De Hullu: De subjectieve zijde van een strafbaar feit (behorend bij L2 werkboek) Flashcards
Omschrijf het NL strafrecht en geef kenmerken?
NL strafrecht is :
- Daadstrafrecht
- Schuldstrafrecht
Naast de objectieve zijde van het strafbare feit wordt een subjectieve zijde onderkend waarbij de persoon van de dader centraal staat.
– straffen pas als de schuld van de dader vaststaat
– nadruk op individuele aansprakelijkheid en vermeiden risico aansprakelijkheid
Wat is kenmerkend in het NL strafsysteem?
De vrije wil (ook in strafzaken(misdaden) en de verantwoordelijkheid hiervoor
dus:
- verwijtbaarheid is basisvereiste voor strafrechtelijke aansprakelijkheid
- opzet als voorwaarde voor aaansprakelijkstelling voor een relatief zwaar delict- het gaat om de verwijtbaarheid ten tijde van de delictsgedraging
Gelden de algemene uitgangspunten als verijtbaarheid etc voor individuen of ook voor rechtspersonen in het strafrecht?
Voor individuen en voor rechtspersonen gelijk
Vroeger was het fysieke aspect van een gedraging (de gewilde spierbeweging) heel belangrijk in de strarechtspleging.
Is dat nog steeds?
Nee, niet alleen meer.
Tegenwoordig ook vaak een combinatie tussen doen en laten
Functioneel daderschap speelt ook mee: macht hebben over de gedraging van een ander
Dit geldt zowel voor individuen als voor rechtspersonen
Wat is een belangrijk arrest voor functioneel daderschap en wat zijn de belengrijkste conclusies?
Gelden deze conclusies ook voor rechtspersonen?
Ijzerdraad arrest
- daderschap en de subjectieve zijde van een strafbaar feit moeten uit elkaar worden gehouden
- toerekening van opzet van de fysieke aan de feitelijke dader kan geen sprake zijn –> functionele dader moet dus zelf opzet of schuld hebben wanneer de delictsomschrijving zo’n subjectief bestanddeel bevat.
- idem voo rechtspersonen maar hier wordt dit onderwerp meer beheerst door toerekeningsconstructies
Wat voor rol spelen opzet en schuld bij misdrijven?
- Zijn noodzakelijk als bestanddeel
- indien niet aanwezig als subjectief vereiste ‘leest ‘ de HR deze daarin
Uitzondering: bij een enkel misdrijf, bv rijden onder invloed, wordt opzet of culpa expliciet noch impliciet als voorwaarde op bestanddeelniveau gesteld –> redenatie: de werking van alcohol is algemeen bekend. Eigenlijk een dunne redenatie enkel en alleen om het OM te ontlasten om schuld in dit soort gevallen te moeten bewijzen
Hoe wordt het bij overtredingen genoemd dat opzet of schuld niet worden vereist?
Leer van het materiele feit
Noem een belangrijke uitspraak vanuit het EVRM en de effecten daarvan voor NL strafrechtspraak?
Salabiaku
gaat over art 6 lid 2 EVRM
kern uitspraak: leer van het materiele feit wordt in principe aanvaard, maar de toepassing ervan in concrete strafzaken moet wel met de onschuldpresumptie in overeenstemming zijn
Voor NL: bij misdrijven nadruk op opzet of schuld, bij overtredingen materiele feit meer op de voorgrond;
is dus geheel in lijn met NL strafrecht
Welke ontwikkelingen zijn discutabel in het licht van het beginsel van onschuld?
o. a.
- omkering van bewijslast, zeker bij zorgplichtbepalingen en vage normatieve bestanddelen
- de tendens in de anti-terrorismewetgeving
- aansprakelijkheid eigenaar of kentekenhouder in WAHV
– risico-aansprakelijkheid geintroduceerd?
– HR baseert het wel heel erg op pragmatische argumenten: financiele sanctie van beperkte omvang
- verlengde zorgplicht, bv tav vervoer van vreemdelingen door KLM
De Hullu acht het ‘alleen een maar wat scherper accent’
:-(
Welk beginsel wijst de HR bij straftoemeting na vaststelling strafbaarheid?
Dat de straf uitsluitend door de mate van schuld moet worden bepaald
Ook geldt:
- overwegingen van vergelding
- preventie
- mate van schuld is een weinig precies begrip
Welk begrip staat in de straftoemeting onder druk en waarom?
Individuele vaststelling van straf met een mogelijkheid om recht te doen aan de bijzonderheden van het individu en zijn bijzondere geval.
Onder druk door:
- nadruk op gelijkheid
- standaardisering straftoemeting
Wat zijn de kenmerken van opzet?
Waar gaat de wetgever verder?
- Weten en willen
- introductie terroristisch oogmerk bij diverse delicten
Wat is kleurloos opzet?
Geen opzet op de wederrechtelijkheid van het feit behoeft te worden bewezen
Waardoor wordt de betekenis van het opzetvereiste in belangrijke mate bepaald?
Door de vraag op welke bestanddelen van de delictsomschrijving in kwestie het opzet gericht moet zijn geweest.
- meestal gericht op alle
- in redelijkheid omgaan met situaties waar het tot onaanvaardbare of kennelijk niet bedoelde resulatten leidt
- soms zijn bestanddelen aan het opzetvereiste onttrokken (geobjectiveerde bestanddelen)(veelal ervoor maar soms duidelijk uit de wetsgeschiedenis)vb: objectivering leeftijd bij zedendelicten
Wat is de algemene intepretatieregel voor het bereik van het woord opzet in de delictomschrijving?
