Hjúkrun sjúklinga með húðsjúkdóma Flashcards

1
Q

Húðmeðferðir í boði

A
Ljósameðferð
Böð
Staðbundin húðmeðferð
Lokaðar umbúðir
Afhreistrun á húð
Lyfjagjafir - staðbundin, po, sc, im, iv
Bjúg og sogæðameðferð
Sárameðferð
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Grunnur húðmeðferðar

A

Böð, bakstrar og sturtur - olíuböð, kalíumböð/bakstrar
Staðbundin krem meðferð
Ljósameðferð
Lyfjameðferð po, iv, im

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Staðbundin húðmeðferð

A

Rakakrem - krem, feit krem, smyrsl
Sterakrem/smyrsl/vökvi
Tjara
Önnur krem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hafa í huga þegar krem er valið

A
Ofnæmi
Hve auðvelt er að dreifa úr kremunum
Innihald kremanna
Tímaskortur
Árstími
Vanda valið sérstaklega fyrir aldraða og börn
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Virkni sterakrema/steravökva

A

Draga úr bólgu
Hægja á fjölgun húðfruma
Minnka roða
Minnka kláða

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Steraskema

A
  1. vika - Sterakrem borið á húðbreytingar 2x á dag
  2. vika - Sterakrem borið á húðbreytingar 1x á dag
  3. vika - Sterakrem borið á húðbreytingar annan hvern dag
  4. vika - Taka hlé eina viku
  5. vika - Ef enn útbrot þá byrja aftur eins og á viku 1
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Daivonex krem (calcipotriene)

A

D-vítamín afleiða
Dregur úr frumufjölgun, leysir burt hreistrandi húð
Hefur ekki eins hraða virkni og sterakrem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Daivobet (calcipotriene)

A

D-vítamín afleiða blönduð stera af 3.flokki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Protopic/Elidel

A

Hafa staðbundna ónæmisbælandi og bólgueyðandi virkni
Má nota lengi
Þarf ekki að taka hlé á notkun
Mikið notuð fyrir exxem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Tjara

A

Elsta meðferð sem vitað er um við psoriasis
Er að deyja út
Alltaf gefin með ljósameðferð
Dregur úr hraðri frumuskiptingu, bólgu, kláða og hreisturmyndun húðarinnar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

UVB ljósameðferð

A

Fer ofan í epidermis
Geislarnir hægja á hinni öru frumuskiptingu sem á sér stað í húð psoriasis sjúklinga
Meðferðin er gefin 3x í viku
Einnig notað á atopiskt exem, acne, og kláða

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

PUVA ljósameðferð

A

Psolaren tbl og UVA
Sterkasta ljósameðferð sem er veitt
UVA geislinn hefur áhrif á litfrumurnar í húðinni, fer ofan í dermis
Aukin hætta á frumubreytingum og flöguþekjukrabbameini í húð hjá þeim sem fengið hafa mjög margar meðferðir
Gefin 2x í viku, í 6-8 vikur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Afhreistrun líkama

A

Böð og sturtur mýkja upp skellurnar
Gufuböð eru mjög góð
Salisylvaselín 2%, 5% eða 10% borið á hreistrandi útbrot, látið vera á í 4-6 klst í fyrstu, síðan yfir nótt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Afhreistrun hársvörður

A

Salisylvaselín 2%, 5%, 10% eða ACP (parafinn og salisylsýra) borið á hársvörð og látið liggja í 4-6 klst í fyrstu, síðan yfir nótt.
Fitan þvegin úr með tjörusjampói

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Fræðsla - húðsjúkdómar

A

Gera einstakling ábyrgan og sjálfsbjarga á eigin líðan
Fræðsla um sjúkdóm, orsök, einkenni og þætti sem valda versnun
Fræða um mikilvægi meðferðar, lyfja, krem osfrv.
Ítreka mikilvægi góðrar hvíldar, næringar og neikvæð áhrif álags og streitu á sjúkdóminn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Bjúg- og sogæðameðferð

A

Stoðmeðferð sem getur hjálpað sjúklingum sem eru með fótasár eða slæman bjúg
Sérstaklega þegar teygjusokkar eða vafningar ein og sér duga ekki
1/2-1 klst 1-2x á dag

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hlutverk húðar

A
Veita vörn
Hitastjórnun
Skynfæri
Tekur þátt í að stjórna vökvajafnvægi
Framleiðir D-vítamín
Hefur áhrif á líkamsímynd fólks
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Öldrun húðarinnar

A
Fituvefur minnkar
Kollagen og elastin trefjar minnka
Melanocytum fækkar
Veikleiki í háræðakerfi húðar eykst
Minni starfsemi svitakirtla
Hormónabreytingar
Umhverfisáhrif
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Algeng húðvandamál aldraðra

A
Lyfjaofnæmi
Húðþurrkur
Kláði
Stasaexem á fótum
Húðsýkingar
Góðkynja æxli - elliblettir eða sólarskemmdir
Illkynja æxli - grunnfrumukrabbamein, flöguþekjukrabbamein, sortuæxli
Fótasár
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Greiningaraðferðir húðsjúkdóma

