H11: Slaapstoornissen Flashcards
Twee soorten slaapstoornissen
Dyssomnia: verstoord slaapproces
Parasomnia: normaal slaapproces
Vijf soorten dyssomnia
Primaire insomnia
Primaire hypersomnia
Narcolepsie
Slaapgebonden ademhalingsstoonis
Slaapstoornissen gebonden aan de circadiaanse ritmiek (intrinsiek/extrinsiek)
Drie soorten parasomnia
Nachtmerries
Pavor nocturnus
Slaapwandelen
Het slaapproces
Herstellende functie: productie groeihormoon, tempo van celdeling is maximaal, aanmaak en afbraak eiwitten
Laag breinwave niveau (hersenactiviteit)
Non-REM-slaap
Fase 1-2: lichte slaap
Fase 3-4: diepe slaap
REM-slaap
Verlaging spierspanning
Verhoogde doorbloeding geslachtsorganen
Toegenomen variabiliteit in ademhalings- en hartslagfrequentie
Slaapduur
7-8 uur
50% lichte slaap (fase 1-2)
20% diepe slaap (fase 3-4)
25% REM-slaap
5% korte waakperioden
Primaire insomnia
Moeite met inslapen of doorslapen, of niet uitgerust zijn na de slaap
Minstens één maand
Behandeling primaire insomnia
Algemeen: levensstijl en slaaphygiëne
Slaaprestrictie: bedtijd beperken tot totale slaaptijd om slaapefficiëntie te verhogen
Cognitieve gedragstherapie: herstellen van disfunctionele opvattingen en denkfouten
Primaire hypersomnia
Overmatige slaperigheid zoals blijkt uit ofwel verlengde slaapperiodes ofwel bijna dagelijks voorkomende slaapepisodes overdag
Minstens één maand
Behandeling primaire hypersomnia
Algemeen: levensstijl en slaaphygiëne
Slaaprestrictie: bedtijd beperken tot totale slaaptijd om slaapefficiëntie te verhogen
Cognitieve gedragstherapie: herstellen van disfunctionele opvattingen en denkfouten
Narcolepsie
Onweerstaanbare aanvallen van verwikkende slaap die dagelijks voorkomen
Minstens drie maanden
Twee bijkomende kenmerken narcolepsie
Kataplexie: korte episodes van plotseling bilateraal tonusverlies van de spieren, meestal gepaard met intense emoties
Herhaald optreden van onderdelen van de REM-slaap in de overgangsfase tussen slapen en waken zoals blijkt uit ofwel hypnopompe (overgang slaap naar waak) of hypnagoge (overgang waak naar slaap) hallucinaties of slaapparalyse aan het begin/einde van slaapepisodes
Behandeling narcolepsie
Oppassen voor levensbedreigende situaties
Niet-specifieke gedragsbehandeling: bevordering slaaphygiëne
Medicatie: methylfenidaat (rilatine), antidepressiva, …
Slaapgebonden ademhalingsstoornis
Slaapontregeling, leidend tot overmatige slaperigheid of insomnia
Meest voorkomende vorm: slaapapneu
Obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS)
Meest voorkomende vorm van een slaapgebonden ademhalingsstoornis
Veelvuldige ademstops (apneus)
Etiologie: overgewicht, anatomische bouw van kaak/keelholte
Behandeling slaapgebonden ademhalingsstoornis
CPAP: continuous positive airway pressure
Chirurgie
Intrinsieke slaapstoornis gebonden aan circadiane ritmiek
Vertraagdeslaapfase-syndroom (delayed): slaaptijden die later zijn dan gewenst, geen moeite met doorslapen, moeite met opstaan, onvermogen de slaapperiode te vervroegen
Vervroegdeslaapfase-syndroom (advanced): slaaptijden die vroeger zijn dan gewenst, geen moeite met doorslapen, vroeg ontwaken in de ochtend, onvermogen de slaapperiode te verlaten
Extrinsieke slaapstoornissen gebonden aan circadiane ritmiek
Jetlag-syndroom: insomnia of hypersomnia, concentratie- en geheugenproblemen, verstoorde maag-darmfunctie
Ploegendienst-syndroom: insomnia of hypersomnia
Behandeling slaapstoornissen gebonden aan circadiane ritmiek
Blootstelling aan licht
Melatonine
Restless leg syndrome
Behoefte armen of benen te bewegen waarbij onaangename sensaties worden beschreven (kriebelen, tintelen, jeuken)
Onplezierige gevoelens en bewegingen kunnen begin van slaap uitstellen, uit slaap wekken of leiden tot slaperigheid en vermoeidheid overdag
Behandeling: medicatie (L-DOPA)
Nachtmerries
Herhaaldelijk wakker worden met gedetailleerde herinneringen aan lange en buitengewoon angstaanjagende dromen, doorgaans met bedreiging van het leven, veiligheid of eigenwaarde
Het ontwaken komt meestal in tweede helft van slaapperiode voor
Snel georiënteerd en alert bij ontwaken
Pavor nocturnis
Recidiverende episodes van plotseling wakker worden, meestal tijdens eerste derde deel van slaap en met paniekerige schreeuw
Intense angst en verschijnselen van autonome arousal
Verward en gedesoriënteerd bij ontwaken
Geen gedetailleerde droomherinnering
Amnesie voor de episode
Slaapwandelen
Episodes van uit bed komen tijdens slaap, meestal tijdens eerste derde deel
Uitdrukkingsloze, starende gelaatsuitdrukking
Reageert nauwelijks op poging tot contact, kan slechts met grote moeite gewekt worden
Amnesie voor de episode
Geen beperkingen in geestelijke activiteit of gedrag na ontwaken
Behandeling parasomnie
Stressreductietechnieken
(Cognitieve) gedragstherapie
Hypnose
Medicatie: hypnotica, antidepressiva
