Inleiding Flashcards
Synoniem voor ziektemechanisme
Pathofysiologisch proces
Wat zijn symptomen?
Zichtbare of meetbare verschijnselen van een onderliggend pathofysiologisch proces.
Welke soorten symptomen bestaan er?
- Directe uiting van pathofysiologisch proces VS Compensatiemechanisme (versnelde hf bij bloeding)
- Specifiek VS aspecifiek
- Typisch VS atypisch
Leg uit: (a)specifieke symptomen
- Specifieke symptomen komen slecht bij één aandoening voor. Deze kunnen je iets zeggen over de oorzaak.
- Aspecifieke symptomen komen bij meerdere aandoeningen voor. Deze geven een beeld over de algemene toestand, verder onderzoek is nodig.
Leg uit: (a)typische symptomen
Typische symptomen = volgens de verwachtingen
Atypische symptomen = niet volgens de verwachtingen
Hoe noem je de verzameling van typische symptomen?
Typische/klassieke ziektepresentatie van een aandoening
Wat is een differentiële diagnose (DD)?
Lijstje van aandoeningen die het ziektebeeld van de p kunnen verklaren
Verder onderzoek elimineert andere aandoeningen op de lijst
Wat is de term voor bloed braken?
Haematemesis
Hoe stel je een DD op?
- Vertrek vanuit anatomie (locatie pijn, welke organen, welke mogelijke path’en?)
- Wie is het? (leeftijd, geslacht, zws?)
- Frequentie (veelvoorkomende path’en zijn waarschijnlijker)
- Ernstige aandoeningen (welke zijn van levensbelang om in gedachten te houden?)
Wanneer spreken we van een acute ziekte?
Plots opkomen van een ziekte
Wanneer spreken we van een chronische aandoening?
Wanneer het pathofysiologisch mechanisme langer dan 6 maanden actief blijft
Hoe noem je de periode waarin het pathofysiologisch mechanisme al aan de gang is, maar er nog geen symptomen zijn?
Hoe noem je dit bij een infectieziekte?
Subklinische of asymptomatische fase
Incubatieperiode
Hoe noem je de periode van aansterken na een ziektebeeld?
Reconvalescentieperiode
Hoe noem je een aandoening waarbij het ziektebeeld telkens erger wordt?
Progressieve aandoening
vb ALS
Hoe noem je een periode van “herstel” bij een chronische aandoening? En wat als er terug symptomen optreden?
Remissie
Opflakkering/exacerbatie
Hoe noem je een ziekte die na volledige genezing terug optreedt?
Recidief
Hoe noem je blijvende letsels die na genezing overblijven?
Sequellen of restverschijnselen
Welke soorten factoren hebben een invloed op de pathofysiologie van een aandoening?
- Risicofactoren (verhogen de kans)
- Protectieve factoren (verlagen)
Bovenstaande factoren kunnen endogeen (genetisch) of exogeen (omgevingsgebonden) zijn.
Ze beïnvloeden je kansen op het krijgen van een aandoening maar sluiten niets uit!
Wat is een complicatie?
Een stoornis die door een andere stoornis wordt uitgelokt.
Welke soorten behandeling zijn er?
- Causaal: oorzaak behandelen
- Symptomatisch: symptomen behandelen, niet oorzaak
- Curatief: gericht op genezing
- Palliatief: gericht op comfort
Wat is epidemiologie?
Tak van geneeskunde die voorkomen en verspreiding van ziektes binnen populaties bestudeert.
Wat is prevalentie?
Het aantal gevallen van een ziekte op een bepaald tijdstip
Wat is incidentie?
Het aantal nieuwe gevallen van een ziekte in een bepaalde periode
Wat is mortaliteit?
sterftecijfer van een ziekte
Wat is morbiditeit?
Mate waarin ziektegerelateerde complicaties of sequellen voorkomen
Wat is een eponiem?
Een term die verwijst naar een persoon
Vb Apgar
Welke stappen in het klinisch onderzoek ga je volgen om het ziektebeeld te achterhalen?