A
Skoðun
Vefjasýni (biopsy)
Ræktanir - sveppir, bakteríur, veirur
Ofnæmispróf
Prikk próf
Blóðprufur
Myndgreining
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Mat á bjúg

A
\+1 = 2mm, lítið far eftir fingur sem hverfur fljótt
\+2 = 4mm, dýpra far sem hverfur á 10-15 sek
\+3 = 6mm, hér getur það tekið farið um 1 mín að hverfa, mikil bólga
\+4 = 8mm, mjög djúpt far sem fer á 2-5 mín, mjög mikil bólga
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

3 tegundir lúsa

A

Líkamslús (Pediculus humanus corporis)
Höfuðlús (Pediculus humanus capitis)
Flatlús (Pthirus pubis)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Kláðamaur (sarcoptes scabiei)

A

Sníkjudýr sem veldur sýkingum í húð
Lítill gráhvítur 0,3 mm að stærð
Kvendýrið borar sig í húðina, myndar þannig göng og verpir eggjum þar í
Eftir 10-14 daga verða eggin að maurum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Staðir þar sem kláðamaur finnst

A
Milli fingra
Kringum úlnlið
Holhönd
Brjóst
Kringum nafla
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Meðferð kláðamaurs

A

Sápa sig í sturtu með þvottastykki
Þurrka sér vel
Bera TENUTEX á allan líkamann nema höfuðið
Nota bómullarhanska og einnota plasthanska eftir að kremið hefur verið borið á við ákveðin verk til að komast hjá handþvotti
Kremið er haft á í 24 klst, en þá þvegið af
Meðferð endurtekin eftir 7 daga
Fara í hrein föt og rúmföt
Þvo, frysta allt sem var í snertingu við hinn smitaða
Meðhöndla alla þá sem eru hugsanlega smitaðir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Candida albicans (gersveppur)

A

Lifir í ákveðnu magni í munni, meltingarvegi og leggöngum, er þá einkennalaus

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Einkenni candida albicans

A

Meltingaróþægindi
Uppþemba
Skán á tungu
Aukin útferð frá leggöngum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Orsakir fjölgunar candida albicans

A

Sýklalyfjanotkun
Bæling á ónæmiskerfi
Þungun
Sykursýki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Fótasveppir (tinea pedis)

A

Sveppir lifa á dauðum húðfrumum, nöglum og hári og eru yfirleitt skaðlausir, geta við ákveðnar aðstæður fjölgað sér og þá gefið einkenni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Einkenni fótasveppa

A

Kláði
Roði
Sviði
Þurr og sprungin húð á fótum

31
Q

Folliculitis

A

Sýking á hársekk orsökuð af S.Aureus

32
Q

Erysipelas - Heimakoma

A

Sýking í efri helming dermis

33
Q

Einkenni erysipelas

A

Afmörkuð bólga og eymsli á húðinni

Skellur á húðinni

34
Q

Cellulitis - netjubólga

A

Acut sýking djúpt í dermis, nær niður í fitulagið

35
Q

Einkenni cellulitis

A

Hiti
Verkur
Slappleiki
Skjálfti

36
Q

Impetico - Kossageit

A

Algeng húðsýking í ysta lagi húðar

Herjar helst á börn

37
Q

Einkenni impetico

A

Litlar vökvafylltar blöðrur sem rofna auðveldlega og skilja eftir þykka gulleita skorpu en undir er vessandi sýkt húð

38
Q

Meðferð bakteríusýkinga

A

Sýklalyf
Sótthreinsandi böð
Sápuþvottur
Umbúðir eftir þörfum

39
Q

HPV (Human Papiloma Virus)

A

Vörtur eru góðkynja fyrirferð í húð og slímhuð

Til um 65 veirutegundir sem valda vörtum

40
Q

Meðferð varta

A

Penslun með frumudrepandi efni, frysting eða laserbrennsla

41
Q

Algengir húðsjúkdómar

A

Acne vulgaris - unglingabólur
Rosacea - rósroði
Psoriasis
Exem

42
Q

Orsök acne vulgaris (unglingabólur)

A

Breyting í fitukirtlum húðar, helst í andliti og á bol

Aukin fituframleiðsla í húð, op fitukirtlanna þrengjast, húðbakteríur setjast þar í og valda bólgubreytingum.

43
Q

Meðferð acne vulgaris

A

Vægt acne dugar oft local meðferð, sýklalyf og krem
Við erfiðari einkennum eru sýklalyf gefin í lengri tíma
Verstu tilfellin eru gefin Isotretinoin (roacutan, Decutan)

44
Q

Einkenni rosacea (rósroði)

A
Bólga
Æðaslit
Roði
Vessafylltar bólur
Ofvöxtur (rhinophyma) í húð
45
Q

Meðferð rósroða

A

Sýklalyf (tetracyclin)

Laser meðferð ef sjúkdómur svarar illa meðferð

46
Q

Psoriasis

A

Talinn vera sjálfsofnæmissjúkdómur

T-frumur verða ofvirkar, veldur því að húðfrumur fara að skipta sér alltof hratt.

