Hoofdstuk 2: Bloed en bloedparameters Flashcards
Term voor kortademigheid
‘benauwdheid’
Dyspnoe
Term voor kortademigheid bij inspanning
Dyspnoe d’effort
Wat is ecchymose?
- ‘Blauwe plek’, bloeding net onderhuids (≥ 1cm)
- Blauwpaars gekleurd
- niet wegdrukbaar
Term voor inwendige bloeduitstorting
Hematoom
Wat is icterus?
Gele verkleuring van huid en slijmvliezen (geelzucht)
Term voor vochtophoping (meestal thv de ledematen)
Oedeem
Term voor bleekheid
Palor
Wat zijn petechiën?
- Puntvormige bloedingen,
- Net onderhuids (tot 4 mm)
- Blauw-paars gekleurd
- Niet wegdrukbaar
Wat is purpura?
- Bloeding, vlekkerig
- Net onderhuids (5 tot 9 mm)
- Blauw-paars gekleurd
- Niet wegdrukbaar
Term voor versnelde hartslag
Tachycardie
Term voor versnelde ademhaling
Tachypnoe
Waardoor vermoeidheid?
Door gebrekkig O2-transport
Wat zijn de belangrijkste technische onderzoeken?
- Veneuze bloedafname
- O2-saturatie
Welke aanvullende onderzoeken zijn er?
- Beenmergpunctie
- Echografie
- MR-angiografie
- ECG
Beenmergpunctie
Uitleg
= bloeduitstrijkje: het aanprikken van rood beenmerg in het sternum of de heupkam (crista iliaca) om de aanwezige stamcellen microscopisch te onderzoeken
Nuttig bij vb. Leukemie of bepaalde vormen van anemie met vermoeden beenmergfalen
Echografie of MR-angiografie
Nut in context van bloed?
Om bloedvaten in beeld te brengen.
Nuttig bij vb. Diepe veneuze trombose, longembolie
ECG
Uitleg
Elektrocardiografie
‘Hartfilmpje’
Wat is ANEMIE?
= bloedarmoede
Is een aandoening waarbij de hoeveelheid Hb in het bloed lager ligt dan normaal verwacht wordt volgens leeftijd en geslacht van patiënt
ANEMIE
Wat gebeurt er samen met de daling van Hb?
- Daling aantal RBC
- Daling hematocriet (vol RBC tot totale bloedvolume)
Toch inschatting anemie vooral via Hb
ANEMIE
Waartoe leidt anemie? ?
O2 transportcapaciteit daalt
> gebrek aan O2 in weefsels (hypoxie)
ANEMIE
Hypoxie
Uitleg
O2 gebrek in weefsels
bij ernstige anemie!
ANEMIE
Algemene symptomen bij milde anemie? (tot 10g/dl)
Meestal asymptomatisch
Symptomen zijn atypisch:
- vermoeidheid, futloosheid
- bleekheid
- hoofdpijn, draaierig
ANEMIE
Diagnostiek?
Via labo onderzoek
Omdat symptomen onduidelijk zijn
ANEMIE
Algemene symptomen bij ernstige anemie
Compensatiemechanismen in werking om de perifere oxygenatie te bevorderen:
Tachycardie, tachypnoe…
ANEMIE
Op welke 2 manieren kan anemie ingedeeld worden?
- Pathofysiologische indeling (op basis van pathologisch mechanisme = oorzaak)
- Morfologische indeling (op basis van morfologisch aspect = uitzicht van RBC bij labo-onderzoek)
ANEMIE
Bespreek pathologische indeling.
Web lecture 14:00
ANEMIE
Bespreek morfologische indeling.
MCV: mean corpuscular volume, grootte RBC
* microcytair: te klein
* normocytair: normaal
* macrocytair: te groot
MCH: mean corpuscular hemoglobin, kleur RBC
* hypochroom: te licht
* normochroom: normaal
* hyperchroom: te donker
MCHC laten we buiten beschouwing
ANEMIE
Waarom is het morfologische aspect van RBC belangrijk?
Het geeft vaak aanwijzing voor onderliggende oorzaak. Vaak typisch.
Ferriprieve ANEMIE
Wat is ferriprieve anemie?
Anemie door ijzergebrek
Ferriprieve ANEMIE
Epidemiologie?
Meest frequente oorzaak van anemie
Ferriprieve ANEMIE
Morfologisch?
