Borstkanker Flashcards
Wat is borstkanker?
- Het is een vorm van kanker die ontstaat in het melkklierweefsel in de borst
- Het is de meest voorkomende soort kanker onder vrouwen en onder vrouwen tussen de 30 en 59 jaar is het de grootste doodsoorzaak
- 1:7 vrouwen krijgt borst kanker
- circa 75% van de nieuwe gevallen van de ziekte komt het niet eerder voor in de familie
- onder mannen is de kans 1:1000 dat het voorkomt dus honderdmaal minder vaak dan bij vrouwen
welke soorten brostkanker zijn er?
- Ductaal carcinoom in situ (2,5%), Non-invasief beperkt zich alleen tot de melkgangen / kanalen
- Lobulair carcinoom in situ (2,5%), dit is kanker dat in een melkklier ontstaat.
- invasief ductaal carcinoom (85%) spreid uit buiten de melkgangen en gaat in omliggende weefsels groeien
- invasief lobulair carcinoom (10%) deze beperkt zich ook niet tot alleen de melkklieren
Waarom is er screening op borstkanker?
- om in een vroeg stadium de ziekte al te ontdekken met röntgenfotos, zo kan de ziekte vroeg behandelt worden dat is gunstig voor de overlevingskansen
- Het komt dus heel vaak voor onder vrouwen en vaak is het ook een eerste keer dat het in de familie voorkomt dus dat wilt zeggen dat iedereen het kan krijgen.
- Door bevolkingsonderzoek is sterfte aan borstkanker met 31% afgenomen
- het verwijscijfer steeg tot 25:1000 onderzoeken, het detectie cijfer steeg tot 7:1000 onderzoeken.
- Ook wordt er wel vaker fout-positief gedetecteerd
- Hiermee worden 850-1075 sterfgevallen voorkomen per jaar
Welke beeldvormende technieken zijn er omtrent borst onderzoek en wat kan de aanleiding zijn
- Mammografie, röntgen
- Echografie
- MRI
aanleidingen:
- Palpabele afwijking
- eenzijdige pathologische tepeluitvloed
- Suspecte afwijking van de huid of tepel
- Screening BOB (>50jaar)
- Verhoogd risico denk bijvoorbeeld als het vaker voorkomt in de familie
Wat is een mammogram
- het is een craniocaudale opname (van boven naar beneden gekeken) en mediolaterale opname (van het midden naar buiten gekeken) van de borst
- de kwaliteit van de mammogram wordt bepaald door helderheid, scherpte en contrast wat erg belangrijk is voor beoordeling
- sensitiviteit is 83% dus 17% van de tumoren wordt gemist
- specificiteit is 87% dus 13% van de gevallen wordt onterecht verdacht op een tumor
- een beeldopname is sterk afhankelijk van de hoeveelheid klierweefsel, het weefsel is namelijk dichter en kan tumoren maskeren. Dus hoe minder klierweefsel en hoe meer vetweefsel hoe makkelijker het wordt om tumoren op te sporen.
- Een negatief mammogram kan maligniteit niet uitsluiten dit komt dus doordat een tumor gemist kan worden door bijvoorbeeld achter klierweefsel te zitten en dus niet zichtbaar is.
Hoe ziet een afwijking er uit op het mammogram?
- er is een hoger mass/dichtheid van weefsel, logisch want tumoren groeien veel dus is er een hoge dichtheid en te detecteren met röntgen
- Microcalcificaties, dit zijn kleine kalkafzettingen in het borstweefsel, deze zijn niet maligne maar als er veel op een plek of een afwijkend patroon dan kan dat een teken zijn van een tumor.
- Architectuurverstoring en/of asymmetrie van het klierweefsel de normale structuur van het klierweefsel is verstoord of er is verschil tussen de linker en recht borst te zien.
- Huid / tepel: afwijkingen op de uit of de tepel kunnen ook zichtbaar zijn op een mammogram denk aan een ingetrokken tepel of onregelmatigheden aan het huidoppervlak
Echografie van de borst
- met een echo de borst in beeld brengen
- Het is complementair aan mammografie
- het is ongeschikt voor screening doordat microcalcificatie gemist worden met echo, echo geeft wel goed beeld maar kan niet in een keer de hele borst in kaart brengen
- echo wordt meer toegepast bij gericht onderzoek bijvoorbeeld als er een palpabele afwijking is maar op de mammogram is er ocult kan er met echo nog aanvullend odnerzoek gedaan worden.
