HH-tumoren + therapie planning + monitoring + navigatie Flashcards
Wat voor soort tumoren heb je in het hoofd hals gebied
het zijn plaveiselcelcarcinomen dus die groeien aan het oppervlak, in het slijmvlies in de mucosa. het is relatief zeldzaam.
oorzaken van hoofd hals tumoren?
nicotine
alcohol
betelnoot kauwen
Virus HPV en EBV
Wat voor klachten krijgen mensen als eertse
pijnlijke plekjes in de mond/keel gebied
Slikklachten
Heesheid
keelpijn
Hoe onderzoek je het
- wat is het voor tumor
- wat is de uitrbreiding in de omgeving
- zijn er metastases naar lymfeklieren in de hals
- zijn er afstandsmetastasen voornamelijk de longen is erg belangrijk want dat is niet te genezen
- is er een gelijktijdige HH-tumor aan het groeien
primaire tumor onderzoek je met:
- LO,
- biopt,
- beeldvorming (MRI/CT) afhankelijk van locaytie en grootte
Hals:
- palpatie voor lymfe metastases
Echografie van de hals
Cytologische punctie lymfeklieren hals (echogeleid)
Afstands:
- longfoto röntgenfoto of CT thorax
- FDG-PET
Wat kan je er aan doen?
- resultaten bespreken in werkgroep in een HH-centrum (MDO)
- Behandelplan maken, afhankelijk van stadium, aan de hand van landelijke protocollen
- Curatief vs palliatief
Kleine tumroen:
- chirurgie of radiotherapie
Grote tumoren:
- chirurgie + radiotherapie
- chemo + radiotherapie
- Chirurgie + chemo + radiotherapie
Hoe kan je reconstructie doen
Borstspier lap incl vaten
onderarms lap incl vaten
bovenbeens lap vaak zijn ze vaak wat dikker
- onderbeens lab incl bot voor de onder kaak
oropjarynx en nasopharynx carcinoom
behandeling primaor middels bestraling, soms in combinatie met chemo
Oropharynx: in toenemende mate HPV-gerelateerd
Nasopharynx: EBV-gerelateerd
Larynxcarcinoom
kleine tumoren:
- laserchirurgie
- radiotherapie
grote tumoren:
- chemotherapie
- laryngectomie (verwijdering van het strottenhoofd)
na het verwijderen van het strottenhoofd kan er alleen maar via stoma geademt worden.
Hypopharynxcarcinoom
vaak pas laat ondekt
slechte prognose 30% 5-jaars overleving
eerste keus is chemo
Alternatief: laryngectomie, pharyngectomie, reconstructie met opgetrokken maag of jejunum interpositie
Speekselkliertumoren
oorspeeksel klieren is belangrijk om te weten dat er een zenuw loopt die de gezichtspieren aanstuurt.
Met een apparaatje wordt deze opgezocht zodat de zenuw gespaart kan blijven.
Wat kan er beter? / nieuwe technieken
Snijranden zijn vaak niet vrij van tumoren
essentieel voor goed prognose
verschillende nieuwe benaderingen
- parallel tagging, midden in de operatie weggesneden weefsel onder zoeken voor tumoren
- ramen spectroscopie, water concentratie in tumoren is meer dat kan gezien worden met een spectroscoop
- Fluoresentie geleide chirurgie, hele tumor licht op met infrarood door fluoresentie
Wat is het werkingsmechanisme van bestralen
- Doel is om kanker cellen te vernietigen, en normale cellen te sparen. door te bestralen doe je schade aan het DNA, waarmee je de celdeling probeert af te remmen of te stoppen
- Normale cellen beschadigen ook maar kunnen beter herstellen dan kanker cellen
- gevoeligheid van de therapie hangt af van intrinsieke eigenschappen van de tumor maar ook de zuurstof spanning
- hypoxie ontstaat in de tumor doordat de vaatjes niet van goeie kwaliteit zijn maar ook omdat de tumor sneller groeit dan de vaatjes. Door hypoxie wordt de tumor relatief meer resistent tegen bestraling en heeft een hoger dosis nodig en soms ook chemo
- HH tumoren zijn hypoxisch
Bijwerkingen radiotherpie HH gebied
slikklachten
droge mond
fibrose
osteoradionecrose
hypothyreoidie
visus stoornis
gehoors problemen
Bepalen doelvolumina en gezonde weefsels
anatomische imaging: CT maar MRI is beter in de weke delen contrast
functionele imaging: niet-invasieve techniek om fysiologische kenmerken van een tumor zichtbaar te make
Definitie radioresistente gebieden: PET, MRI: DWI, DCE
Overige beeldvorming gebeurt ook net zoals met bestralen met een gezichtsmasker
Fusie met CT en MRI
Planning MRI wordt vaker gebruikt puur vanwege beter contrast in de weke delen.
