Hjúkrun gigtarsjúklinga Flashcards
Sameiginlegt með gigtarsjúkdómum
Langvinnir sjúkdómar Langvinnar bólgur valda skemmdum á liðum, vöðvum og mjúkvefjum líkamans Ævilöng lyfjameðferð Skerðing á lífsgæðum Draga úr getu til atvinnuþátttöku Geta verið lífshættulegir Eru sjaldan ástæða sjúkrahúsinnlagna
Helstu flokkar gigtarsjúkdóma
Bólgusjúkdómar Slitgigt Þvagsýrugigt Vefjagigt Beinþynning Liðbólgur tengdar sýkingum
Bólgusjúkdómar (gigt)
Iktsýki Rauðir úlfar (lupus) Fjölvöðvagigt/fjölvöðvabólga Hryggikt Psoreasisikt Æðabólgur (vasculitar) Barnaliðagigt
Hefðbundin greiningarskilmerki bólgugigtarsjúkdóma
Morgunstirðleiki > 1 klst Liðbólga í > 3 liðum samtímis Liðbólga í höndum Samhverfar liðbólgur Gigtarkenndir hnúðar Serum rheumatoid factor Sjáanlegar breytingar á höndum og úlnliðum á rtg
Iktsýki
Fjölkerfasjúkdómur
Sjálfsofnæmissjúkdómur sem ræðst á vef nálægt liðum og aðra líkamshluta
Alvarlegra en slitgigt
Getur gerst á öllum aldri, algengast milli 20-60 ára
Einkenni í öllum líkamanum
kvk > kk
Einkenni iktsýki
Verkir og morgunstirðleiki Samhverfar liðbólgur Þreyta, magnleysi Augnþurrkur (sjögrens heilkenni) Kemur í köstum
Meðferð iktsýki
Lyfjameðferð Verkjastjórnun Sjúkraþjálfun Iðjuþjálfun - liðvernd Fræðsla Hvíld Skurðaðgerðir Leiðbeiningar um félagsleg réttindi
Markmið meðferðar iktsýki
Hamla framgangi sjúkdóms
Sjúklingur haldi getu til starfs og athafna að svo miklu leyti sem hægt er
Sjúklingur nái að halda þeim lífsgæðum sem hann óskar eftir
Sjúklingur nái að taka ábyrgð á meðferð og eigin heilsu
Fræðsluþarfir séu uppfylltar
Hefðbundin upphafslyfjameðferð iktsýki
Methotrexat
Sterar
Bólgueyðandi lyf
Líftæknilyf
Rauðir úlfar
Fjölkerfasjúkdómur Liðeinkenni Breytingar á blóðmynd Getur verið lífshættulegur sjúkdómur Algengari hjá konum Kemur í köstum
Slitgigt
Verkir í liðum, einum eða fleiri Byrjar oft í stórum liðum og handarliðum Ekki morgunstirðleiki Kvöld- og næturverkir, álagsverkir Ekki kynjamunur Hægfara sjúkdómur
Vefjagigt (fibromyalgia)
Greinist helst hjá konum 18-50 ára Útbreiddir stoðkerfisverkir Þunglyndi og kvíði Einkenni frá ósjálfráða taugakerfinu Miklar svefntruflanir Kemur í köstum, oft í tengslum við álag Orsakir óþekktar
Greining vefjagigtar
11 af 18 aumum punktum til staðar Svefntruflanir Erfitt að takast á við erfiðar aðstæður Verkir aukast við álag Mikið úthaldsleysi/magnleysi Sama hvað einkenni eru mikil eru allar heðfbundnar rannsóknir neikvæðar
Einkenni vefjagigtar koma frá:
Miðtaugakerfi Meltingarveg Þvagfæri Hjarta- og æðakerfi Úttaugakerfi Vitsmunir Skynjun
Rannsóknarniðurstöður vefjagigtar sýna
Minni endorfin framleiðsla
Lágt serotonin gildi
Minni cortisol framleiðsla við áreiti
EEG sýnir stöðuga virkni ákveðinna heilastöðva í svefni
Staðfest að breytingar/truflun eru á skynjun verkjaboða í MTK
Erfða- og umhverfisþættir valda ofskynjun verkja í mið- og úttaugakerfi
