College 8: Medically unexplained symptoms - Fatigue and stress disorders

Question 1

Voorbeelden medisch onverklaarde symptomen

Answer 1

Vermoeidheid, buikpijn, hoofdpijn, duizelig, misselijkheid, somber, geirriteerdheid hartkloppingen, gewrichtspijn, zwakte, spierpijn, droge mond, slecht slapen, uitputting, kortademig

Question 2

Voorbeelden medisch onverklaarde syndromen

Answer 2

Whiplash, chronisch vermoeidheidssyndroom, PMS (pre-menstrueel syndroom), PODB, FM, prikkelbaar darm syndroom
BELANGRIJK: veel comorbiditeit!! Allemaal gelinkt aan psychologische stress

Question 3

Splitters

Answer 3

Syndromen van MUS zijn allemaal verschillende, specifieke syndromen > psychologen

Question 4

Lumpers

Answer 4

Syndromen zijn allemaal stress gerelateerd en kunnen allemaal verklaard worden door hetzelfde fenomeen, voornamelijk syndromen waar je niets mee kan > artsen

Question 5

Gevolg lumpers en splitters

Answer 5

Afhankelijk van de context kan je dus een andere diagnose krijgen > paniekstoornis (psycholoog) of PODB (arts)

Question 6

Sensitisatie model van MUS

Answer 6

Bij SOLK sprake van verhoogde activiteit van hersencircuits die betrokken zijn bij pijn.

Question 7

Verschil tussen gezonde en MUS in hersengebied activiteit

Answer 7

Wel dezelfde gebieden worden geactiveerd, maar deze gebieden reageren heftiger op pijn (meer activiteit bij meer pijn). Sensitisatie is daarnaast niet afhankelijk van type pijn, MUS reageert op elk soort pijnstimulus heftiger.

Question 8

Welke gebieden hyperactief bij MUS

Answer 8

ACC, PFC, amygdala, insula, hippocampus en thalamus

Question 9

Link tussen MUS en ziektegedrag

Answer 9

Kenmerken van ziektegedrag komen erg overeen met de symptomen van MUS: vergelijkbare parallelle respons in IS en gedragscomponenten.

Question 10

Link tussen MUS en ziektegedrag en rol van IS

Answer 10

Ziektegedrag kan voortkomen uit de communicatie van proinflammatoire cytokinen (IS) naar de hersenen toe: cytokinen bevorderen de afgifte van neurotransmitters noradrenaline, dopamine en serotonine. Deze NT’s zijn betrokken bij stemming, cognitie en gedrag en geven symptomen van ziektegedrag. Deze symptomen komen erg overeen met MUS.

Question 11

Volgorde van symptomen

Answer 11

Eerst fysiologisch (minder actief, meer slaap, minder seks, sociaal terugtrekken), daarna psychologische klachten (depressie). Deze symptomen (geïnduceerd door IS) correleren met veranderde activatie in de PFC en ACC.

Question 12

Hypothese bij MUS (!)

Answer 12

1. ANS PS: verminderde activiteit (HRV laag)
2. ANS SP: verhoging in rust, maar hyporesponsiviteit bij stressor (bij FM)
3. HPA-as: hypocortisolisme bij CFS en soms FM, maar niet bij IBS (plattere dag curve), door lagere respons op CRH en stressoren > kwetsbaarder voor pijn en vermoeidheid. Zou kunnen komen door langere periode van hypercortisolisme.
4. IS: verhoogde activiteit van IS door slechte herkenning van cytokinen of signaal respons, wat samenhangt met verhoogde activatie in de PFC en ACC en hersenveranderingen.

Question 13

Disease

Answer 13

Fysiologische staat van het lichaam

Question 14

Illness

Answer 14

Subjectieve ongewenste staat van gezondheid

Question 15

Sickness

Answer 15

Sociale herkenning van ziekte waardoor iemand zijn maatschappelijke bijdrage tijdelijk niet hoeft uit te voeren (verschilt dus tussen depressie of een gebroken been!)

Question 16

Lijst met interventies voor MUS

Answer 16

• Farmacologisch: TCA helpt bij FM bij 1/3e - over het algemeen helpen farmaca wel een beetje maar niet bij iedereen. SSRI vaak voorgeschreven
• Fysieke activiteit: in het begin meer pijn, maar daarna afname van pijn (lastig om mensen door de pijn heen te laten bewegen)
• CGT: aanpak gezondheidsovertuigingen, coping eigenschappen en catastroferen - goede resultaten, maar mensen willen vaak niet meewerken omdat het dan tussen de oren zit.
• Leefstijl educatie
• Slaap hygiëne
• Multicomponent therapy

Question 17

ACC staat in connectie met

Answer 17

HPA-as en ANS. Wordt geremd door RVPFC

Question 18

MUS komt veel voor in de volgende specialismen

Answer 18

Reumatologie, cardiologie, gastro-intestinaal, neurologie en gynaecologie

Question 19

Criteria DSM 5

Answer 19

A. Één of meer somatische klachten die het dagelijks leven beïnvloeden
B. Excessieve gedachten, gevoelens en gedragingen gerelateerd aan deze somatische symptomen: hoge angst, disproportionele en persisterende zorgen over iemands symptomen en excessief veel tijd en energie hieraan besteden. = BELANGRIJKSTE!!
C. Meer dan 6 maanden

Opmerkelijk: afwezigheid van ziekte is niet meer nodig

Question 20

Verschil MUS en somatisch symptom stoornis

Answer 20

MUS meer vanuit de medische discipline, SSD meer vanuit psychiatrie/huisarts

Groot gedeelte van specialisten merken deze klachten niet op als stoornissen.