- microcytair
- hypochroom
Ferriprieve ANEMIE
Waarom is ijzer zo belangrijk?
Voor de bouw van 1 hemoglobine-eiwit zijn 4 ijzerionen nodig.
Ferriprieve ANEMIE
Een tekort in Fe leidt tot tekort aan ___?
hemoglobine
Ferriprieve ANEMIE
Oorzaken?
-
Gebrekkige opname
→ Malnutritie
→ Malabsorptie -
Verhoogd verlies
→ Bloedverlies -
Verhoogde behoefte
→ Zws, kinderen
Ferriprieve ANEMIE
Wat is voldoende ijzerinname?
10 mg/dag mannen
15 mg/dag vrouwen
Ferriprieve ANEMIE
Waarom beschikt lichaam over ijzerreserves?
Slechts 5-10% van Fe uit de voeding wordt geabsorbeerd in de darm.
Ferriprieve ANEMIE
Onder welke vorm zijn die ijzerreserves?
Onder vorm van Ferritine
= een ijzerbindend eiwit.
Ferriprieve ANEMIE
Waar vinden we Ferritine?
- Lever
- Rood beenmerg
- Bloed (beperkt)
Ferriprieve ANEMIE
Wat zegt de hoeveelheid Ferritine in het bloed ons?
Dit is een goede maat voor totale ijzerreserves van het lichaam.
Ferriprieve ANEMIE
Wat is de valstrik van Ferritine?
Ferritine is acuut fase eiwit.
→ Vals verhoogde waarden kunnen voorkomen bij inflammatoir bloedbeeld.
Ferriprieve ANEMIE
Wat gebeurt er met de productie van RBC bij ijzertekort?
RBC aangemaakt met minder Hb
→ kleiner en lichter
Ferriprieve ANEMIE
Wat geeft bloed zijn rode kleur?
Fe
Ferriprieve ANEMIE
Afwijkende bloedparameters?
-
Serumijzer ↓
→ Daling van vrij circulerende ijzer in het bloed -
Ferritine ↓
→ Daling ijzerreserves -
Totale ijzerbindingscapaciteit ↑
→ transporteiwit transferrine krijgt meer vrije bindingsplaatsen
Ferriprieve ANEMIE
Welke bijkomende symptomen van ijzergebrek?
- Bleke mucosae
- Stomatitis: ontsteking van de mond
- Brokkelige, vervormde nagels (‘lepeltjesnagels’)
- pica: eten van oneetbare, ijzerrijke dingen
- Rusteloze benen
Ferriprieve ANEMIE
Behandeling?
- Primaire oorzaak behandelen
- Peroraal Fe-substitutie enkele maanden. Liefst preparaten met vit C (betere opname in licht zuur milieu)
- Soms (ziekte van Crohn, kanker-patiënten) Fe parenteraal toedienen
Ferriprieve ANEMIE
Wat zijn frequente nevenwerkingen van perorale Fe substitutie?
- maag- en darmklachten
- obstipatie
- diarree
- zwart of donkergekleurde ontlasting
- metaal smaak
- braken/misselijkheid
Ferriprieve ANEMIE
Waarom wordt Fe liefst niet IM toegediend?
- resorptie uit de spieren te traag
- pijnlijk
- roestvlekken
Ferriprieve ANEMIE
Kunnen we extra Fe innemen zonder duidelijk Fe-tekort?
Dit is af te raden, teveel is schadelijk!
Megaloblastische ANEMIE
Wat is megaloblastische anemie?
= gevolg van tekort aan productiefactoren
vit B12 en/of foliumzuur > DNA-synthese wordt verstoord > RBC hebben moeite om te delen
2 essentiële vitaminen die we via voeding moeten verwerven
Synoniem vitamine B12
Cobalamine
Synoniem foliumzuur
Folaat = vit B11 = FH4
Megaloblastische ANEMIE
Waar komt FH4 voor?
Hoe zijn onze reserves?
Verse bladgroenten, granen, vlees en zuivel
Lichaam heeft slechts kleine reserve → Tekorten zeldzaam, (enkel alcoholici)
Megaloblastische ANEMIE
Waar komt Vit B12 voor?
Hoe zijn onze reserves?
Komt enkel voldoende voor in dierlijke producten.
→ Risico voor veganisten!
Er zitten uitgebreide reserves in lever , die pas na jaren uitgeput geraken indien geen aanvoer.