Algemeen: heeft betrekking op alle bestanddelen die na het opzetvereiste in de delictsomschrijving zijn opgenomen
Noem uitzondering(en) op de algemene intepretatieregel voor het bereik van het woord opzet?
- Bij zijzondere wetgeving: veelal bepaald dat bij opzettelijke overtreding van een bepaald voorschrift een misdrijf oplevert –> betrekking op alle bestanddelen tenzij dat tot onaanvaardbare of kennelijk niet bedoelde resultaten leidt
Hoe worden bestanddelen genoemd die aan het opzetvereiste zijn onttrokken en noem een voorbeeld?
- Geobjectiveerde delicten –> hiervoor zijn moeilijk regels te geven
- Vbb: leeftijd slachtoffer bij zedendelicten wordt geobjectiveerd tbv een zo doeltreffend mogelijke bescherming –> minder bewijsvereisten en dus ruimere aansprakelijkheidsstelling
Wat gebeurt er meestal bij door het gevolg gekwalificeerde delicten?
gevolg is doorgaans geobjectiveerd
vb: geweldsdelicten waarbij bepaalde gevolgen strafverhogend werken (bv art 302 Sr: zware mishandeling indien het de dood tot gevolg heeft –> opzet en schuld aan de dood hoeft niet te worden bewezen –> zekere risico aansprakelijkheid ten aanzien van de gevolgen
Wordt ook wel pechstrafrecht genoemd
Speelt afwezigheid van alle schuld een rol bij ‘pechstrafrecht’?
Nee, maar kan wel van belang zijn voor het brede causaliteitscriterium van de redelijke toekenning–> des te meer opzet of schuld aanneemelijk is, des te eerder zal de toerekening van het gevolg redelijk zijn
Beheersen bepaalde bijzondere opzetvormen als ‘ oogmerk’ en ‘wetende dat’ de gehel delictsomschrijving?
Nee, zijn slechts aan een of enkele bestanddelen gekoppeld (blijkt ui tekst delictomschrijving)
Wat is kleurloos opzet?
Opzet dat beperkt blijft tot de bestanddelen van de delictsomschrijving
Kent NL de regel van ‘boos opzet”? of wel moet de opzet niet alleen op bepaalde bestanddelen van de delictsomschrijving zijn gericht, maar ook op de strafbaarheid van het gedrag?
Nee, NL kent kleurloos opzet (HR 1952)
met 2 uiztonderingen:
- een delictsomschrijving waarin de formulering opzettelijk… wederrechtelijk wordt gebezigd zonder dat beide bestanddelen door het voegwoord ‘en’ zijn verbonden
- als de wetgever duidelijk maakt dat hij ‘boos opzet’ in een bepaald delict vereist
Noem een voorbeeld van de eigen inkleuring van het begrip opzet bij een delict?
Bijzonder opzetvereiste in art 140 lid 1 Sr: deelnemen aan een criminele organisatie: in zijn algemeenheid weten dat dit een criminele organisatie is en niet het vereiste om specifieke delicten in het bijzonder te kennen
Wat moet gebeuren bij de intepretatie en het bewijs van opzet?
De context van het specifieke delict –> opzet in de hedendaagse praktijk wordt mede bepaald en ingevuld door meer specifiek op het delict betrokken regels en omstandigheden
Dit uiteraard wel in een algemeen kader en zodanig dat niet bij ieder delict naar de individuele opzetvereiste behoeft te worden gezocht
Wat is dolus generalis?
En geldt de uitkomst ook voor opzet?
Opzet kan meerdere delicten omvatten : bv: als doodslag niet lukt subsidiair wel zware mishandeling
Bij poging geldt hetzelfde: dat de poger de bedoeling had het delict te voltooien ipv in de pogingsfase te blijven steken, levert in juridische zin geen opzetprobleem op.
Hoe vangt de HR :
- aberratio ictus (afdwaling van het projectiel)
- error in persona
- error in objacta
op?
Via voorwaardelijke opzet: het voorzien van de gevolgen. Het opzetbegrip is zo breed dat dit er onder gebracht kan worden
Wat is kenmerkend voor opzet?
Juridisch begrip: ruimer dan bedoeling; het kan zich ook uitstrekken tot het in gang zetten van gebeurtenissen, ook al is neit direct beoogd wat uiteindelijk is gebeurd
Is het nl strafrecht:
- normatief
- subjectief
objectief?
In principe normatief
we vergelijken de verdachte met een normaal mens –> dat heeft een objectiverende ondertoon
Wat is de psychische diepgang bij opzet?
Nauwelijks.
Opzet heeft een eigen juridische betekenis, waarin een element van toerekening, van aansprakelijkheid schuilt.
Geestelijke stoornis heeft betrekking bij de strafuitsluitingsgrond ontoerekenbaarheid
Wat is de kern van opzet?
weten en willen
(niet teveel psychische diepgang aan toekennen)
Welke formule hanteert de HR bij opzet?
om het willens en wetens of bewust aanvaarden van een aanmerkelijke kans op (doorgaans) een bepaald gevolg
Omschrijf voorwaardelijk opzet?
Het gaat bij voorwaardelijk opzet steeds:
- om het bewust aanvaarden van
- een aanmerkelijke kans