EPI: Prevention Flashcards
Wat zijn enkele voorbeelden van preventie?
Vaccinaties/ inentingen
E.g. DKTP, rode hond, etc
Screening
Identificatie asymptomatische ziekte
Levensstijl modificatie
Aanmoedigen matigen alcohol/ snoep verstandig eet een appel, etc
Chemopreventie
Geneesmiddelen ter voorkoming; bv foliumzuur voor zwangerschap
Wat is primaire preventie?
Verwijderen risicofactoren
Onset voorkomen
Wat is een voorbeeld van uitvoering van primaire preventie?
Vaccineren
Wat is secondaire preventie?
Vroege behandeling + voorkomen klinische diagnose
Wat is een voorbeeld van uitvoering van secondaire preventie?
Screening
Wat is tertiaire preventie?
Voorkomen verdere achteruitgang/ slechte uitkomst
Wat is een voorbeeld van uitvoering van tertiaire preventie?
Medicijnen
Als we kijken naar het ‘beloop’ van ziekte:
normaal -> onset -> diagnose -> outcome
in welk stadium spreken we van risicofactoren
tijdens/voor de ‘onset’
Wanneer spreken we van prognostische factoren?
Tussen diagnose en outcome
Screening is lang niet altijd nuttig, de kosten moeten worden afgewogen tegen de baten. Welke aspecten moet je in je afweging meenemen?
- Ziektelast
5 D’s: death, disease, disability, discomfort, dissatisfaction
zeldzaam, maar het moet wel voorkomen - Kwaliteit screeningstest
sens/spec, simplicity, kosten, veiligheid - Kwaliteit interventie
effectiviteit/ veiligheid/ kosteneffectiviteit
(bij secundaire preventie: vroege behandeling -> betere uitkomst dan latere behandeling?)
Wat is lead time bias?
screening lijkt levensduur te verlengen, terwijl dat feitelijk niet zo is
Waarom is het ‘erg’ als er lead time bias is?
Screening levert pas gezondheidswinst op als daadwerkelijk meer levensjaren dan zonder screening.
Anders: alleen meer ziektejaren (niet meer levensjaren)
Wat is length time bias?
screening lijkt effectief doordat vooral trage (=good outcome) tumoren worden gevonden
Waar leidt length time bias toe?
overdiagnostiek
Wat is compliance bias?
screening lijkt effectief doordat vooral trouwe en verstandige mensen (=good outcome) deelnemen
-> Ook zonder screening hebben zij betere kans
Kan je ook zien als een soort selectiebias!
Kan je in woorden uitdrukken wat de specificiteit betekent?
Proportie niet-zieken die negatief testen
Kan je in woorden uitdrukken wat sensitiviteit betekent?
Proportie van zieken die positief testen
Wat heb je ‘liever’, veel fout-positieve of veel fout-negatieven bij screening?
Fout-positieven, want dat zorgt voor hoge kosten en onrust
Wat is belangrijker bij screening, een hoge sensitiviteit of een hoge specificiteit?
Hoge specificiteit (want dan heb je NIET te veel vals-positieven -> hoge kosten/onrusten)
Wat is de negatief voorspellende waarde?
Proportie negatieve testers die daadwerkelijk niet ziek is
Wat is de positief voorspellende waarde?
Proportie positieve testers die daadwerkelijk ziek is
Wat moet hoog zijn voor een goede screeningstest, een positief of negatief voorspellende waarde?
hoge negatief voorspellende waarde
–> meeste mensen die negatief testen zijn ook niet ziek
lage positief voorspellende waarde
–> Van de mensen die positief testen zijn toch de meesten niet ziek
Waar is de positief en negatief voorspellende (naast de test) nog meer afhankelijk van?
De prevalentie
Om te berekenen hoe goed een screeningstest was heb je een gouden standaard nodig. Wat is deze?
De follow-up