47
Q

Tegundir psoriasis

A
Psoriasis vulgaris (skellupsoriasis)
Psoriasis guttate (dropa-psoriasis)
Erythrodermic psoriasis (húðroða-psoriasis)
Palmoplantar psoriasis (PPP)
Psoriasis í hársverði
Psoriasis í nöglum
Psoriasis í húðfellingum
Psoriasis gigt
48
Q

Meðferð psoriasis

A

Kalíumböð
Ljósameðferð - UVB eða PUVA
Staðbundin ljósameðferð - hendur/fætur/hársvörður
Tjörumeðferð
Afhreistrun á húð og hársvörð
Rakakrem
Lyfjameðferð, staðbundin - sterakrem, calciumafleiður
Lyfjameðferð po, iv - Kortisónlyf, Methotrexat, Ciclosporin, Reinóíðar (Neotigason)
Lífræn lyf - Remicade, Enbrel, Humira, Stelera
Lokaðar umbúðir

49
Q

Exem

A

Bólga í ystu lögum húðar

Lýsir sér með roða, kláða og flögnun

50
Q

Orsakir exems

A

Erfðir
Umhverfisþættir
Samspil beggja þátta

51
Q

Tegundir exems

A
Atopic dermatitis - Barnaexem
Contact dermatitis - ofnæmis og ertiexem, handaexem
Sebhorrheic - Flösuexem
Lichen simplex chronicus
Stasa dermatitis
Nummular dermatitis
52
Q

Einkenni exems

A
Þurr, hrjúf húð
Kláði
Útbrot
Vessi
Sprungur í húð
Fölvi í kringum munn og augu
53
Q

Meðferð contact dermatitis - ofnæmis og ertiexem

A
Finna orsök og forðast orsakavaldinn
Sterakrem
UVB/PUVA
Bakstrar og böð (kalíum/saltvatn)
Rakakrem, olíur
Ónæmisbælandi lyf
Líftæknilyf
54
Q

Seborrheic dermatitis - Flösuexem

A

Exem breytingar í húð þar sem hár vex - hársvörður, augabrúnir, andlit, bak við eyru, bringa og jafnvel kynfæri

55
Q

Einkenni seborrheic dermatitis - flösuexem

A

Kláði

Gular hreistrandi skellur

56
Q

Meðferð seborrheic dermatitis - flösuexem

A

Sveppalyf
Steralyf
Tjörusjampó

57
Q

Stasa dermatitis

A

Bólgusjúkdómur í húð fótleggja

58
Q

Orsakir stasa dermatitis

A

Bilun í bláæðum fóta
Blóðtappar
áverkar/slys

59
Q

Einkenni stasa dermatitis

A
Bjúgur
Kláði
Litabreytingar í húð
Exem
Sár
60
Q

Meðferð stasa dermatitis

A

Þrýstingur á fótlegg
Sterakrem
Kalíumböð
Umbúðir

61
Q

Pyoderma gangrenosum

A

Sáramyndun af óþekktum orsökum, algengast á fótleggi

Talið vera sjálfsofnæmissjúkdómur

62
Q

Meðferð pyoderma gangrenosum

A

Fjarlægja dauðan vef
Sýklalyf
Vægur sjúkdómur: sterakrem, sterar po, góðar sáraumbúðir, bólgueyðandi lyf, þrýstingsumbúðir
Alvarlegur sjúkdómur: ónæmisbælandi lyf, steralyf po

63
Q

Pempigus vulgaris

A

Sjálfsofnæmissjúkdómur

Epidermis losnar frá dermis og blöðrur myndast

64
Q

Meðferð pempigus vulgaris

A
Corticosteroidar
Önnur ónæmisbælandi lyf
Sterakrem
Kalíumböð
Umbúðir
65
Q

Lichen planus

A

Klæjandi rauð, fjólublá útbrot við úlnlið, ökkla og neðst á baki

66
Q

Meðferð lichen planus

A

Ljósameðferð - UBA/PUVA
Sterakrem
Sterar po

67
Q

Vitiligo

A

Fækkun melanocyta, eða þeir sem eru geta ekki framleitt nægilegt melanin

68
Q

Meðferð vitiligo

A

Ljósameðferð UVB og PUVA

69
Q

Alopecia (blettaskalli)

A

Sjálfsofnæmissjúkdómur

Ónæmiskerfið ræðst á hársekkinn, hann verður lítill, hægir á starfsemi hans, hár vex ekki frá honum í mánuði/ár

70
Q

Meðferð alopecia

A

PUVA ljósameðferð

71
Q

Góðkynja blettir

A
Litlir um sig
Reglulegir og sléttir í kantinum
Samhverfir og symmetrískir í lögun
Yfirleitt einn litatónn
Vaxa hægt
72
Q

Illkynja blettir

A

Ósamhverfir og óreglulegir
Jaðarinn er ójafn og hlykkjóttur
Litatónar eru fleiri en einn
Stærðin yfirleitt > 6 mm

73
Q

Sálræn áhrif húðsjúkdóma

A
Vanlíðan
Einangrun
Kvíði
Reiði
Skömm
Einstaklingur forðast ákveðnar aðstæður