Blanken: Hoofdstuk 9 Begeleiding en behandeling bij verslavingsproblematiek

Question 1

Verslaving

Answer 1

Een chronische hersenziekte met een destructieve leefstijl voor de persoon die het betreft en diens omgeving.

Question 2

Verslavende middelen kunnen we onderscheiden in drie soorten. Welke?

Answer 2

1. Stimulerend: onder andere koffie, tabak, cocaïne, amfetamine.
2. Verdovend: Bijvoorbeeld kalmerende medicijnen, heroïne, methadon.
3. Bewustzijn veranderend : Onder meer hasj, isd, psilocybine.

Onderscheid is moeilijk te maken, omdat de middelen ook een gemixt effect kunnen hebben.

Question 3

Wat zijn de veel voorkomende somatische stoornissen bij mensen met een verslaving?

Answer 3

• Leverfunctiestoornissen
• Hepatitis B en C
• Pulmonaal lijden
• Cerebrale stoornissen door middelengebruik,
• Vaatlijden
• Diabetes mellitus
• Slaapstoornissen

Question 4

Hoe wordt de pathologie bij verslaafde mensen gekenmerkt door?

Answer 4

• Het gelijktijdig voorkomen van somatische stoornissen die een direct of indirect gevolg zijn van het gebruik van verslavingsmiddelen.
• Het gelijktijdig voorkomen van andere psychiatrische stoornissen.
• Het veroorzaken van maatschappelijke overlast of crimineel gedrag.
• Het veelvuldig gebruik van meerdere stoffen.
  Deze categorieën zijn belangrijk voor het opstellen van een behandelplan.

Question 5

Polydrugsgebruik

Answer 5

Bij polydrugsgebruik gebruik je één middel vaak als basis (of primaire drug). Aanvullende drugs gebruik je om de effecten te verlichten, versterken of compenseren. Dit verbetert de ervaring en zorgt voor een mogelijke synergie.

Question 6

Dubbele diagnose

Answer 6

Men spreekt hiervan wanneer er bij een verslaafd persoon ook een andere psychiatrische stoornis volgens de criteria van de DSM-5 wordt vast gesteld.

Question 7

Chronisch verslaafden

Answer 7

Dit zijn vaak mensen met polydrugsgebruik, een dubbele diagnose en gedrag dat veelal leidt tot maatschappelijk overlast of criminaliteit. Het is belangrijk om voor deze doelgroep de gezondheidsrisico’s te beperken en kwaliteit van leven te verbeteren.

Question 8

Juridische kaders bij behandeling

Answer 8

Er kan een BOPZ maatregel ingezet worden om iemand zich tegen zichzelf of zijn omgeving te beschermen. Wel wordt hier voorzichtig mee omgegaan, omdat er nog geen beleid is in het toekennen van de gedwongen maatregel.

Question 9

MATE-instrument, stagering en profilering

Answer 9

Met de Mate-instrument (Measurements in the addictions for triage and evaluation) kan de aard en de ernst van de verslaving, van de psychiatrische en somatische comorbiditeit en van de beperkingen in het sociale functioneren nauwkeurig vastgesteld worden. Hiermee valt de zorgintensiteit te voorspellen. Op basis van de MATE, de diagnostische classificatie van de DSM-5 en de werkhypothese zou het behandelingsplan opgesteld kunnen worden.

Question 10

Hoe wordt de behandeling vast gesteld?

Answer 10

Voor het vaststellen van het behandelingsaanbod wordt het stepped-care-model gebruikt. Volgens dit model ontvangen cliënten een behandeling die niet zwaarder is dan noodzakelijk. De intensiteit is laag en wordt pas verhoogd als de huidige behandeling onvoldoende effect heeft. De klachten van de cliënten worden systematisch gevolgd zodat er tijdig bepaald kan worden of een volgende stap nodig is.

Question 11

In het proces van herstel staan een aantal doelstellingen centraal. Deze worden samengevat als de vier R’s

Welke zijn dat?

Answer 11

Remoralisatie, remediatie, rehabilitatie, recovery.

Question 12

Remoralisatie

Answer 12

In de behandeling wordt de focus gelegd op de verbetering van het subjectief welbevinden. De hopeloosheid in een situatie moet afnemen willen interventies een werking hebben. De Sociaal werker moet hoop uitstraling en bereid zijn de werkrelatie met de cliënt aan te gaan.

Question 13

Remediatie

Answer 13

De behandeling richt zich op symptomatisch herstel en vermindering van symptomatische stress. Hiervoor worden effectief gebleken interventies gebruikt, zoals motiverende gesprekstechnieken.