Wanneer echo?
- echogeleide biopsie
- bij mammografisch occult maar wel palpabele afwijking
- bij vrouwen met dichter borst weefsel is echo een goed aanvullende onderzoek want er kan op een echo meer onderscheid gemaakt worden tussen vet en klierweefsel.
- er kan met echo onderscheidt gemaakt worden of de afwijking het cysteus (vloeistof) of solide is (weefsel dus tumor) cysten worden 98-100% gevonden.
- in combinatie met mammografie sens 92-94%, spec 98%
Principe MRI-mammae
wordt gedaan om de neovascularisatie van de tumor in beeld te brengen, met contrasttoediening kleurt het goed aan op de MRI.
Dit werkt goed want neo vaten lekken vaak dus ook contrast middel en ze zijn goed herkenbaar want ze zijn vaak chaotisch aangelegd.
Voordelen:
- geen ioniserende straling
- Prothesen en littekens zijn geen probleem, deze kunnen mammogrammen verstoren.
- hoge sensitiviteit voor carcinomen, goed voor vinden van kleinere tumoren
Nadelen:
- intravasculaire contrast toediening nodig
- moeilijk uit te voeren voor claustrofobie
- micro-calcificaties niet zichtbaar
- Duur onderzoek
- matige specificiteit veel fout-positief
indicaties:
- bij hoge risico groepen zoals BRCA 1 en 2, dit zijn gen mutaties, vroege detectie is cruciaal.
- problem solving, het is aanvullende techniek als echo en mammografie niet duidelijk genoeg zijn biedt dit vaak de oplossing.
Onderdelen mammograaf en wat maakt het lastig
- X-ray tube, de anode staat gekantelt om de borst schuin te bestralen
- Filter
- diafragma / collimator
- compressie
- detector
Het vereist:
- Hoge resolutie want kleine subtiele calcificaties moeten opgespoord kunnen worden.
- Hoog contrast, kleine lesies, verschillen in weefsel dichtheden opsporen
- Lage dosis / arm ruis
Accuisitie parameters
Adipose weefsel: p 0.95
zacht weefsel: p 1.06
long weefsel: p 0.30
bot: p 1.92
Doordat er in borst weefsel straling makkelijk heen gaat ligt de kVp veel lager dan bij andere röntgen fotos.
Maar dit zorgt er ook voor dat je makkelijker onderscheid kan maken tussen weefsels, want lagere energie fotonen gaan niet door alles makkelijk heen.
Waarom compressie
- door lage kVp en mAs gaat de straling niet makkelijk door het weefsel heen dus als je de borst plat drukt kan de straling er makkelijker door heen
- met compressie zorg je er ook voor de er minder occlusie op treed.
- hoger contrast, lagere dosis en minder ruis door compressie.
Compressie -> weinig attenuatie/verzwakking -> lagere kVp en mAs mogelijk -> hoog contrast en minder ruis - ook zijn er minder bewegingsartefacten
- minder strooistraling
- betere visualisatie van weefsel vlakbij de thoraxwand
- minder weefsel overlap
compressie is echter niet comfortabel
Mean Glandular Dose (MGD)
dit is een dosis eenheid die gebruikt wordt bij mammografie
het is de gemiddelde dosis geabsorbeerd door het borst-klierweefsel
Deze geabsorbeerde dosis is een maat voor risico bij mammografie
de MGD kan worden bepaald namelijk:
K x g x c x s = MGD
K = intreedosis
g-factor = fractie van energie dat geabsorbeerd wordt door de borst
c-factor = correctie verschil in glandulariteit t.o.v. 50%
s-factor = correctie voor verschil in anode/filter combinatie
Beeldkwaliteit van mammografie
zachte weefsel zoals vet en klierweefsel hebben een vergelijkbare verzwakking
naast de keuze voor lagere kV wordt contrast nog extra geoptimaliseerd door:
- post processing
- anti scatter grid, tegen ruis
hoge resolutie is ook nodig voor het opsporen van microcalcificaties
hoge resolutie wordt bereikt door:
- kleine spot size
- hoge resolutie detector