planning MRI
- MRI in bestralingshouding masker
- Hoge resolutie
- acceptabele SNR (signal to noise ratio)
- Acceptabele scan tijd
- bewegingsartefacten
- dedicated coils
- Cave claustrofobie soms een probleem bij MRI
- Accurate registratie
Dosisberekening bij HH tumoren
De dosis wordt IMRT gedaan door een computer waarbij je kan aangeven hoeveel bestraling een tumor moet krijgen en hoeveel de omliggende gezonde weefsels maximaal mogen krijgen.
IMRT = Intensity Modulated RadioTherapy
met ijzeren plaatjes kun je op de bestralings kop de contouren van de tumor vormen zodat je de bestralingsbelasting kan beperken.
hoe kun je behandeling respons van kanker volgen
je kan biopten nemen en kijken hoe de cellen reageren op de behandeling
het probleem daarmee is dat een biopt nemen invasief is en dat kan misschien bij oppervlakkige tumoren maar tumoren in de lever kan dat tot complicaties leiden
ook kan je een sampling error hebben want je kan bijvoorbeeld een deel van de tumor aan prikken waar de behandeling goed aanslaat maar aan de rand van de tumor groeit misschien een deel andere type cellen waar de behandeling niet bij aanslaat omdat de tumor heterogeen is
biomarkers kunnen hier bij een oplossing zijn, sommige tumoren geven stoffen af in de bloedbaan en aan de hand van de concentratie daarvan kun je zeggen of de behandeling aan slaat of niet maar je kan ook beeldvorming doen en kijken hoe de tumor structuur er uit ziet, hoe die functioneel is bijv bloedstroom, ook bepaalde moleculen kun je met beeldvorming zien die aangeven of de behandeling aanslaat of niet
biomarker
een karakteristiek dat objectief meetbaar en geëvalueerd kan worden als een indicator voor een normaal biologisch proces, pathogeen proces of farmacologisch respons tot een therapeutische interventie
Hoe worden imaging biomarkers gebruikt
- effect van behandeling
- effect van behandeling in trials dus op de tumor zelf gaan bekijken
- behandelingen kunnen met elkaar vergeleken worden door biomarkers
- je kunt aan de hand van biomarkers beslissingen nemen of je door gaat met een behandeling of dat je stopt of dat er nog extra behandeling nodig is.
Onder verdeling response
complete respons - verdwijding van alle tumoren
partiele respons - >50 vermindering van de tumor oppervlak
stabiele ziekte geen complete en geen partiele response
progressieve ziekte >25 toename van de tumor oppervlak
Waarom wordt er alleen in de axiale vlak gemeten q
In die tijd kon er alleen in de axiale richting CT plaats vinden
Wat zijn de problemen aan de WHO / RECIST criteria op dit moment als het gaat om het beoordelen van therapie effect met imaging
reproduceerbaar:
- meet fouten
- fouten in de selectie van de target laesies, de ene dokter pakt een andere dan een andere dokter
- gebruik gemaakt van verschillende doel laesies
- variabiliteit in wat is maligne en benigne
- verschillende imaging protocollen
er is een betere descriptie nodig van de target laesie
en er moet volumetrisch gemeten gaan worden want dat is accurater dan de grootste diameter meten
ook een fout is dat stable disease in cytostatische behandeling zoals targeted therapy als positief wordt gezien, maar in de WHO/RECIST is dat natuurlijk minder goed
Navigatie systeem wat zit daar allemaal in
componenten:
- pre-operatieve data laden + plannen, waar naald in brengen
- Patiënt - pre-operatieve data / plan registratie, patiënt en plaatje moeten over een komen
- instrument tracking
- patiënt tracking
- geïntegreerd (3D) visualisatie
optische tracking
stereo camera, met 2 lenzen, dan kan je in 3D kijken
3D positie bepalen.
Infraroodcamera die bolletjes kan detecteren die infrarood goed weerkaatsen.
bolletjes zitten op de instrumenten en op de patiënt
problemen:
- als iemand voor de bolletjes staat kan de camera hem niet meer zien
- Als de het instrument verandert van vorm door bijv te hard druk zetten dan kunnen die bolletjes aan het uit einde dat niet laten zien aan de camera en klopt de 3D oriëntatie niet meer van het instrument
- Een GPS systeem is nooit 100% correct, en hoe groter de (hoek)fout en hoe langer het instrument hoe meer de locatie van het instrument niet meer klopt
Passief tracking: bolletjes
actief: lampjes