IPPA
INSPECTIE
= observeren van de algemene toestand
PALPATIE
= voelen
PERCUSSIE
= hol/dof
AUSCULTATIE
= met stethoscoop
Auto-immuun?
Afweersysteem valt eigen weefsels aan
Aggregatie?
Samenklonteren van bloedplaatjes tot prop
Anamnese?
Voorgeschiedenis van de P
Apoptose?
Geprogrammeerde celdood
Biomarker?
Meetbare bloedparameter die verband houdt met een bepaalde aandoening
Biopsie?
Stukje weefsel verwijderen via punctie of excisie
Cave
Pas op voor…
Coagulatie
Activatie van de stollingsfactoren tot vorming van fibrinedraden
CT-scan
Beeldvormend OZ met röntgenstralen
CT = computer tomografie
ECG
Elektrocardiogram
Etiologie
Ontstaanswijze van ziekte
Hemostase
Bloedstolling door aggregatie en coagulatie
Homeostase
Dynamisch evenwicht in de weefsels
Iatrogeen
Aandoening veroorzaakt door medisch handelen
Idiopathisch
Precieze oorzaak is ongekend
Infectieziekte
Ziekte veroorzaakt voor microbiële ziekteverwekker
Ischemie
Zuurstoftekort van weefsel
Kanker
Ongecontroleerde celgroei
Klinisch beeld
Ziektepresentatie, verzameling van symptomen
Necrose
Celdood, afsterven van weefsels
MRI
Scan zonder röntgenstralen, elektromagnetisch
(Kernspintomografie)
Occlusie
Verstopping van een bloedvat
Pathofysiologie
Ontstaanswijze van een ziekte
Pathogeen
Microbiële ziekteverwekker
Pathogenese
Ontstaanswijze van ziekte
Pathofysiologie
Prognose
Verwacht verloop van ziekte
Radiografie
Eenvoudig beeldvormend OZ met röntgenstralen
Shock
Acuut falen van bloedcirculatie > levensbedreigend
Stenose
Vernauwing van een holle structuur
VB slokdarm
Transmissie
Overdracht van een ziekte
Verklaar waarom patiënten met een verminderde afweer een minder duidelijk ziektebeeld vertonen.
Heel wat ziekteverschijnselen worden veroorzaakt door de afweerreactie en niet door het ziekteproces.
Wat zijn de belangrijkste afweerreacties?
- Hemodynamisch
- Immunologisch
Te lage en te hoge bloeddruk?
Hypotensie en hypertensie
Hypotensie <90
hypertensie >139 mmHg
Te lage en te hoge pols?
Bradycardie (<50) en tachycardie (>100 slagen/min)
Te lage en te hoge ademhalingsfrequentie?
Bradypnoe (<12) en tachypnoe (>20 bewegingen/min)
Te lage en te hoge temperatuur?
Hypothermie (<35°C) en koorts (+37,9)
Te lage saturatie?
Hypoxie (<95%)
Term voor hartkloppingen?
Palpitaties
Term voor kortademigheid?
Dyspnoe
Hoe krijg je een goed beeld van de hemodynamische weerslag van het ziekteproces op het lichaam?
Door de parameters op te volgen
AF wijzigt vaak eerst
Waaruit bestaat onze immuunrespons?
- Natuurlijke immuniteit > aspecifieke afweer
- Aangepaste immuniteit > specifieke afweer
Wat is inflammatie? Welk soort proces?
= ontsteking
Aspecifiek proces bij weefselschade.
Bespreek het proces van inflammatie
- Plaats van schade: stoffen vrijgemaakt voor betere doorbloeding en aantrekken WBC
- WBC sluiten pathogenen in dmv fagocytose
- Dode celresten (WBC en pathogenen) vormen etter
Wat is het verschil tussen inflammatie en infectie?
We spreken van infectie bij het binnendringen van MO in onze weefsels.
Infectie veroorzaakt vaak inflammatie maar inflammatie ontstaat niet altijd door infectie!
Wat zijn de 5 tekenen van inflammatie?
- Rubor (rood)
- Calor (warmte)
- Dolor (pijn)
- Tumor (zwelling)
- Functio laesa (functieverlies)
Wat is het nut van koorts?
