Hoofdstuk 12: Neurologie Flashcards
Hoe ontstaan neurologische symptomen?
- Het wegvallen van de elektrische activiteit van neuronen (‘uitval’).
- Het optreden van abnormale, elektrische activiteit in de neuronen (‘prikkeling’).
Wat is afasie?
Stoornis in spreken en begrijpen van taal.
Wat is amnesie?
Geheugenverlies
Wat is ataxie?
Dronkemansgang (oorsprong: kleine hersenen).
Wat is convulsie?
Stuipen, motorische verschijnselen bij epilepsie.
Wat is fasciculaties?
Kleine, onderhuidse trillingen van spiervezels.
Wat is hemiparese?
Halfzijdige parese.
Wat is een insult?
Een epilepsie-aanval.
Wat is myoclonie?
Korte schokken van de spieren / ledematen.
Wat is paraplegie?
Verlamming van beide armen of beide benen.
Wat is paralyse?
Volledige verlamming.
Wat is parese?
Gedeeltelijke verlamming.
Wat zijn paresthesieën?
Abnormale gevoelsgewaarwordingen zoals tintelingen, warmte/koude niet voelen
Wat is spasticiteit?
Een verhoogde tonus.
Wat is tetraparese?
Verlamming van beide armen en benen.
Waaruit bestaat klinisch neurologisch onderzoek?
De evaluatie van:
- Bewustzijn
- Sensibiliteit
- Motoriek
- Coördinatie
- Evenwicht
- Evt. gerichte tests van zenuw- en hersenfuncties
Wat zijn aan aanvullende technische onderzoeken wat betreft neurologisch onderzoek?
- Elektro-encefalogram (EEG)
- Elektromyografie (EMG)
- Beeldvormend onderzoek (CT, MRI)
- Lumbaalpunctie
Leg uit: EEG
Elektro-encefalogram (EEG), waarbij de hersenactiviteit wordt geregistreerd (‘hersenfilmpje’).
Leg uit: EMG
Elektromyografie (EMG), waarbij de elektrische activiteit van spieren wordt gemeten.
Leg uit: lumbaalpunctie
De durazak rond het ruggenmerg wordt aangeprikt om cerebrospinaalvocht (liquor) te kunnen onderzoeken.
EPILEPSIE
Definitie?
Verzamelnaam voor een groep neurologische aandoeningen waarbij
plotse episodes van gewijzigde hersenactiviteit optreden.
Deze aanvallen = insulten
EPILEPSIE
Hoeveel % van de bevolking maakt in zijn leven een insult mee?
Is dit dan epilepsie?
5%
minstens 2 nodig om diagnose van epilepsie te kunnen geven.
EPILEPSIE
Uitlokkende factoren?
- Vermoeidheid
- Stress
- Alcoholgebruik
- Koorts (bv. ‘koortsstuipen’ bij kinderen)
- Hypoglycemie
- Intoxicaties (bv. drugs)
- Hyperventilatie
- Fotostimulatie (lichtflitsen)
EPILEPSIE
Primaire oorzaken?
-
Genetische syndromen
bv. benigne familiale convulsies, Dravet-syndroom - Eclampsie, waarbij convulsies optreden tgv zwangerschapsvergiftiging
-
Infecties
meningitis, encefalitis -
Hersenschade
tumor, CVA - 20% idiopathisch
geen duidelijke oorzaak
⭢ Oorsprong nog niet volledig begrepen
EPILEPSIE
Pathofysiologie?
Er ontstaan hevige, elektrische ontladingen in de hersenen
-
Focaal of partieel insult: indien ze ontspringen vanuit een deel van de
hersenen. - Gegeneraliseerd insult: indien ze uit beide hersenhelften ontspringen ⭢ bewustzijnsverlies
Een insult kan ook focaal beginnen en nadien pas generaliseren.
EPILEPSIE
Diagnose?
Ritmische piekgolven kan je zien op een EEG
EPILEPSIE
Symptomen?
Hangen af van de betrokken hersengebieden:
* Bewustzijn ↓
* Motorisch: tongbeet (niet steeds), verkramping, spierschokken (myclonieën), automatismen zoals smakken met de mond, strekken van een arm, …
* Sensorisch: afwijkingen in reuk of smaak, paresthesieën, hallucinaties
* Autonoom: urineverlies, toegenomen speekselproductie
EPILEPSIE
Soorten?
