externe omstandigheden veroorzaakte psychische druk een strafbaar feit pleegt, waarbij van hem niet gevergd kan worden weerstand te bieden aan die druk en zo wetsconform te handelen
Wat is het kenmerk van psychische overmacht?
De externe druk beinvloedt de voor de strafbaarheid vereiste wilsvrijheid in handelen datstrafuitsluiting gerechtvaardigd is.
vb : 2 drenkelingen op een vlot en maar plaats voor 1