Megaloblastische ANEMIE
Waarom is Vit B12 een complexe vitamine?
Deze kan enkel door hulp van ‘intrinsic factor’ (IF) worden opgenomen in het terminale ileum.
IF is een eiwit dat wordt aangemaakt door cellen van de maagwand.
Megaloblastische ANEMIE
Wat is oorzaak van tekort FH4?
- malabsorptie (crohn, gastric bypass, alcoholisme)
- Inname van foliumzuurremmers (bij reuma en kanker- patiënten)
Megaloblastische ANEMIE
Wat is oorzaak van tekort aan Vit B12?
- Veganisme
- Malabsorptie (Crohn, gastric bypass, alcoholisme)
- Totale afwezigheid van IF door auto-immuundestructie van IF-producerende cellen in de maag = pernicieuze anemie
Megaloblastische ANEMIE
Morfologisch?
- Macrocytair
- Hyperchroom
Bij tekort aan vit B12/FH4 → DNA synthese verstoord → RBC moeite om te delen → RBC te groot en teveel Hb
Deze cellen zijn megaloblasten
Megaloblastische ANEMIE
Typische afwijkingen aan bloedparameters?
- Serumconcentraties FH4 en/of vit B12 ↓
- Antistoffen tegen IF bij vermoeden pernicieuze anemie
Megaloblastische ANEMIE
Bijkomende symptomen?
Typische langdurige neurologische symptomen:
- perifere neuropathie: gevoelsstoornissen, incontinentie
- (irreversibele) motorische stoornissen, spasticiteit
- geheugenverlies, irritabiliteit
- dementie
Megaloblastische ANEMIE
Behandeling?
- primaire oorzaak behandelen
- substitutie van FH4
-
vit B12
→ PO indien louter voedingsprobleem
→ Parenteraal IM of SC bij pernicieuze anemie
Toxische ANEMIE
Wat is toxische anemie?
= Secundaire anemie
= Gevolg van andere ernstige ziekte: bij elk ontstekings- of tumoraal proces is er onderdrukking van de bloedaanmaak.
Toxische ANEMIE
Epidemiologie
2de frequentste na ferriprieve anemie
Toxische ANEMIE
Oorzaak?
- chronische infecties (tbc)
- chronische ontstekingsziektes(reuma, lupus)
- chronische nierinsufficiëntie (tekort aan erythropoëtine, EPO)
- kanker
Toxische ANEMIE
2de mechanisme dat tot bloedarmoede kan leiden bij kankerprocessen?
Bloedverlies
Toxische ANEMIE
Morfologisch?
- normocytair
- normochroom
Aangemaakte RBC zien er normaal uit, het zijn er gewoon minder
Toxische ANEMIE
Typische afwijkingen aan bloedparameters bij toxische anemie?
Afhankelijk van onderliggende ziekte
Toxische ANEMIE
Bijkomende symptomen?
Afhankelijk van onderliggende ziekte
Toxische ANEMIE
Behandeling?
- Onderliggende ziekte behandelen
- EPO- substitutie IV/SC
- bloedtransfusie om Hb op te drijven tot 10g/dl
Toxische ANEMIE
Waarvoor staat EPO bekend?
Als (verboden) prestatiebevorderend middel bij sporters = doping
Meer RBC→ meer O2 transport → uithouding hoger.
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Wat is hemolytische anemie?
= versnelde afbraak van RBC
Normaal 120 dagen. Indien omwille van schadelijke factor daalt onder de 100 dagen, dan hemolyse
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Wat is de schadelijke factor die hemolyse veroorzaakt? (Oorzaken)
- infectieus: malaria, mazelen, klierkoorts, sepsis
- fysisch: bij marathonlopers, brandwonden
- chemisch: intoxicaties zoals lood, arsenicum
- auto-immuun: bij systeemziektes (lupus), rhesus-incompatibiliteit, transfusiereacties
- splenomegalie
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Wat is splenomegalie?
= vergrote milt
De milt zorgt normaal voor het gradueel opruimen van oude RBC, maar bij een te grote milt ontspoort dit proces.
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Morfologisch?
- Normo-of macrocytair
- Normochroom
Lichte stijging van MCV mogelijk, door vroegtijdig vertrekken van jonge RBC (reticulocyten) uit het beenmerg naar perifeer bloed, als reactie op hemolyse.
Reticulocyten zijn iets groter dan volwassen RBC
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Bloedparameters?