PARTIEEL
- Eenvoudig (geen bewustzijnsverlies)
- Complex (bewustzijnsverlies)
VERALGEMEEND
- Absence (diep “dagdromen”; kort bewzverlies)
- Tonisch (verstijving/verkramping spieren)
- Clonisch (spierschokken)
- Myoclonisch (kortdurende spierschokken)
- Tonisch-clonisch (“grand mal”, eerst tonisch dan clonisch)
EPILEPSIE
Wat is een aura?
Voorgevoel dat een complex partiële aanval kan voorafgaan.
Bv. vreemde gewaarwording in buik, vreemde smaak in mond of déjà vu
EPILEPSIE
Kan een P verschillende soorten epilepsie-aanvallen krijgen?
Ze hebben hun eigen typisch, terugkerend soort
EPILEPSIE
Differentiële diagnose?
- Vagale syncope
- Hypoglycemie
- CVA
- Pseudo-epilepsie (= geveinsde epilepsie)
EPILEPSIE
Complicaties?
Status epilepticus = gegeneraliseerde epilepsieaanvallen die elkaar opvolgen zonder dat het bewustzijn van de patiënt herstelt.
Onbehandeld kan dit lijden tot hersenoedeem, zuurstoftekort en overlijden. Kan tijdens de zs voorkomen t.g.v. zwangerschapsvergiftiging.
EPILEPSIE
Behandeling?
- Indien mogelijk causaal bv. chirurgie voor hersentumor
- Anti-epileptica, om aanval te onderbreken en nieuwe aanvallen te voorkomen
EPILEPSIE
Je patiënt krijgt een insult, wat doe je?
- Ervoor zorgen dat patiënt zich niet verwondt!
- In stabiele zijligging leggen
- Zorgen voor een vrije luchtweg (bv. hemd losmaken).
- Steek niets in de mond of tussen de tanden!
MIGRAINE
Differentiële diagnose?
Spanningshoofdpijn = bandvormige pijn die zich uitstrekt van het voor- tot het achterhoofd
MIGRAINE
Definitie?
Unilaterale, pulserende, heftige hoofdpijn die optreedt in aanvallen die variëren van enkele uren tot 3 dagen.
MIGRAINE
Pathofysiologie?
Oorsprong is nog niet volledig begrepen.
Tijdens een aanval wijzigt de hersenactiviteit en treedt abnormale vasodilatatie op van intracraniële bloedvaten.
MIGRAINE
Risicofactoren?
- Erfelijkheid
- Vermoeidheid
- Stress
MIGRAINE
Symptomen?
Pijn:
* Steeds unilateraal
* Bonzend (kloppend, pulserend)
* Matig tot ernstig
* Erger bij fysieke inspanning
* Gaat gepaard met nausea, braken en fotofobie
* Verhindert het dagelijks functioneren
* Bij 30% van de patiënten gaat een aura (bv. lichtflitsen) de hoofdpijn vooraf.
MIGRAINE
Behandeling?
Medicatie om de pijn te behandelen en nadien om nieuwe aanvallen te voorkomen.
MIGRAINE
Aandachtspunt migraine met aura?
Het is een absolute contra-indicatie voor het gebruik van hormonale anticonceptie (combinatiepreparaten).
CVA
Definitie?
Cerebrovasculair accident (beroerte).
2 soorten:
1. Ischemisch: O2-tekort in de hersenen door trombus en occlusie in hersenarterie.
2. Hemorragisch: bloeding in het hersenweefsel (15%).
CVA
Pathofysiologie?
- Ischemisch CVA: atherosclerosische plaqueruptuur in een van de cerebrale arterie (meestal) of embool (bv. bij VKF), treedt op op oudere leeftijd.
-
Hemorragisch CVA: barsten van een
hersenaneurysma (kan op jongere leeftijd).
CVA
Symptomen?