Een verhoogde temperatuur remt de vermenigvuldiging van microbiële ziekteverwekkers, stimuleert fagocytose en versnelt het weefselherstel.
Vanwaar de rubor en calor bij inflammatie?
Betere doorbloeding.
Vanwaar de tumor bij inflammatie?
Vocht en WBC hopen op: infiltraat
Vanwaar de dolor bij inflammatie?
- Lokale zwelling drukt op zenuwuiteinden
- Aanmaak van prostaglandines door COX (enzym)
Hoe werken NSAIDs?
Ze remmen het COX-enzym > productie van prostaglandines neemt af > inflammatoir effect wordt geremd
Wat is specifieke afweer?
- Wordt pas opgebouwd gedurende het leven
- Gekenmerkt door een tragere, maar zeer gerichte reactie tegen bepaalde componenten van een ziekteverwekker
Wat zijn antigenen?
Lichaamsvreemde moleculen die een afweerreactie uitlokken
Wat zijn macrofagen? Wat doen ze?
“Vreetcellen” die ontstaan uit monocyten die pas later in het ontstekingsgebied aankomen.
Ze kunnen:
1. Fagocyteren
2. Lichaamsvreemde stoffen in kleinere stukjes knippen en op hun celmembraan presenteren als antigenen
Hoe komt de specifieke afweer op gang?
T-helpercellen binden op de “antigenen” van de macrofagen.
Uit welke twee componenten bestaat de specifieke afweer?
- Cellulaire immuniteit
- Humorale immuniteit
Wat is cellulaire immuniteit?
- T-helpercellen activeren cytotoxische T-cellen
- T-cellen produceren celdodende stoffen
- Pathogenen worden vernietigd of apoptose van beschadigde cellen
Wat is humorale immuniteit?
- Activatie van B-lymfocyten > nemen toe
- B-lymfocyten rijpen uit tot plasmacellen die veel dezelfde antistoffen produceren
- Antistoffen passen op antigenen van pathogenen
- Binding stimuleert aspecifieke afweer
Wat is een immuungeheugen?
Geef een voorbeeld.
Tijdens de specifieke afweerreactie worden T-geheugencellen en B-geheugencellengevormd, zodat bij een volgend contact met eenzelfde ziekteverwekker een snellere, specifieke afweerreactie tot stand kan komen.
Vaccinaties
Wat is adenopathie? Hoe komt dat?
Het vergroten van de lymfeklieren.
Reactie op inflammatie in het drainagegebied door sterk toegenomen T en B-lymfocyten.
Geef enkele verschillen tussen een goedaardige en een kwaadaardige klier.
Goedaardig:
- Pijn
- Snelle groei
- Soepel
- Beweeglijk
Kwaadaardig:
- Pijnloos
- Trage groei
- Hard
- Vastgegroeid aan omgeving
- Verdwijnen niet vanzelf na 1 maand
Term voor kwaadaardig?
Maligne
Wat is een lymfoom?
Primaire tumor in de lymfeklieren
Welke types antistoffen zijn er?
- IgG
- IgM
- IgA
- IgD
- IgE
Bespreek IgG
- Transplacentair
- Bij herhaald/langdurig contact met pathogenen
75%
Bespreek IgM
- Primitieve antistoffen
- Bij eerste contact met pathogenen
10%
Bespreek IgA
- Thv slijmvliezen
- Aanwezig in borstvoeding
15%
Bespreek IgD
- Onduidelijke functie
- Indien B-cel het beenmerg verlaat
0.25%
Bespreek IgE
- Bindt op mastcellen
- Parasitaire infecties, allergische reacties
0.05%
Wat is een allergie?
Abnormale, maar specifieke afweerreactie waarbij zich een IgE-gemedieerde overgevoeligheid ontwikkelt voor bepaalde stoffen (allergenen)
Hoe is de prevalentie van allergieën?
één van de meest voorkomende chronische aandoeningen bij kinderen
Neemt nog toe
Wat is atopie?
