F40-F48 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną Flashcards
Zabrzenia nerwicowe: epidemiologia
30% populacji przynajmniej 1x w ciągu życia miało objawy zaburzeń lękowych - najczęściej zaburzenia lękowe 5-7% - OCD 1-3%, częściej kobiety - zaburzenia lękowe uogólnione: 1-3% - zaburzenia lękowe z napadami lęku: 3-4%, częściej kobiety - zaburzenia związane ze stresem: 1-3% - zaburzenia somatoformiczne: >hipochondryczne 1-5% > somatyzacyjne 0,2-2%
Zabrzenia nerwicowe: przebieg
przewlekłe z nawrotami szczególnie w syt stresowych
- nadużywanie alko, BDZ,
- może współtowarzyszyć dystymia i depresja
- rokowanie dużo gorsze jak z depresją -> ryzyko samobójstwa
Zabrzenia nerwicowe: etiologia
- czynniki genetyczne (zaburzenia paniczne i OCD)
- zaburzenia genów dla ukladów neuroprzekaźników - ukł GABA-ergiczny
- dysfunkcja OUN
- czynniki psychologiczne i społeczne
F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii: podstawowe objawy
- lęk w określonej sytuacji
- lęk antycypacyjny (przed wystąpieniem lękotwórczej sytuacji)
- unikanie tej sytuacji
F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii: częste objawy
- uczucie kołatania serca, lęk przed śmiercią
- lęk przed utratą kontroli nad postępowaniem lub przed chorobą psychiczną
F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii: agorafobia
silny lęk przed otwartą przestrzenią, tłumem ludzi, miejscami publicznymi lub sytuacjami, z których wydostanie się może być trudne
- prowadzi do niemożności opuszczanie domu bez bliskich
- może się przejawiać jako napad paniki
- mogą towarzyszyć objawy depresyjne
F40.1 Zaburzenia lękowe w postaci fobii: fobia społeczna
- lęk przed zbłaźnieniem się przed innymi
-może towarzyszyć:
> kołatanie serca, uczucie braku tchu
>uczucie gorąca, pocenie się, czerwienienie się
>drżenie rąk i mięśni, parcie na mocz, nudności
> ryzyko zachorowania w populacji 3-4%
> często współwystępują: depresja, uzależnienia od alko/BDZ, innych SPA
> duże ryzyko samobójstwa
F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii: fobia społeczna postać izolowana
- charakteryzuje się pojawieniem się lęku tylko w jednej sytuacji społecznej np lęk podczas jedzenia w towarzystwie
F40.2 Zaburzenia lękowe w postaci fobii: fobie specyficzne
wyłącznie w przypadkach ograniczonych do konkretnych sytuacji lub zjawisk algofobia - ból akrofobia - wysokość arachnofobia awiatofobia - podróżowanie samolotem hemofobia - krew +ukł. przywspółczulny -> omdlenie keraunofobia - pioruny nyktofobia - ciemność odontofobia - dentynsta tanatofobia - śmierć zoofobia - zwierzęta
F41.0 Zaburzenia lękowe z napadami lęku: charakterystyka
= lęk paniczny
- kołatanie, przyspieszenie akcji serca
- ból w klatce
- uczucie duszności
- uczucie dławienia
- nudności
- pocenie się, uderzenia gorąca
- drżenie/ dygotanie
- zawroty głowy
- derealizacja i depersonalizacja
- parestezje
- obawa śmierci, utrata kontroli
> nagły początek
trwa ok 10 min
bez związku ze znaną czy przewidywalną przyczyną
F41.0 Zaburzenia lękowe z napadami lęku: rozpoznanie
w ciągu 1 msc co najmniej kilka napadów lęku z objawami autonomicznymi
- napady prowadzą zwykle do powstania lęku antycypacyjnego
F41.0 Zaburzenia lękowe z napadami lęku: wykluczenie schorzeń somatycznych
- zaburzenia tarczycy
- zaburzenia nadnerczy
- z. wypadania zastawki mitralnej = z. Barlowa
- ostre zespoły bólowe
- intoksykacja (kofeina, marihuana)
F41.1- zaburzenia lękowe uogólnione: definicja
- przewlekłe zaburzenia lękowe
- u 1-3% populacji
- charakteryzuje się wolnopłynącymi, bezprzedmiotowymi stanami niepokoju i poczuciem zagrożenia niepowiązanym z sytuacją zewnętrzną
- może wyprzedzać lub współwystępować z zab depresyjnymi lub innymi zaburzeniami lękowymi (u 80%)
- rozpoznanie po 6 msc objawów
F41.1- zaburzenia lękowe uogólnione: objawy
- stałe uczucie zdenerwowania
- zamartwiania się
- napięcie i drżenie mięśniowe
- zaburzenia koncentracji i uwagi
- trudności ze snem
- zawroty głowy
- przyspieszone bicie serca
- dyskomfort z nadbrzuszu