Ischemie en necrose van neuronen leidt tot plotse uitvalsverschijnselen:
* Halfzijdige verlamming
* Afhangende mondhoek
* Tintelingen, doof gevoel
* Spraakstoornissen (afasie)
* Zeer hevige, acute hoofdpijn: thunderclap headache = ruptuur aneurysma
CVA
Symptomen herkennen?
FAST-test:
- FACE: vraag het slachtoffer om te glimlachen en controleer of een mondhoek naar beneden hangt (te onderscheiden van Bellse parese).
- ARM: laat het slachtoffer beide armen naar voren uitsteken en check of ze tegelijk omhoog gaan.
- SPEECH: stel vragen en ga na of het slachtoffer moeite heeft om je te begrijpen of moeilijk kan spreken.
- TIME: bepaal hoe lang de klachten al duren. Schakel meteen medische hulp in en beperk de schade.
CVA
Voorloper?
TIA (transient ischemic attack): tijdelijke afsluiting van een hersenarterie, symptomen duren < 24 uur.
Acuut : onderscheid met een CVA niet te maken ⭢ bijkomend onderzoek nodig
CVA
Diagnose?
- CT hersenen: bloeding is direct zichtbaar, ischemie pas na 24 à 48u.
- Duplexonderzoek van de hersenvaten.
CVA
Behandeling?
Time is brain!
* Ischemisch CVA: trombolyse (net als longembolie) indien binnen de 4,5u trombolytica.
* Hemorragisch CVA: zo mogelijk neurochirurgie (bloeding verwijderen).
CVS
Definitie?
Chronisch vermoeidheidssyndroom
Ernstige en langdurige vermoeidheid (> 6m).
Lichamelijke verklaring voor klachten ontbreekt maar patiënt heeft aanzienlijke beperkingen in het dagelijks functioneren.
CVS
DD?
Fibromyalgie en myalgische encefalomyelitis
CVS
Epidemiologie?
0,03% à 3% van de bevolking.
CVS
Risicopatiënt?
- Drie vierde van de patiënten zijn vrouwen.
- Meestal tussen 40 en 60 jaar oud.
CVS
Symptomen?
- Ernstige vermoeidheid en uitputting die niet verbetert met rust
- Slaapstoornissen
- Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn
- Problemen met concentratie, geheugen
CVS
Ziekteverloop?
- Begin: nasleep van een infectie, operatie of periode van stress.
- Ziekteverloop met ups en downs
- Ontbreken van een lichamelijk aantoonbare oorzaak ⭢ patiënt voelt zich vaak onbegrepen.
CVS
Pathofysiologie?
Precieze pathofysiologie niet opgehelderd.
Recente studies: abnormale afweerreactie ⭢ chronische, laaggradige inflammatie in hersenen en ruggenmerg (=encefalomyelitis).
CVS
Behandeling?
Hoe beïnvloedt dat de prognose?
- Cognitieve gedragstherapie (CGT) –> prognose gunstig.
- Oefentherapie
Kans op spontaan herstel: 5%, vooral in de eerste 2 jaar na ontstaan.
MS
Definitie?
Multiple sclerose
= degeneratieve auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem zich richt tegen de myeline in de witte stof van de hersenen en ruggenmerg.
MS is een ziekte van de neuronen en dus geen spierziekte
MS
Risicofactoren?
- vrouw
- 20-40 jaar
- vitamine D-tekort
- erfelijkheid.
MS
Pathofysiologie?
Specifieke afweer richt zich tegen het myeline ⭢ inflammatoire reactie ⭢ demyelinisatie (afbraak van myeline) ⭢ schade aan de axonen wat zorgt voor een gestoorde prikkelgeleiding.
Beperkte mate van herstel is mogelijk.
MS
Ziekteverloop?
- Vrij onvoorspelbaar.
- Meestal relapsing-remitting MS: acute opstoten afgewisseld met periodes van remissie.
- Na jaren kan dit overgaan in een progressieve vorm: meer continu functieverlies optreedt.
MS
Symptomen?
- Neuritis optica: 1e opstoot vindt vaak plaats aan de oogzenuw ⭢ gezichtsvermindering aan één oog, gaat gepaard met dubbel zicht of pijn en lichtflitsen bij oogbewegingen.
- Sensorisch: gevoelsstoornissen, doof gevoel.