- reticulocyten ↑
- fragmentocyten al of niet met schadelijke factor in beeld: (bij malaria vb parasieten zichtbaar in RBC)
Uit de kapotte RBC:
- enzymen, zoals LDH (lactaat dehydrogenase)
- Hb
→ bindt aan haptoglobine dus haptoglobine ↓
→ haem wordt afgebroken tot billirubine dus billirubine ↑
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Term voor
beschadigde RBC
fragmentocyten
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Wat doen we bij vermoeden auto-immuunproces?
Coombs-test die de aanwezigheid van antistoffen tegen RBC kan bevestigen.
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Wat zijn bijkomende symptomen?
Icterusdoor billirubine ↑
Gele kleur eerst zichtbaar aan oogwit.
Hemolytische ANEMIE (verworven)
Behandeling?
Afhankelijk van onderliggende ziekte…
Eventueel transfusie zo nodig.
Hemolytische ANEMIE (erfelijk)
Wat is hemolytische anemie (erfelijk)?
Chronische vorm van hemolytische anemie
- door aangeboren afwijkingen aan het hemoglobine
- of door afwijkingen aan (normaal biconcave) vorm v RBC (vb sikkelanemie)
Anemie is een belangrijk klinisch patroon bij bloedanalyse.
Welk tweede klinisch patroon is ook belangrijk om tijdig te herkennen?
Optreden van afweerreactie vh organisme
→ Letten op tekenen van geactiveerde interne verdedigingssystemen.
- leukocyten
- acuut fase eiwitten zoals CRP
- antistoffen
LEUKOCYTOSE
Wat is leukocytose?
= stijging van het totale aantal WBC/mm³
Bij inflammatoire reactie worden extra WBC vrijgezet vanuit beenmerg onder invloed van onstekingsmediatoren.
Stijging is meetbaar in bloed.
LEUKOCYTOSE
Wat is de leukoformule?
Hoe ziet die er meestal uit bij leukocytose?
Onderlinge verhouding van 5 subtypes WBC analyseren.
Meeste gevallen leukocytose: stijging neutrofielen
LEUKOCYTOSE
Overzicht subtypes WBC die stijgen met oorzaken.
LEUKOCYTOSE
Oorzaak
neutrofilie?
Stijging neutrofielen.
- bacteriële infecties
- brandwonden
- myocardinfarct
- stress
- roken
LEUKOCYTOSE
Oorzaken
eosinofilie?
Stijging eosinofielen
- allergie
- parasitaire infecties
LEUKOCYTOSE
Oorzaken
basofilie?
Stijging basofielen
- kanker
LEUKOCYTOSE
Oorzaken
monocytose?
Stijging monocyten
- chronische infecties
LEUKOCYTOSE
Oorzaken
lymfocytose?
Stijging lymfocyten
- virale infecties
- chronische infecties
LEUKOCYTOSE
Wat is leukemie?
Speciaal geval van leukocytose.
Optreden van kwaadaardige woekering van WBC of voorlopers ervan (blasten)
Hoge waarden WBC (> 50 000/ mm3)
LEUKOCYTOSE
Welke soorten leukemie zijn er?
Myeloïde leukemie
= Vnl stijging WBC myeloïde reeks (neutrofielen, eosinofielen, basofielen, monocyten)
Lymfatische leukemie
= vnl stijging WBC lymfoïde reeks (lymfocyten)
LEUKOCYTOSE
Wordt elke leukemie gekenmerkt door leukocytose?
Neen!
Leukemie met ↓WBC is aleukemische leukemie
LEUKOCYTOSE
Hoe heet een daling van alle bloedcellen?
Pancytopenie
LEUKOCYTOSE
Wat zijn oorzaken van leukemie?
- afwijkingen in DNA overgeërfd
- radioactieve straling
- frequent contact met kankerverwekkende stoffen
- mogelijk ook rol van virussen
LEUKOPENIE
Wat is leukopenie?
daling van het totale aantal WBC/mm³
LEUKOPENIE
Waarvan kan leukopenie een gevolg zijn?
-
verminderde aanmaak in het beenmerg
vb. leukemie -
beschadiging door toxische stoffen
vb. chemotherapie -
acuut, hoog verbruik
vb. massieve infecties, sepsis
LEUKOPENIE
Overzicht vormen Leukopenie
LEUKOPENIE
Wat is neutropenie?