F41.1- zaburzenia lękowe uogólnione: leczenie
> psychoterapia (gł. poznawczo-behawioralna)
BDZ o krótyki działaniu w doraźnej redukcji lęku np. Alprazolam, Lorazepam, Oksazepam
SSRI, wenlafaksyna - długoterminowa
Leki II rzutu:
- przeciwpadaczkowe (pregabalina)
- Hydroksyzyna (duża senność)
> beta-blokery -> zmniejszenie wegetatywnych objawów lęku np. kołatanie serca
w OCD dawki leków wyższe niż przy innych zab nerwicowych
F42 Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne OCD: epidemiologia
1-3% populacji
kobiety = mężczyźni
F42 Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne OCD: charakterystyka
- natrętne myśli i impulsy -> obsesja -> treść: zachowanie czystości, seks, religia, agresja
- przymusowe czynności -> kompulsja -> sprawdzania, zachowania czystości, liczenia
- przebieg przewlekły i nawracający
F42 Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne OCD: rozpoznanie
obsesje i/lub kompulsje przez większość dni w ciągu 2 tygodni, powodują cierpienie pacjenta i pogorszenie jego codziennego funkcjonowania
F42 Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne OCD: skala natręctw
skala natręctw Yale-Brown
F42 Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne OCD: PANDAS
dziecięce autoimmunologiczne zaburzenia związane z ifkecją streptokokiem beta-hemolizującym gr. A
F42 Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne OCD: pląsawica Sydenhama
taniec sw Wita, obraz gorączki reumatycznej i występują kompulsje i obsesje
F43.0 ostra reakcja na stres: charakterystyka
przemijające zaburzenia o znacznym nasileniu
- wskutek wyjątkowego stresu fiz lub psychologicznego (np. katastrofa)
- u osoby bez zab psychicznych
- zaczyna się w ciągu kiku min i zanika w ciągu godziny lub 2-3 dni
F43.0 ostra reakcja na stres: objawy
- “stan oszołomienia” z zawężeniemm pola świadomości i uwagi
- zaburzenia orientacji
- niepamięć częściowa i całkowita tego stanu
- stupor dysocjacyjny/ pobudzenie
- zamieranie/ ucieczka
- przyspieszona akcja serce, pocenie się, zaczerwienienie
F43.1 zaburzenia stresowe pourazowe: charakterystyka
= PTSD (zespół stresu pourazowego)
- powstaje od kilku tyg do kilku msc po urazie
- przebieg falujący i zmienny
- u niewielkiej części może być przewlekłe z przejściem w trwałą zmianę osobowości
- 7-25% osób które doznały silnej traumy
F43.1 zaburzenia stresowe pourazowe: czynniki predysponujące
- zaburzenia psychiczne
- cechy osobowości (np. anankastyczna, asteniczna)
- płeć żeńska 2x częściej
- podatność genetyczna i choroby psychiczne w rodzinie
- przebyte wcześniej zdarzenia traumatyczne
w pl 10-16% populacji dorosłych; na świecie 1-18%
F43.1 zaburzenia stresowe pourazowe: typowe objawy
reminiscensje - powtarzające się przeżywanie urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach lub snach
- uporczywe poczucie “odtrętwienia” i otępienia uczuciowego, odizolowania od innych ludzi
- anhedonia
- unikanie sytuacji mogących przypominać dawny uraz
- mogą pojawić się ostre wybuchy paniki lub agresji
- zazwyczaj stan pobudzenia ukł autonomicznego ze wzmożonym stanem czuwania, bezsennością
- lęk, depresja, myśli samobójcze, nadużywanie alkoholu i leków
F43.2 Zaburzenia adaptacyjne: definicja
powstają w wyniku sytuacji stanowiących duże i ważne zmiany w życiu pacjenta, nie przekraczających jednak granic zwykłego ludzkiego doświadczenia
F43.2 Zaburzenia adaptacyjne: objawy
w st utrudniającym prawidłowe funkcjonowanie społeczne
- obniżenie nastroju
- lęk i zamartwianie się
- poczucie bezradności
- napięcie emocjonalne
- wybuchy złości, zach agresywne
- u dzieci: objawy regresu np. powrót do moczenia nocnego, ssanie palca
F43.2 Zaburzenia adaptacyjne: czas trwania
rozwijają się w ciągu 1 msc od stresującego wydarzenia i trwają do pół roku
- jak > 6 msc -> diagnostyka w kierunku depresji
Leczenie zaburzeń związanych ze stresem:
- Postaci ostre: anksjolityki (hydroksyzyna, BDZ), opieka i wsparcie
- zab stresowe pourazowe - gł LPD, ale też normolityki, LPPIIG, psychoterapia (CBT)