- Motorisch: spierzwakte, verlamming, spasticiteit.
- Overige klachten: vermoeidheid, blaas- en darmproblemen, cognitieve stoornissen, coördinatie en evenwichtsproblemen (bv. ataxie),…
MS
Diagnose?
- MRI hersenen of ruggenmerg toont zones van demyelinisatie.
- Lumbaalpunctie met eiwitonderzoek: aantonen van autoantistoffen.
MS
Behandeling?
Kan niet genezen worden. Specialistisch en wordt opgesteld op maat van de patiënt.
ALS
Definitie?
Amyotrofe laterale sclerose
= zeldzame, degeneratieve ziekte van de motorische zenuwcellen in de hersenen, ruggenmerg en hersenstam.
Is een motorneuronziekte en dus geen spierziekte.
ALS
Risicofactoren?
- Mannen
- 30+
- Oudere leeftijd
- Erfelijkheid
ALS
Pathofysiologie?
Oorzaak is ongekend.
Verlies aan motorneuronen is progressief en irreversibel (sclerose betekent ‘verlittekend’).
Spieren geraken ‘ontzenuwd’
⭢ krachtsverlies,
⭢ fasciculaties
⭢ spieratrofie.
ALS
Fasciculaties?
Kleine, onderhuidse spiertrillingen
Komen ook vaak voor bij gezonde mensen, bv. in de kuiten na een fietstocht.
Verspreide fasciculaties + duidelijk krachtsverlies ⇨ ALS
ALS
Symptomen?
- Kan discreet beginnen
- Vervolgens progressief: verspreide spierzwakte (in hoofdhalsgebied, ledematen en ademhalingsspieren)
- Geen sensorische stoornissen en weinig/geen cognitieve problemen!
ALS
Diagnose?
EMG: vertraagde prikkelgeleiding, tekenen van denervatie (= ontzenuwing).
ALS
Complicaties?
Ademhalingsproblemen, infectie luchtwegen
ALS
Prognose?
Prognose is niet goed: meeste patiënten overlijden binnen de 5 jaar door complicaties.
ALS
Behandeling?
Kan niet genezen worden.
Geneesmiddel kan het verloop van de ziekte iets vertragen.
BELLSE PARESE
Definitie?
Eenzijdige verlamming van de aangezichtsspieren tgv uitval van de nervus facialis(aangezichtszenuw).
BELLSE PARESE
Risicofactoren?
- Luchtweginfectie
- Recente doorgemaakte (of laatste trimester) zwangerschap.
- Komt vaker voor bij pre-eclampsie.
BELLSE PARESE
Pathofysiologie?
Oorzaak is ongekend.
Mogelijke verklaring: zwelling van de zenuw ⭢ klemt in in het bot⭢ functie-uitval.
BELLSE PARESE
Symptomen?
Vrij plots:
* Afhangende mondhoek
* Ooglid hangt wat af (ptose), maar kan niet volledig gesloten worden
* Verminderde traanproductie
Geen andere symptomen, in tegenstelling tot bij CVA.
BELLSE PARESE
Behandeling?
- 70% geneest spontaan en volledig binnen de 4 maanden,
- Bij zwangere vrouwen slechts 55%
- Behandeling met corticosteroïden en kunsttranen
Stoornis in spreken en begrijpen van taal?
Begrip
Afasie
Geheugenverlies?
Begrip
Amnesie
Dronkemansgang (oorsprong: kleine hersenen)?
Begrip
Ataxie
Stuipen (motorische verschijnselen bij epilepsie)?
Begrip
Convulsie
Kleine, onderhuidse trillingen van spiervezels?
Begrip
Fasciculaties
Halfzijdige parese?
Begrip
Hemiparese
Epilepsie-aanval?
Begrip
Insult
Korte schokken van de spieren / ledematen?
Begrip
Myoclonie
Verlamming van beide armen of beide benen?
Begrip
Paraplegie
Volledige verlamming?
Begrip
Paralyse
Gedeeltelijke verlamming?
Begrip
Parese
Tintelingen?
Begrip
Paresthesieën
Verhoogde tonus?
Begrip
Spasticiteit
Verlamming van beide armen en benen?
Begrip
Tetraparese
