Hormonaal stelsel Flashcards
Functie hormonen
- aangemaakt in klieren, afgebroken in de lever
- stoffen met specifieke uitwerking op organen en weefsels
- > kleine hoeveelheden met groot effect
- verzorgen processen die lang duren
=> groei, stofwisseling, karakter, …
Algemene kenmerken van hormonen (6)
1) beïnvloeden stofwisseling door manipulatie snelheid werking orgaan
2) aanwezig in bloed, kleine hoeveelheden, vaak gebonden aan eiwitten
3) productie hormoonklier afhankelijk van
hormoon concentratie of elektrische stimulatie
4) kleine hoeveelheden kunnen grote veranderingen veroorzaken
5) worden constant geïnactiveerd
- > afgebroken in lever, via nieren met urine afgescheiden
6) reageren op receptoren in cellen
- > elk hormoon heeft eigen receptor
- > processen bevorderen of tegenwerken, afhankelijk van de cel
2 soorten hormonen
- steroïde hormonen
- non-steroïde hormonen
Informatie steroïde hormonen
- lijken op cholesterol, oplosbaar in vet
- > kunnen celmembraan passeren
- binden aan specifieke receptoren in de cel zelf
- > synthese eiwitten wordt geactiveerd
Informatie non-steroïde hormonen
- niet oplosbaar in vet
- > kunnen celmembraan niet passeren
- bestaan uit: eiwitten, peptiden, aminozuren
- binden aan receptoren op celmembraan
- wordt een ‘second messenger’ in cel geactiveerd
- > die kan cellulaire processen regelen
Up-regulation & down-regulation
methoden voor cel om gevoeligheid voor bepaald hormoon te controleren
- up-regulation
- > meer receptoren beschikbaar stellen
- down-regulation
- > minder receptoren beschikbaar stellen
Belangrijkste hormoonproducerende hormonen (6)
- hypothalamus & hypofyse
- schildklier & bijschildklieren
- thymus (zwezerik)
- bijnieren
- alvleesklier (pancreas)
- geslachtsklieren
Speciale functie hypofyse
- coördineert alle andere klieren
- > adhv releasing factoren (boodschapperstoffen)
- hypofyse wordt gecontroleerd door zenuwstelsel
Hypofyse bestaat uit deze 2 delen
1) posterior lob
= uitgroeisel hypothalamus
2) anterior lob (adenohypofyse)
- > communicatie met hypofyse
Geproduceerde hormonen door:
hypofyse, posterior lob (2)
1) ADH (anti-diuretisch hormoon)
- > voor nieren: niet te veel water in urine
2) oxytocin
Geproduceerde hormonen door:
hypofyse, anterior lob (4)
1) groeihormoon (GH of STH)
- > groei lange pijpbeenderen & spieren
2) stimulerend schildklierhormoon (TSH)
- > stimulatie schildklier: productie thyroxine
3) bijnierhormoon (ACTH)
- > lichamelijke afweerprocessen: stress, allergie, ontstekingen
- > stimuleert bijnierschors: afgifte glucocorticiöden
4) drie gonadotrope hormonen (LTH + LH + FSH)
- > stimulatie geslachtsklieren
- > regulatie voorplanting & secundaire geslachtskenmerken
Geproduceerde hormonen door:
Schildklier (1) + bouw
- de schildklier ligt in de hals net onder strottenhoofd
- productie thyroxine
- > verhogen hoeveelheid energie dat cel gebruikt
- > verhogen hoeveelheid eiwitten dat cel produceerd
- schildklier bevat jodium, neemt op uit bloed
- > anders schildklier slecht functioneren
- wordt gecontroleerd door hypofyse
Geproduceerde hormonen door:
Bijschildklieren (1)
- parathormoon
- > controleren calciumgehalte in lichaam
- > essentieel voor aanmaak tanden en beenderen
- > werking van spieren en zenuwcellen
- calciumopname in bloed wordt gerguleerd door:
vitamine D uit zonlicht, voedsel, parathormoon
Functie:
Thymus + bouw
(aka zwezerik)
- ligt achter bovenkant borstbeen, nabij hartstreek
- functie is lymfestelsel: rol in immuunsysteem
- > tegen infectiebronnen en kanker
- jeugdklier
- > vanaf 15j verschrompelen door hormonen geslachtsklieren
- > volledig verschrompeld bij volgroeide mensen
Bouw bijnieren
- liggen gedeeltelijk bovenop en over nieren heen
- bestaande uit:
bijnierschors & bijnierschors - beiden scheiden andere hormonen af
Geproduceerde hormonen door:
Bijniermerg
Adrenaline + noradrenaline
-> fight er flight -> met stress of gevaar omgaan
- adrenaline: verhogen hartritme + vasodilatatie in spierweefsel
=> nog steeds verhoging bloeddruk - noradrenaline: verhoging hartritme + vasoconstrictie in spierweefsel
=> nog hevigere verhoging bloeddruk - bloedvaten huidoppervlakte trekken samen -> bloed naar hart
- > opslaan glycogeen in lever en spieren
- > omzetten glycogeen in glucose (extra energie)
- constant stress -> constant hoge bloeddruk
Bijnierschors: geproduceerde hormonen (4)
1) aldosteron
2) corticosteroïden
3) cortison
4) geslachtshormonen
Aldosteron
- water -en zouthormoon
- > vasthouden van water in lichaam
- vertelt nier dat minder zout afgevoerd moet worden
- > meer water in lichaam (veel watermoelculen aan zoutmoleculen)
- veel zout verloren
- > verlagen volume & druk bloed
- > lastig voor hart
- afscheiden aldosteron gecontroleerd door renine (uit nieren)
Corticosteroïden
-natuurlijke subgroep van steroïden (uit bijnierschors)
- omgaan met:
koolhydraten, eiwitten, vet, stress
+ ontstekingsremmend - corticosteron, cortisol, cortison hebben hetzelfde effect
Cortison
- belangrijkste suikerhormoon (uit bijnierschors)
- > verhogen bloedsuikergehalte
- omzetten van eiwitten in glucose
- belangrijke rol in immuunsysteem
- insuline (enig hormoon voor daling bloedsuikergehalte)
- > tekort? -> direct ziekte: diabetes, zuikerziekte
Geslachtshormonen
- groep hormonen (uit bijnieren)
- 6 hormonen, geproduceerd in eierstokken & teelballen
- belangrijkste geslachtshormoon = testosteron
Pancreas: Geproduceerd hormoon (1) + bouw
- één van de grootste klieren van het lichaam
- > endocriene klier: productie insuline
- > exocriene klier: komt uit in afvoergang
- insuline: verlaagt bloedsuikergehalte
- > suiker via bloed naar lichaamscellen als brandstof
- > werkt tegen adrenaline en cortisol in
- tekort aan insuline?
- > suikerziekte, diabetes
- > insulinespuiten ter compensatie
Geslachtsklieren
Info + hormonen geproduceerd
- bij man zaadballen, bij vrouw eierstokken
- hormonen met invloed seksueel leven vanaf puberteit
- mannen: productie testosteron
- vrouwen: productie oestrogeen & progesteron
Functie tostesteron
- geproduceerd in balzakken
- regulering groei geslachtsorganen (penis & testes)
- stimulatie groei zaadcellen
- stimulering secundaire geslachtskenmerken