F44 zaburzenia dysocjacyjne: deifinicja
- utrata świadomej kontroli nad własną tożsamością, pamięcią, myśleniem, przeżywaniem czy własnym ciałem
- częściej chorują kobiety >60% ale amnezja i fuga częściej występują u M
F44 zaburzenia dysocjacyjne: objawy
- to odbicie wyobrażeń chorego, o tym jaki jest obraz i przebieg kliniczny określonej choroby np. objaw nie wynika z choroby a z wyobrażeń chorego
- przyczyną jest uraz psychiczny ale także nieprawidłowości OUN
- należy wykluczyć choroby somatyczne i symulowanie
F44 zaburzenia dysocjacyjne: amnezja dysocjacyjna
- częściowa (rzadziej całkowita) utrata pamięci, najczęściej na skutek traumatycznych wydarzeń życiowych
F44 zaburzenia dysocjacyjne: fuga dysocjacyjna
pacjent wykonuje wiele różnych czynności, których później nie pamięta
- występują okresowo, co kilka tyg, miesięcy
F44 zaburzenia dysocjacyjne: trans i opętanie
- niezależnie od własnej woli pacjent traci kontrolę nad myślami, przeżywaniem, ciałem, własną tożsamością - zastąpienie jego osobowości przez inną
F44 zaburzenia dysocjacyjne: dysocjacje zaburzenia ruchu
- zaburzenia w wykonywaniu ruchów dowolnych,
- przypominać mogą częściowy niedowład, a nawet całkowite porażenie
F44 zaburzenia dysocjacyjne: drgawki dysocjacyjne
- przypominają drgawki w przebiegu napadu padaczkowego, ale bez innych towarzyszących mu objawów (przygryzienie języka, oddanie moczu)
- świadomość w pełni lub częściowo zachowana
F44 zaburzenia dysocjacyjne: osłupienie dysocjacyjne
- całkowite, niekontrolowane “odcięcie się” danej osoby od sytuacji, osób, miejsca, w którym się znajduje
- obserwuje się zahamowanie ruchowe, mutyzm, odmowę przyjmowania pokarmów, brak kontaktu z otoczeniem, a nawet zanieczyszczanie się
- pacjent jest przytomny jednak mogą być zaburzenia świadomości
F44 zaburzenia dysocjacyjne: dysocjacje znieczulenia i utrata czucia zmysłowego
- psychogenne zaburzenia czucia w zakresie różnych obszarów skóry czy narządów zmysłów np. różnego rodzaju zaburzenia wzroku, słuchu
F44 zaburzenia dysocjacyjne: zespół Gansera
- zespół sytuacyjny z pogranicza psychoz, zaburzeń dysocjacyjnych i symulacji
- przypomina świadome udawanie choroby psychicznej
- trudności w odpowiadaniu na proste czynności i pytania np 2+2
- reakcja na trudną sytuację chorego np więzienie
F44 zaburzenia dysocjacyjne: osobowość mnoga F44.8
- przynajmniej 2 osobowości
- brak wzajmnych wspomnień między nimi
- po szczególnie traumatycznych przeżyciach
F45 zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoformiczne):
- co najmniej 2 letni okres utrzymywania się wielorakich i zmiennych dolegliwości somatycznych, przy braku stwierdzonych odpowiednich przyczyn somatycznych
- nieakceptowanie zapewnień lekarzy w sprawie nieobecności schorzeń somatycznych
- upośledzenie funkcjonowania społecznego i rodzinnego
- należy wykluczyć urojenia hipochondryczne (brak krytycyzmu w urojeniach)
F45.0 zaburzenia somatyzacyjne:
- liczne, ciąge skargi pacjenta na wiele różnych, zmieniających się dolegliwości somatycznych, które niekoniecznie dotyczą konkretnej choroby czy chorób somatycznych
- najczęściej układ trawienny, pieczenie, swędzenie, wykwity skórne
F45.2 zaburzenia hipochondryczne:
nieuzasadnione przekonanie o istnieniu przynajmniej jednej poważnej choroby somatycznej
- wyzwala u niego lęk -> objawy wegetatywne -> błędne koło nerwicowe
F45.2 zaburzenia hipochondryczne: dysmorfofobia
- zaburzenie obrazu ciała
- towarzyszy: duża depresja, fobia społeczna, OCD, zaburzenia osobowosci, nadużywanie alkoholu/ BDZ
F45.3 zaburzenia autonomiczne występujące pod postacią somatyczną
- skargi pacjenta związane z nerwowym ukł autonomicznym (sercowo-naczyniowy, oddechowy, pokarmowy)
np “nerwica serca”, “nerwica żołądka”
F45.4 Uporczywe bóle psychogenne
- silne bóle np głowy czy dolnego odc kręgosłupa, które nie są związane z zaburzeniami somatycznymi
PACJENCI CIERPIĄ I ODCZUWAJĄ BÓL
Leczenie zaburzeń somatofromicznych
- psychoterapia
- unikać BDZ
- SSRI, SNRI, bóle psychogenne - duloksetyna i pregabalina
