Hobbes Flashcards
Gelijkenissen Hobbes en Machiavelli
Met name wat betreft de heerschappij van een autoritaire vorst die gevreesd moet worden door het volk. De methode van Hobbes is echter wat wetenschappelijker dan die van Machiavelli, ook omdat deze een meer stapsgewijs gedachtenexperiment is.
Hoe kun je de staat legitimeren volgens Hobbes
Je moet de staat eerst begrijpen. Hiervoor gebruikt hij een gedachtenexperiment waarbij hij de staat ontmantelt en de mens in zijn natuurstaat/natuurtoestand omschrijft. Vanuit hier bouwt hij het idee van een staat dan weer op.
Waarom was Hobbes idee zo revolutionair?
Omdat de staat tot dan toe alleen maar als natuurlijk gegeven werd gezien en Hobbes deze in het licht van menselijke creatie zet. Hobbes is ook de eerste die het idee van een natuurtoestand heeft bedacht. Het is belangrijk om te benadrukken dat deze natuurtoestand geen historische analyse, maar een filosofisch gedachtenexperiment is.
Hoe is de mens van nature volgens Hobbes
Volgens Hobbes is de mens van nature onrustig en constant in beweging. Er is niet zoiets als een natuurlijke toestand van rust bij de mens, omdat de mens continu bezig is met het vervullen van zijn verlangens. Een van de belangrijkste verlangens van de mens is zijn zelfbehoud. Daarom zijn we voortdurend uit op macht; macht kan ons zelfbehoud immers veiligstellen.
Staat in de natuurtoestand
In de natuurtoestand is er niet zoiets als een politieke institutie of enige vorm van structuur: het is een wereld van ieder voor zich. Omdat men uit is op zelfbehoud, zien we anderen voornamelijk als concurrenten voor de schaarse middelen die we nodig hebben voor dit zelfbehoud. Deze concurrerende mensen zijn echter ongeveer gelijk aan elkaar (de zwakste heeft de kracht om de sterkste te doden, dan wel stiekem of door samenzwering) en zo ontstaat er een voortdurende strijd van allen tegen allen: er is immers geen natuurlijk overwicht dat de machtsstructuren bepaalt. Ook loop je constant gevaar als je je bepaalde goederen die nodig zijn voor zelfbehoud hebt toegeëigend. Je vermijdt echter dreiging door een afschrikwekkende reputatie op te bouwen.
Recht in de natuurstaat
Er is in deze situatie geen goed en fout en geen rechtvaardigheid: er is geen recht dus ook geen rechtvaardigheid of moraliteit. Het enige ‘recht’ dat geldt, is het recht van de sterkste. Dit is in lijn met het natuurrecht: je mag doen wat je moet doen om in leven te blijven.
Drie oorzaken voor een oorlog van allen tegen allen
- Verlangen naar het verkrijgen van schaarse goederen (iemand doden om goederen te verkrijgen)
- Permanent wantrouwen (iemand doden omdat je bang bent dat hij/zij jou doodt)
- Trots en reputatie (iemand doden om een afschrikwekkende reputatie op te bouwen)
Hoe komt de staat voor uit de natuurtoestand
We moeten een overeenkomst sluiten op basis van samenwerking om deze situatie te voorkomen. Keuze tussen dood en onderwerping. Er moet wel iemand komen die leiding kan geven aan deze samenwerking: er moet een staatshoofd komen. Er ontstaat zo een sociaal contract
Het volk volgens Hobbes
Hobbes geloofde niet in zoiets als een ‘volk’, maar in een optelsom van individuen. In theorie heeft dus ieder individu met ieder individu afgesproken zich aan dit contract te houden. Dit is hypothetisch en heeft nooit daadwerkelijk plaatsgevonden
Natuurwetten
Dit zijn geen wetten met morele kaders of dergelijke, maar eerder wetmatigheden die logischerwijs uit de natuurtoestand volgen en leiden tot de stichting van de staat.
1. De eerste natuurwet gaat over hoe mensen moeten zoeken naar vrede, omdat vrede heel belangrijk is voor ons zelfbehoud.
2. De tweede natuurwet gaat over hoe de mensen dan gezamenlijk (je moet dit alleen doen als iedereen dit doet) hun natuurrecht moeten opgeven aan een soeverein om die vrede te bewerkstelligen.
3. De derde natuurwet gaat over het respecteren van overeenkomsten, zodat de vrede bewaard blijft en het vertrouwen wordt gewaarborgd.
De 19 natuurwetten komen uiteindelijk aan op de gulden regel: “wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.”
De soeverein in het sociaal contract
De soeverein is geen onderdeel van dit contract, maar het gevolg van dit contract en is daarom ook niet aan het contract gebonden. Deze soeverein krijgt immers absolute macht, want alleen absolute macht kan de oorlog van allen tegen allen stoppen. Dit is vrij radicaal en onnatuurlijk (en dus man made), omdat we ons natuurrecht afstaan aan deze soeverein. Deze soeverein zet hiermee alle individuele willen of belangen om in een algemene wil of algemeen belang.
Hoe ziet de soeverein eruit
De soeverein wordt bij Hobbes niet helemaal ingevuld, maar zijn voorkeur ligt bij een monarch. Deze dient men te gehoorzamen, tenzij deze soeverein eisen aan ons stelt die een gevaar vormen voor ons zelfbehoud of deze soeverein onze veiligheid niet meer kan waarborgen. Dit betekent namelijk een schending van de bestuurlijke taak/het mandaat van de soeverein.
Kenmerken van de soeverein
- Kunstmatige persoon die het volk representeert
- Absoluut en onverdeelde macht kunnen uitoefenen. Geen machtsscheiding en de ene macht bepaalt alles, ook wat rechtvaardig is.
- De enige rechtsbron. Geen rechtvaardigheid hierbuiten, soeverein kan nooit onrechtvaardig handelen. Kan geen onrechtvaardige wetten afkondingen, maar wel wetten die niet voor algemeen belang zijn, dan mag het volk in opstand komen. Je geeft rechten af, maar niet het recht om je te verdedigen, dus als dit in gevaar komt is het wel onrechtvaardig.
- Censureert opvattingen. Belangrijk omdat er een relatie is tussen opvattingen en handelingen. Als mensen op een bepaalde manier denken zullen ze ook op een bepaalde manier handelen, brengt de macht van de soeverein in gevaar (Engelse burgeroorlog). Kerk en universiteit aan banden leggen.
Vrijheid in de staat van Hobbes
rijheid als afwezigheid van externe belemmeringen. Vrij zijn van. Fysieke beperkingen. Heeft ook met het mechanische mensbeeld te maken van in beweging zijn, je wordt niet vastgehouden. Gaat gepaard met angst en vrezen. Vrijheid die zich voordoet in de stiltes van de wet → handelen om te doen wat de wet niet verbied.