Question 14

Rehabilitatie

Answer 14

De behandeling richt zich op verbetering van het functioneren op meerdere levensgebieden. Denk aan versterken van de sociale netwerk (relaties met ouders, vrienden, familie, het vinden van werk, een passende opleiding, enz.).

Question 15

Recovery

Answer 15

Het zelfstandig leven van de cliënt staat centraal. De sociaal werker volgt de stappen die de cliënt zelf onderneemt.

Question 16

Contigency managment (CM)

Answer 16

Het inzetten van een formeel beloningssysteem voor het bevorderen van het gedragsverandering. (Denk aan waardebonnen, loten, tokens, bonussen, enzovoort).

Question 17

Motiverende gespreksvoering

Answer 17

Is een vorm van hulpverlening die probeert cliënten in beweging te brengen om hun levenswijze te veranderen. Met deze methode versterkt een hulpverlener de intrinsieke motivatie om te veranderen door de ambivalentie van de cliënt te onderzoeken en op te lossen. Het is geen theorie, maar een stijl of filosofie waarmee de hulpverlener de motivatie kan versterken of de ambivalentie kan verminderen.

Question 18

Farmacotherapie

Answer 18

Een behandeling met behulp van medicijnen in de verslavingszorg gericht op:

• Onderhoudsbehandeling met vervangende medicijnen (agonisten) of met een medisch variant van het middel zelf (medische heroïneverstrekking).
• Detoxificatie. Ontgiften van het verslavende middel met medische variant.
• Het voorkomen van terugvallen in hernieuwd gebruik van het middel.

Question 19

Agonisten

Answer 19

Stoffen die de werking van een bepaalde lichaamsstof nabootsen door stimulatie van dezelfde receptoren. In de verslavingszorg wordt veel gebruik gemaakt van opiaatagonisten, zoals methadon en buprenorfine. Deze vervangen illegale opiaten zoals heroïne.

Question 20

Detoxificatie

Answer 20

Het stoppen met regelmatig alcohol- en/of middelengebruik noemen we ontgiften Bij het direct stoppen van een verslavend middel kunnen veel klachten opdoen. Deze moeten zoveel mogelijk bestreden worden. Het is een behandelproces waarin de biologische evenwicht wordt hersteld.

Question 21

Wat zijn tips voor een professionele aanpak?

Answer 21

• De sociaal werker gaat ervan uit dat verslaving een ziekte is waar betrokkene niet van kan genezen, maar wel van kan herstellen.
• De sociaal werker geeft goede ondersteuning bij de pijn en het lijden van de verslaafde, maar neemt de verantwoordelijkheid voor het gedrag dat het lijden heeft veroorzaak niet over.
• De sociaal werker geeft redenen voor hoop aan de verslaafde.
• De sociaal werker betrekt het sociale netwerk bij de aanpak van de problemen en versterkt dit netwerk in samenspraak met de betrokkene.

Question 22

Terugval

Answer 22

Cliënten kunnen na het stoppen van een middel te maken krijgen met een uitglijder (Iemand heeft 1 keer weer gebruikt) of een terugval (hij gebruikt meer dagen aaneengesloten).

Question 23

Wat is de rol van de sociaal werker bij detoxificatie van middelen

Answer 23

Dit gebeurt meestal in multidisciplinair teamverband. De sociaal werker richt zich op:
- Het leggen van de eerste contacten met de sociale omgeving en het in kaart brengen van de sociale aspecten van het verslavingsprobleem.

• Het in kaart brengen van maatschappelijke problemen die vaak onderdeel zijn van verslavingsproblematiek en het leggen van contacten met relevante betrokken instanties.
• Het voorbereiden en ondersteunen van maatschappelijke re-integratie door middel van schuldsanering, woonruimte zoeken, enzovoort.

Question 24

Mensen met een chronische verslaving hebben meervoudige, complexe problemen op diverse
leefgebieden. Waar helpt de sociaal werker bij?

Answer 24

Bevordering van zelfstandigheid staat centraal.

1. psycho-educatie.
2. Lichamelijk gezondheid. Sociaal werker heeft signaalfunctie en voert preventieve interventies uit.
3. psychische gezondheid.
4. sociaal netwerk.
5. omgaan met geld.
6. werk en dagbesteding.
7. justitie. Sociaal werker inventariseert eventuele problemen. Welke zaken hebben er gespeeld en welke spelen nog?
8. crisis.

Wanneer mensen door middelengebruik een gevaar zijn voor zichzelf of voor anderen is er spraken van een crisissituatie. Crisis opname is noodzakelijk als de situatie niet meer te doorbreken is door de
persoon zelf of omgeving