Oorzaken?
daling neutrofielen
- na chemotherapie
- sepsis
- leukemie
LEUKOPENIE
Wat is Lymfopenie?
daling lymfocyten
- virale infecties
- HIV/AIDS
- leukemie
LEUKOPENIE
Bij ernstige vormen leukopenie is onderscheid in subtypes niet meer betrouwbaar.
Wat doen we dan?
We houden een telling van absolute aantal neutrofielen of lymfocyten.
LEUKOPENIE
Wat is agranulocytose?
- bijzondere vorm van leukopenie
- een medische urgentie
- bijna of volledig verdwijnen van neurofiele granulocyten uit het bloed
- Vaak gepaard met neutropene koorts
- meestal medicatie-geïnduceerd, typisch 10 dagen na start cytostatica of thyreostatica
LEVENSBEDREIGEND
AGRANULOCYTOSE
Risicofactoren?
P die chemotherapie krijgen.
Weerstand ⭣⭣
LEUKOPENIE
Absolute telling bij neutropenie
neutrofielen
< 1500/mm³
LEUKOPENIE
Absolute telling bij agranulocytose
neutrofielen
< 500/mm³
LEUKOPENIE
Waarom is dit levensbedreigend?
Zonder neutrofielen, geen voldoende aspecifieke afweer
LEUKOPENIE
Symptomen?
- Neutropene koorts
- Keelpijn, angina, orale ulceraties (aften)
- Veralgemeende infectie, sepsis
LEUKOPENIE
Behandeling?
- hospitalisatie
- stoppen van uitlokkende medicatie
- antibiotica
- groeifactoren → stimuleren aanmaak granulocyten
ACUUT FASE RESPONS
Wat is acuut fase respons?
Geheel aan metabole veranderingen dat optreedt in het lichaam als gevolg van infammatoire stimulus.
Inflammatie in het lichaam → plasmaconcentraties van 30-tal eiwitten ↑
ACUUT FASE RESPONS
Hoe noemt deze heterogene groep eiwitten? Wat doen ze?
Acuut fase eiwitten.
Elk van hen heeft een taak in het opbouwen van onze inmuunrespons.
ACUUT FASE RESPONS
Voorbeelden acuut fase eiwit
- CRP = C-reactief proteïne
- Fibrinogeen
- Ferritine
- Plasminogeen
- Haptoglobine
ACUUT FASE RESPONS
Waarom is het bepalen van de
acuut fase eiwitten belangrijk?
- detecteren van een inflammatie
- inschalen van de ernst van de inflammatie
- opvolgen van het effect van de behandeling
ACUUT FASE RESPONS
Enkele aandachtspunten bij bepaling acuut fase eiwitten.
- aspecifieke respons (zegt niets over oorzaak)
- acuut fase kan betekenis van bepaalde bloedanalyses verstoren (vb ferritine steeds hoog bij inflammatie, geen betrouwbare ijzerreserves meetbaar op dat moment)
- in praktijk gebeurt meting via ESR en CRP
ACUUT FASE RESPONS
Leg uit : ESR
Erythrocytensedimentatie
- geen ‘eiwit’
- mate waarin RBC aan elkaar kleven (rouleaux vorming)
- hangt sterk samen met concentraties van acuut fase eiwitten zoals fibrinogeen, dus indirecte maat voor acuut fase respons
- kan enkele dagen voordat test positief is (CRP enkele uren)
ACUUT FASE RESPONS
Waarden CRP
Sterke CRP-stijgingen > 10mg/l (100mg/dl) wijzen steeds op ernstige pathologie
VERHOOGDE BLOEDINGSNEIGING
Oorzaak?
Treedt op door problemen ter hoogte van:
* de bloedplaatjes,
* de stollingsfactoren
* of de bloedvaten zelf
AGGREGATIESTOORNISSEN
Wanneer spreken we van trombocytopenie?
Als het aantal plaatjes < 50 000/mm³.
AGGREGATIESTOORNISSEN
Oorzaken van aggregatiestoornissen
- gebrekkige productie (vb.beenmergfalen bij leukemie)
- verhoogde afbraak (vb. bij splenomegalie)
- medicatie (vb. bij penicilline)
- ITP
AGGREGATIESTOORNISSEN
Wat is ITP?
= Idiopathische Trombocytopenische Purpura
Voorbijgaande auto-immuunaandoening bij kinderen waarbij plaatjes worden afgebroken door auto-antistoffen.