Erfelijke aanleg om verschillende allergieën te ontwikkelen.
Wat zijn mastcellen?
Mastcellen zijn gespecialiseerde cellen die lijken op gekorrelde witte bloedcellen.
Ze bevinden zich in oppervlakteweefsels zoals de huid, de slijmvliezen en de luchtwegen.
Hoe ontwikkel je een allergie?
Type I-overgevoeligheid
Tijdens een blootstelling aan bepaalde eiwitten (bv. koemelk) IgE-antilichamen gevormd die de membranen van mastcellen gaan bevolken
Bij een volgende contact bindt het allergeen met de IgE-antilichamen op deze mastcellen, waardoor ze hun inhoud (mediatoren zoals histamine) vrijgeven.
=> ontstekingsreactie.
Wat is urticaria?
Huidletsel. Netelroos
Wat is typische symptomen van een allergie?
- Urticaria
- Jeuk
- Neusverstopping
- Neusloop
- Hoest
- Wheezing
- Dyspnoe
Welke allergische reacties bestaan er?
4 types:
1. IgE-gemedieerd (hooikoorts)
2. Cytotoxisch (hemolytische transfusiereactie)
3. Immuuncomplexen (glomerulonefritis)
4. Viraal/bacterieel (tuberculinetest)
Wat is een anafylaxie?
Acute, veralgemeende, allergische reactie optreedt na een contact met een allergeen
Ernstig!
Hoe gaan we milde allergieën aanpakken?
- Preventie: vermijden van allergeen
- Antihistaminica
- Desensibilisatie: wennen met lage dosis
Hoe komt auto-immuniteit tot stand?
- Kruisreactie van antistoffen
- Leaky gut
Waarom komt auto-immuniteit vaker voor het eerste jaar na een zws?
Mogelijk is dit het gevolg van de belangrijke hormonale en immunologische veranderingen die plaatsvinden tijdens de zwangerschap of het achterblijven van foetale cellen bij de moeder na de geboorte
Ontstaan auto-immuniteit
Bespreek kruisreactie van antistoffen
B-cellen produceren antistoffen tegen virale of bacteriële eiwitten, maar deze antistoffen binden ook op lichaamseigen eiwitten (die een gelijkaardige structuur hebben). Hierdoor ontstaat blijvende auto-immuniteit.
Ontstaan auto-immuniteit
Bespreek leaky gut
Het darmslijmvlies is bij sommige mensen (om erfelijke redenen) doorlaatbaarder voor MO en antigenen uit de voeding, waardoor tal van lichaamsvreemde eiwitten in de submucosa terechtkomen en er een inflammatoire respons opwekken.
Wat is immunodeficiëntie?
Verminderde werking is van het
afweerysteem
…waardoor de patiënt vatbaarder wordt voor allerlei ziektes.
Waardoor wordt AIDS veroorzaakt? Transmissie?
Humaan immunodeficïentievirus
Overgedragen via
* bloed,
* seksueel contact
* moedermelk
Risicofactoren van AIDS?
Onveilige seks, het hebben van verschillende seksuele partners, IV-druggebruik of een met HIV-geïnfecteerde moeder
Hoe werkt AIDS?
Het virus infecteert en doodt T-helpercellen, waardoor de patiënt vatbaarder wordt voor opportunistische infecties en kanker
Welke fasen in AIDS?
- Besmetting
- Asymptomatische fase
- Symptomatische fase
- AIDS (immunodeficiëntie)
AIDS
Bespreek fase 1: besmetting
Het HIV-virus infecteert T-helpercellen van de gastheer, brengt zijn RNA binnen en start zijn replicatie. De patiënt voelt zich grieperig.
Deze fase duurt enkele weken.
AIDS
Bespreek fase 2: asymptomatische fase.
Het virus vermenigvuldigt zich verder, maar de patiënt heeft geen symptomen. Ondertussen is de patiënt wel besmettelijk.
Deze fase duurt vele jaren.
AIDS
Bespreek fase 3: symptomatische fase.
