H11: Slaapstoornissen

Question 1

Twee soorten slaapstoornissen

Answer 1

Dyssomnia: verstoord slaapproces
Parasomnia: normaal slaapproces

Question 2

Vijf soorten dyssomnia

Answer 2

Primaire insomnia
Primaire hypersomnia
Narcolepsie
Slaapgebonden ademhalingsstoonis
Slaapstoornissen gebonden aan de circadiaanse ritmiek (intrinsiek/extrinsiek)

Question 3

Drie soorten parasomnia

Answer 3

Nachtmerries
Pavor nocturnus
Slaapwandelen

Question 4

Het slaapproces

Answer 4

Herstellende functie: productie groeihormoon, tempo van celdeling is maximaal, aanmaak en afbraak eiwitten
Laag breinwave niveau (hersenactiviteit)

Question 5

Non-REM-slaap

Answer 5

Fase 1-2: lichte slaap
Fase 3-4: diepe slaap

Question 6

REM-slaap

Answer 6

Verlaging spierspanning
Verhoogde doorbloeding geslachtsorganen
Toegenomen variabiliteit in ademhalings- en hartslagfrequentie

Question 7

Slaapduur

Answer 7

7-8 uur
50% lichte slaap (fase 1-2)
20% diepe slaap (fase 3-4)
25% REM-slaap
5% korte waakperioden

Question 8

Primaire insomnia

Answer 8

Moeite met inslapen of doorslapen, of niet uitgerust zijn na de slaap
Minstens één maand

Question 9

Behandeling primaire insomnia

Answer 9

Algemeen: levensstijl en slaaphygiëne
Slaaprestrictie: bedtijd beperken tot totale slaaptijd om slaapefficiëntie te verhogen
Cognitieve gedragstherapie: herstellen van disfunctionele opvattingen en denkfouten

Question 10

Primaire hypersomnia

Answer 10

Overmatige slaperigheid zoals blijkt uit ofwel verlengde slaapperiodes ofwel bijna dagelijks voorkomende slaapepisodes overdag
Minstens één maand

Question 11

Behandeling primaire hypersomnia

Answer 11

Algemeen: levensstijl en slaaphygiëne
Slaaprestrictie: bedtijd beperken tot totale slaaptijd om slaapefficiëntie te verhogen
Cognitieve gedragstherapie: herstellen van disfunctionele opvattingen en denkfouten

Question 12

Narcolepsie

Answer 12

Onweerstaanbare aanvallen van verwikkende slaap die dagelijks voorkomen
Minstens drie maanden

Question 13

Twee bijkomende kenmerken narcolepsie

Answer 13

Kataplexie: korte episodes van plotseling bilateraal tonusverlies van de spieren, meestal gepaard met intense emoties

Herhaald optreden van onderdelen van de REM-slaap in de overgangsfase tussen slapen en waken zoals blijkt uit ofwel hypnopompe (overgang slaap naar waak) of hypnagoge (overgang waak naar slaap) hallucinaties of slaapparalyse aan het begin/einde van slaapepisodes

Question 14

Behandeling narcolepsie

Answer 14

Oppassen voor levensbedreigende situaties
Niet-specifieke gedragsbehandeling: bevordering slaaphygiëne
Medicatie: methylfenidaat (rilatine), antidepressiva, …

Question 15

Slaapgebonden ademhalingsstoornis

Answer 15

Slaapontregeling, leidend tot overmatige slaperigheid of insomnia
Meest voorkomende vorm: slaapapneu

Question 16

Obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS)

Answer 16

Meest voorkomende vorm van een slaapgebonden ademhalingsstoornis
Veelvuldige ademstops (apneus)
Etiologie: overgewicht, anatomische bouw van kaak/keelholte

Question 17

Behandeling slaapgebonden ademhalingsstoornis

Answer 17

CPAP: continuous positive airway pressure
Chirurgie

Question 18

Intrinsieke slaapstoornis gebonden aan circadiane ritmiek

Answer 18

Vertraagdeslaapfase-syndroom (delayed): slaaptijden die later zijn dan gewenst, geen moeite met doorslapen, moeite met opstaan, onvermogen de slaapperiode te vervroegen
Vervroegdeslaapfase-syndroom (advanced): slaaptijden die vroeger zijn dan gewenst, geen moeite met doorslapen, vroeg ontwaken in de ochtend, onvermogen de slaapperiode te verlaten

Question 19

Extrinsieke slaapstoornissen gebonden aan circadiane ritmiek

Answer 19

Jetlag-syndroom: insomnia of hypersomnia, concentratie- en geheugenproblemen, verstoorde maag-darmfunctie
Ploegendienst-syndroom: insomnia of hypersomnia

Question 20

Behandeling slaapstoornissen gebonden aan circadiane ritmiek

Answer 20

Blootstelling aan licht
Melatonine

Question 21

Restless leg syndrome

Answer 21

Behoefte armen of benen te bewegen waarbij onaangename sensaties worden beschreven (kriebelen, tintelen, jeuken)
Onplezierige gevoelens en bewegingen kunnen begin van slaap uitstellen, uit slaap wekken of leiden tot slaperigheid en vermoeidheid overdag
Behandeling: medicatie (L-DOPA)

Question 22

Nachtmerries

Answer 22

Herhaaldelijk wakker worden met gedetailleerde herinneringen aan lange en buitengewoon angstaanjagende dromen, doorgaans met bedreiging van het leven, veiligheid of eigenwaarde
Het ontwaken komt meestal in tweede helft van slaapperiode voor
Snel georiënteerd en alert bij ontwaken

Question 23

Pavor nocturnis

Answer 23

Recidiverende episodes van plotseling wakker worden, meestal tijdens eerste derde deel van slaap en met paniekerige schreeuw
Intense angst en verschijnselen van autonome arousal
Verward en gedesoriënteerd bij ontwaken
Geen gedetailleerde droomherinnering
Amnesie voor de episode

Question 24

Slaapwandelen

Answer 24

Episodes van uit bed komen tijdens slaap, meestal tijdens eerste derde deel
Uitdrukkingsloze, starende gelaatsuitdrukking
Reageert nauwelijks op poging tot contact, kan slechts met grote moeite gewekt worden
Amnesie voor de episode
Geen beperkingen in geestelijke activiteit of gedrag na ontwaken

Question 25

Behandeling parasomnie

Answer 25

Stressreductietechnieken
(Cognitieve) gedragstherapie
Hypnose
Medicatie: hypnotica, antidepressiva