Geen precieze oorzaak.
Treedt op in weken na virale luchtweginfectie
AGGREGATIESTOORNISSEN
Symptomen ITP
- Petechiën of purpura
- Mucosale bloedingen
AGGREGATIESTOORNISSEN
behandeling ITP
Toedienen van corticosteroïden of immunoglobines
Bij ernstige gevallen gebeurt een splenectomie. Omdat dit de plaats is waar plaatjes worden afgebroken.
Wat is splenectomie?
Verwijderen van milt.
Welke preventie maatregel bij elke patiënt na wegname milt?
(denkvraag)
Infectierisico verminderen: vijfjaarlijkse vaccinatie tegen pneumokokken.
COAGULATIESTOORNISSEN
Coagulatiestoornissen komen door ____ en ____ tekorten.
Erfelijke en verworven
COAGULATIESTOORNISSEN
Welke erfelijke tekorten?
- hemofilie A (erfelijke deficiëntie FVIII)
- hemofilie B (erfelijke deficiëntie FIX)
- ziekte Von Willebrand
COAGULATIESTOORNISSEN
Leg uit: ziekte Von Willebrand
De meest voorkomende erfelijke stollingsstoornis.
Het ontbreken van de Van willebrandfactor (VWF) zorgt voor milde stollingsproblemen doordat FVIII moeilijker kan binden aan de vaatwand.
COAGULATIESTOORNISSEN
Welke verworven tekorten bij coagulatiestoornissen?
- leverziekte: hepatitis, cirrose (aanmaak stollingsfactoren daalt)
- overdosage van vitamine K-antagonisten
COAGULATIESTOORNISSEN
Symptomen?
- initiële hemostase (propvorming) door de trombocyten is bewaard
- weinig stollingsproblemen vanuit kleine wondjes
- bij hemofilie vaak interne bloedingen vb gewrichten of spieren
belangrijk: geen IM-inspuitingen toe te dienen
VAATSTOORNISSEN
Wat is DIC?
- Diffuse intravascular coagulation of verbruikscoagulopathie
- gevolg van ernstige infectieswaarbij de vaatwand uitgebreid beschadigd ⭢ stollingscascade op hol slaat.
VAATSTOORNISSEN
Wat raakt er opgebruikt door het vormen van stolsels in het lichaam (DIC)?
Gevolg?
Plaatjes en stollingsfactoren
Paradoxaal gevolg: het algemene bloedingsrisico neemt toe.
LONGEMBOLIE
Wat is longembolie?
Meest frequente oorzaak?
LE
= trombotische occlusie in pulmonale, arteriële circulatie, dwz truncus pulmonalis , linker of rechter longslagader of vertakkingen hiervan
Trombus is 90% vd gevallen een afbrokkeling van DVT
LONGEMBOLIE
Risicofactoren?
triade van Virchow
LONGEMBOLIE
Tot wat leidt LE?
‘ventilatie/perfusie-mismatch’
waarbij stuk van long wel nog verlucht wordt, maar niet meer doodbloed
⭢ O2 in bloed ⭣ ⭢ AH ⭡
LONGEMBOLIE
Klinisch beeld?
Sterk gevarieerd van
- multipele, kleine embooltjes ⭢ weinig klachten
- tot massieve embolisatie in truncus pulmonalis ⭢ zadelembool, leidt tot fatale obstructieve shock
LONGEMBOLIE
Klassieke symptomen?
- Dyspnoe
- Thoracale pijn
- Hemoptoë
Term voor bloed ophoesten
Hemoptoë
LONGEMBOLIE
Extra symptomen?
- Tachypnoe
- Tachycardie, palpitaties
- Tekenen van obstructieve schock
LONGEMBOLIE
Diagnose?
- opsporen van DVT
- Labo: D-dimeren (< 500ng/ml sluit LE meestal uit
- ECG is meestal afwijkend
- Angiografie (CT) van longbloedvaten: stolsels?
LONGEMBOLIE
Behandeling?
- Hemodynamisch stabiliseren (vb. shock behandelen)
- anticoagulantia gedurende min. 3mnd
- in ernstige gevallen
⭢ trombolyse: medicamenteus oplossen: trombolytica
⭢ embolectomie: chirurgisch verwijderen
VKF
Wat is VKF
voorkamerfibrillatie
= chaotische, electrische activiteit van beide voorkamers door wegvallen pacemakeractiviteit van sinusknoop.
