H7: Angststoornissen Flashcards
Pathologische angst
Ongewone intense en/of langdurige angst die buiten proportie is
Angst zonder angstopwekkende prikkel
Cerebraal angstcircuit
Autonome reacties: snellere ademhaling en hartslag (locus coeruleus, amygdala)
Motorische reacties: fight, flight, freeze (basale ganglia, motorische cortex)
Emotionele repsons: angst, bedreiging (amygdala)
Geheugen: eerdere ervaringen bepalen mee hoe situatie wordt ingeschat (hippocampus)
Behandeling
Cognitieve gedragstherapie: angsthiërarchie, angstthermometer, exposure (habituatie/extinctie)
Medicatie: anxiolytica, SSRI’s
Negen soorten angststoornissen
Specifieke fobie
Paniekstoornis
Agorafobie
Sociale fobie
Obsessieve-compulsieve stoornis
Gegeneraliseerde angststoornis
Posttraumatische stressstoornis
Acute stressstoornis
Angststoornis door somatische aandoening of middelen
Kenmerken specifieke fobie
Aanhoudende irrationele angst voor object of situatie
Blootstelling veroorzaakt angstreactie, soms paniekaanval
Fobische situatie wordt vermeden of doorstaan met angst
Persoon erkent dat angst ongegrond is
Zes maanden of langer
Types specifieke fobie
Diertype
Natuurtype
Bloed-injectie-verwonding type
Situationeel type
Situaties die kunnen leiden tot benauwdheid, overgeven of ziekte
Etiopathogenese specifieke fobie
Biologisch model: weinig argumenten
Psychologisch model: leertheoretisch (klassieke conditionering: angst aanleren ; operante conditionering: vermijdingsgedrag aanleren)
Behandeling specifieke fobie
Exposuretechnieken (gedragstherapie): in vivo, in vitro (imaginair) of in virtual reality
Geen medicatie
Paniekstoornis
Recidiverende onverwachte paniekaanvallen
Minstens 1 aanval gevolg door: voortdurend zorgen over nieuwe, piekeren over gevolgen aanval, gedragsverandering door aanval
Paniekaanval
Begrensde periode van intense angst of gevoel van onbehagen
Symptomen: hartkloppingen, bonzend hart, transpireren, trillen, ademnood, pijn borst, misselijkheid, duizeligheid, derealisatie, depersonalisatie, angst zelfbeheersing verliezen
Behandeling paniekstoornis
Cognitieve gedragstherapie: graduele exposure in vivo
Medicatie: anxiolytica, antidepressiva of combinatie
Agorafobie
Angst voor twee/meer: (openbaar) vervoer, open ruimtes, afgesloten ruimtes, in een rij/menigte staan, alleen buitenshuis zijn
Persoon vreest/vermijdt situaties omdat ontsnappen moeilijk is of hulp niet beschikbaar
Behandeling agorafobie
Cognitieve gedragstherapie: graduele exposure in vivo
Medicatie: anxiolytica, antidepressiva of combinatie
Sociale fobie
Angst voor één/meer situaties waar men sociaal moet functioneren of iets moet presteren en blootgesteld wordt aan kritische beoordeling
Etiopathogenese sociale fobie
Biologisch model: genetische factoren
Psychologisch model: irrationele ideeën en verwachtingen, klassieke conditionering (trauma), sociaal cognitieve leertheorie (modelling)
Behandeling sociale fobie
Medicatie: antidepressiva (SSRI’s)
Cognitieve therapie
Gedragstherapie: exposure in vivo
Assertiviteitstraining: sociale vaardigheidstraining
Obsessief-compulsieve stoornis (OCS)
Angst- en spanningsgevende dwanggedachte die wordt gevolgd door angst- en spanningsreducerende dwanghandeling
Patiënt beschouwt dwangverschijnselen als onzinnig
Veroorzaakt veel spanning, kost patiënt meer dan 1u per dag of verstoren dagelijks functioneren
Etiopathogenese OCS
Biologisch model: executief disfunctioneren (prefrontale cortex, nucleus caudatus, thalamus, striatum)
Psychologisch model: onrealistische gedachten, operante conditionering
Behandeling OCS
Medicatie: SSRI’s, TCAD (antidepressiva)
Cognitieve therapie (dwanggedachten): negatieve gedachten
Gedragtherapie (dwanghandelingen): exposure in vivo (angstreductie), responspreventie (vermindering rituelen)
Gegeneraliseerde angststoornis (GAS)
Angst en bezorgdheid (piekeren), moeite om het in de hand te houden
Minstens zes maanden vaker wel dan niet voorkomend
Bijkomende symptomen (minstens 3): rusteloosheid, opgewonden, geïrriteerd, snel vermoeid, slechte concentratie, moeite herinneren, prikkelbaar, spierspanning, slaapstoornis
Behandeling GAS
Cognitieve gedragstherapie: cognitieve technieken (veranderen disfunctionele cognities en blootstelling aan piekeren), exposure in vivo, relaxatie
Medicatie: anxiolytica, antidepressiva
Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
Betrokkene blootgesteld aan traumatische ervaring waarbij deze geconfronteerd met met feitelijke/dreigende dood of ernstige verwonding en intense angst, hulpeloosheid of afschuw als reactie had
Gebeurtenis wordt herbeleefd
Vermijden van prikkels die bij trauma horen
Verhoogde prikkelbaarheid
Minstens één maand
Etiopathogenese PTSS
Medisch model: genetische factoren, veranderingen HPA-as
Psychologisch model: deficiënte informatieverwerking, negatieve beoordeling van trauma, disfunctionele copingstrategieën
Behandeling PTSS
Cognitieve gedragstherapie: in vitro exposure aan traumatische gebeurtenis, in vivo exposure aan situaties die vermeden worden
Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR): ritmische oogbewegingen om het informatieverwerkingsproces te beïnvloeden
Medicatie: SSRI’s
Acute stressstoornis
Gelijkend op PTSS, maar symptomen minder dan één maand
Dissociatieve symptomen tijdens of na de ingrijpende gebeurtenis: derealisatie, depersonalisatie, psychogene amnesie, gevoel van verdoving en vervreemding