Het aantal T-helpercellen daalt en de patiënt krijgt
aspecifieke symptomen zoals vermoeidheid, koorts, diarree, nachtelijk zweten…
AIDS
Bespreek fase 4: AIDS
Het aantal T-helpercellen zakt onder de 200 per microliter
bloed.
Levensbedreigende infecties treden op
Hoe kan je HIV aantonen?
Bloedtest: antistoffen opsporen
Hoe kan je HIV behandelen?
Drie of meer
HIV-remmers die dagelijks moeten worden ingenomen.
Wat is de belangrijkste risicofactor voor kanker?
Leeftijd
Term voor goedaardig
Benigne
Geef 3 verschillen tussen begigne en maligne kankers.
Benigne:
1. Goed gedifferentieerd (grote gelijkenis met oorspronkelijke weefsel)
2. Trage groei
3. Blijft lokaal
Maligne:
1. Slecht gedifferentieerd
2. Snelle groei
3. Metastasering
Wat is metastasering?
Wanneer maligne kankers niet lokaal blijven en aangrenzende weefsels infiltreren.
Uitzaaiien
Wat zijn de vier routes van metastasering?
- Lokale invasie (aangrenzende weefsels)
- Lymfogene verspreiding (lymfewegen)
- Hematogene verspreiding (bloed)
- Verspreiding via lichaamsholte (peritoneum/pleuraholte)
Wat is tumorstaging?
Verder onderzoek:
- Diagnose bevestigen
- Type kanker vaststellen
- Metastasen checken
Wat wordt er opgemaakt na staging?
TNM-code
T: lokale uitgebreidheid
N: lymfekliermetastasering
M: metastasering op afstand
TNM-klasse bepaalt de prognose en evidence based behandelmogelijkheden
Wat is een diep veneuze trombose?
Klonter in de diepe veneuze circulatie van de onderste
ledematen.
=> kan de ader geheel/gedeeltelijk afsluiten over een bepaalde afstand.
In volksmond wordt soms gesproken over ‘flebitis’.
Term voor klonter
Trombus
Epidemiologie voor DVT?
Algemene bevolking
1/1000 per jaar
Wat zijn de risicofactoren voor een DVT?
3 groepen in triade van Virchow:
1. Veneuze stase (vertraagde bloedflow, vb zws)
2. Schade aan de vaatwand (vb roken)
3. Hypercoagulabiliteit (verhoogde stolbaarheid vb pil, zws)
Bespreek de pathofysiologie van een DVT.
Situaties van verminderde bloedflow (bv. lang zitten, weinig spieractiviteit) blijven bloedrestjes achter in de plooien van de veneuze kleppen.
=> spontaan stollen van het bloed = intravasculaire trombus
De dagen en weken nadien groeit de trombus verder aan, waardoor de ader steeds meer verstopt geraakt.
=> veneuze stuwing en oedeem op het lidmaat
Wat zijn de symptomen van een DVT?
- Glad, glanzend, gezwollen, rood, warm onderbeen
- Pijn in de kuit, verergerend bij spieractiviteit
- Gevoel van zwaarte in de benen
- Teken van Homan
Wat is het teken van Homan?
Dorsiflexie van de voet veroorzaakt verergering van de pijn door het oprekken van de kuitspieren
Welke complicatie bij DVT?
Embolisatie
Wanneer een deel van de trombus loskomt en meegevoerd wordt met de veneuze circulatie => levensbedreigend
Hoe kan je een diagnose stellen van een DVT?
Tweedelig:
1. D-dimeren opsporen via labo (afbraak van fibrineketens)
2. Duplexechografie (echografie met kleurendoppler - klonter visualiseren)
Hoe behandel je een DVT?
Niet oplossen maar erger voorkomen.
* Steunkousen
* Mobiliseren
* Anticoagulantia
Preventie tegen DVT?
- Steunkousen
- Mobiliseren
- Preventieve anticoagulantia
Waarvoor is een doorgemaakte DVT een contra-indicatie?
Hormonale anticonceptie
Wat is een empirische behandeling?
Behandeling gebaseerd op ervaring.
Zonder uitsluitsel van de exacte oorzaak.
Vb: AB bij pneumonie