VKF
Risicofactor?
Oudere leeftijd
VKF
Epidemiologie
Meest voorkomende ritmestoornis
VOORKAMERFIBRILLATIE
Pathofysiologie?
Contractie van de voorkamers verloopt ongecoördineerd.
Abnormale elektrische activiteit ontstaat in de spierige wand van de 4 longaders ⭢ Op onregelmatige intervallen bereiken elektrische impulsen de AV-knoop ⭢ voortgeleid naar de ventrikels ⭢ gecoördineerde contractie
Hart pompt dus wel bloed in systeemcirculatie ⭢ niet levensbedreigend
VOORKAMERFIBRILLATIE
Diagnose?
- volstrekt onregelmatige tachycardie (90-170/min)
- geen P-toppen (P-toppen wijzen op contractie van de atria)
- VKF kan episodisch optreden of chronisch
VOORKAMERFIBRILLATIE
Symptomen?
Vaak asymptomatisch
- palpitaties
- pols voelt zwakker
- dyspnoe
- symptomen van hartfalen
VOORKAMERFIBRILLATIE
Complicaties?
Door fibrilleren v voorkamerwand verhoogt risico op stase bloed (vb. typisch Li-hartoortje)
⭢ trombi in systeemcirculatie ⭢ occlusie van slagader in hersencirculatie ⭢ cerebrovasculair accident
VOORKAMERFIBRILLATIE
Behandeling?
1. RYTHM-control
= patiënt terugbrengen nr normaal sinusritme ⭢medicatie,
⭢ elektrische schokken = cardioversie
⭢ catheterablatie ter hoogte uitmondingen longaders
2.RATE-control
= vertragen van onregelmatig hartritme om patiënt meer comfort te geven ⭢medicamenteus
3.PREVENTIE EMBOLISATIE
⭢ opstarten vit K-antagonisten
⭢ zeker bij cardioversie nodig om patiënt eerst te ontstollen (terug in sinusritme zou trombus voor CVA kunnen zorgen)
ZUURSTOFSATURATIE
Wat is arteriële zuurstofsaturatie SaO2?
Is een maat voor de hoeveelheid O2 die aan het hemoglobine in RBC gebonden is.
Verhouding wordt gemeten tss verzadigd hemoglobine en totaal hemoglobine.
ZUURSTOFSATURATIE
Term voor O2-verzadigde hemoglobine
oxy-hemoglobine
ZUURSTOFSATURATIE
Hoe meten we zuurstofsaturatie?
- pulsoximetrie: meting aan vingertop of oorlel met sensor =SpO2
- arteriële bloedgassen (ABG): perifere arteriële punctie (a. radialis) = SaO2
ZUURSTOFSATURATIE
Wat is het nut van zuurstofsaturatie bepaling?
Belangrijk hulpmiddel in diagnose hypoxie (niet makkelijk om klinisch te bepalen).
Zichtbare cyanose treedt pas op onder SaO2 80%
ZUURSTOFSATURATIE
Wat is hypoxie?
een toestand waarbij er onvoldoende O2 voorziening is naar de weefsels
ZUURSTOFSATURATIE
Mogelijke oorzaken hypoxie
- problemen met oxygenatie thv longen (vb. longziekten, luchtwegobstructie)
- problemen met perfusie thv weefsels (vb. shock)
- problemen met bloed zelf (vb anemie)
PULSOXIMETRIE
Referentiewaarden
pulsoximetrie
Sp is verlaagd indien:
* < 95 % gezond individu
* ≥ 5% daling tov baseline
PULSOXIMETRIE
Factoren die pulsoximetrie kunnen verstoren
VALS VERLAAGD
- beweging van patiënt, tremor
- slechte perifere perfusie (vb schock)
- hypothermie
- ernstige anemie
- donkere nagellak (minder bij rode kleur)
VALS VERHOOGD
- CO-vergiftiging: CO verbindt aan Hb ⭢ carboxy-Hb absorbeert licht op gelijke manier. Zelfde bij zware rokers!
PULSOXIMETRIE
TIPS bij interpretatie SaO2 of SpO2
- SaO2 géén gevoelige parameter: daling betekent dat er iets ernstig mis is.
- Ken je toestel. Sommige geven gemiddelde aan.
- Gebruik van percentages ⭢ 90% klinkt positief.
- vertrouw niet te veel op klinisch beeld om ernst hypoxie in te schatten