Question 21

Immunological self

Answer 21

Stabiel aangeboren deel van IS, maar ook aangeleerd en herkennend - zowel innate als addaptive IS.

Gedisreguleerde ontstekingsreactie - sickness behaviour

Question 22

Altered self

Answer 22

Systeem/cellen veranderen na een infectie

Question 23

Self en altered self bij MUS

Answer 23

Doordat immuunsysteem over een langere periode is veranderd (door altered self), is deze niet meer in staat om signalen te herkennen of hier reacties op te geven > MUS klachten!!

Question 24

Criteria FM

Answer 24

• Chronische pijn bij meer dan 11/18 pijnpunten
• Hyeralgesie en allodynia
• Vermoeidheid (!), depressie, slaap, concentratie

Question 25

FM en CFS

Answer 25

Hangen vaak met elkaar samen

Question 26

FM en medicatie

Answer 26

Pijnmedicatie werken niet zo goed

Question 27

Criteria van CFS

Answer 27

• Onverklaarde vermoeidheid voor meer dan 6 maanden
• Meer dan 4/8: onprettig voelen na inspanning, niet bevredigende slaap, geheugenproblemen, concentratie, hoofdpijn, spierpijn, pijn in gewrichten (!), zere keel, gevoelige lymfeklieren

Question 28

Meten van lichamelijke responsen

Answer 28

• Spontaan kunnen bewegen
• Hartslag
• PEP
• RSA
• Ademhaling
• Speeksel: cortisol

Question 29

Activiteit MUS

Answer 29

Doen gemiddelde dezelfde basis activiteiten, maar hebben welk minder hoge pieken in hun activiteit - piekactiviteit gedurende de dag lager
Als patiënten pijn ervaren gaan ze minder ondernemen, maar wanneer ze meer ondernemen voelen ze niet meer klachten (terwijl ze dit wel denken)

Question 30

Somatische amplificatie

Answer 30

Meer klachten van pijn ervaren

Question 31

Somatische de-amplificatie

Answer 31

Minder klachten van pijn ervaren

Question 32

Primaire respons bij pijnonderzoek

Answer 32

Pijnperceptie - Thalamus, somatosensorische cortex, insula

Question 33

Secundaire respons bij pijnonderzoek

Answer 33

Cognitieve reactie op pijn - ACC en PFC

Question 34

Bevindingen pijnonderzoek bij IBS

Answer 34

Voelen bij zowel ballon in de anus als hitte op de huid meer pijn en meer hersenactiviteit in pijngebieden. Het gaat dus op CENTRALE PIJNSENSITISATIE, niet om stimulus specifieke sensitisatie.

Question 35

Waardoor worden cytokinen verhoogd

Answer 35

Blootstelling aan bacteria, virussen of verwondingen geeft verhoging van interleukinen.

Question 36

Immuunsysteem reageert

Answer 36

Bij gevaar of schade en valt zowel non-self cellen aan als altered self cellen (veranderende lichaamseigen cellen, zoals kankercellen of geïnfecteerde cellen)

Question 37

Inflammatoire reflex en interoceptie

Answer 37

Bij immuunrespons gaan signalen naar de hersenen toe, waardoor deze de fysiologische conditie van het lichaam door heeft. Dit is geassocieerd met verhoogde activiteit in de PFC en ACC en hun connecties met de amygdala, insula, hippocampus en hypothalamus.

Question 38

Functie van ziektegedrag

Answer 38

Adaptief: energie bewaren voor het vechten tegen de infectie.

Question 39

Belangrijke factor in ziektegedrag

Answer 39

Interferonen (klasse van cytokinen)

Question 40

Behandeling met interferonen geeft

Answer 40

Eerst fysieke ziektegedrag, daarna psychologisch. Deze symptomen correleren met verhoogde activatie in de PFC en ACC (interoceptie)

Question 41

ANS bij MUS

Answer 41

Lagere PS, HRV. Opvoeren door biofeedback, fysieke inspanning, mindfulness

Question 42

HPA bij MUS

Answer 42

• Hypocortisolisme bij CFS (en FM waarschijnlijk) > plattere cortisol curve
• Lagere respons naar CRH en stressor
• Zou kunnen komen door langere tijd hypercortisolisme
• Andere bewijzen: lage cortisol kan pijn en vermoeidheid veroorzaken, lagere ochtend cortiso is predictief voor vermoeidheid in de avond en lagere CAR is predictief voor vermoeidheid 30 maanden later, onafhankelijk van andere factoren

Question 43

Behandelingen en HPA-as

Answer 43

• Corticosteroïden: alleen korte termijn effecten in klein deel van de patiënten
• CGT: werkt goed, maar minder bij lage/platte cortisol curve (en mensen willen vaak niet)
• CGT + beweging: verhoging van cortisol (maar niet in controle groep, dus dat is goed?)

Question 44

Model Geenen en Bijlsma

Answer 44

Genetische kwetsbaarheid, vrouwelijk geslacht, ziekte en fysiek/psychologische trauma > endocriene afwijkingen en structurele/functionele veranderingen in de hersenen > symptomen < behandelingen

Question 45

ANS, HPA en SAM veranderingen bij MUS algemeen

Answer 45

Wel disregulatie, maar bevindingen zijn heterogeen