8. Gastrointestinale stelsel - Tractus digestivus Flashcards
1
Q
Wat is het uiteindelijke doel van het spijsverteringkanaal en wat gebeurt er in 6 stappen?
A
Het verkrijgen van energie (ATP) • Ingestie • Mechanische vertering • Peristaltiek (propulsie) • Chemische vertering (enzymen) • Absorptie • Defecatie
2
Q
Uit welke 2 onderdelen bestaat de tractus digestivus?
A
- Spijsverteringskanaal: dunne, dikke darm
* Accessoire spijsverteringsorganen: lever, galblaas, maag, pancreas
3
Q
Noem de route die het voedsel moet afleggen om weer uit het lichaam te komen? (7)
A
- Mond (cavum oris)
- Keelholte (farynx)
- Slokdarm (oesofagus)
- Maag (gaster)
- Dunne darm (duodenum - jejunum - ileum)
- Dikkedarm (caecum - colon - rectum)
- Anus
4
Q
Uit welke 3 onderdelen bestaat de dunne darm?
A
Duodenum, jejunum, ileum
5
Q
Uit welke 6 onderdelen bestaat de dikke darm?
A
Caecum, appendix, colon ascendes, -transversus & -descendes, sigmoïd, rectum, anus
6
Q
Wat is de functie van de lever? (4)
A
- Opslag van bloed
- Productie gal
- Productie van enzymen
- Opslag van glycogeen
7
Q
In het speeksel zit amylase, wat is de functie hiervan?
A
Breekt grote suikermoleculen af tot kleine suikers (vooral Parotis een grote rol)
8
Q
Hoe lang zijn de dunne en dikke darm?
A
Dunne: 5-6 meter
Dikke: 1,5 meter
9
Q
Waarmee start het spijsverteringskanaal en wat zijn de functies + wat bevindt zich er?
A
Mond en pharynx: • Kauwen van voedsel • Speekselklieren -Parotis -Submandibularis -Sublingualis • Amylase • Slikken
10
Q
Wat is de oesophagus (+vorm)
Waarvoor dient het?
Wat vindt er plaats?
A
- De slokdarm, buisvormig orgaan
- Transport naar de maag (voedsel, vloeistoffen)
- Peristaltiek: knijpende bewegingen naar beneden
11
Q
Welke 2 kringspieren bevinden zich in de oesophagus/slokdarm?
A
• Bovenste slokdarmsfincter:
overgang slokdarm-keelholte
• Onderste slokdarmsfincter:
overgang maag
12
Q
Wat is de functie van de maag? (2)
A
- Tijdelijk reservoir (ontlast het duodenum)
- Voedsel mengen, fijnmaken en verteren
13
Q
Hoe wordt de maaguitgangsspier genoemd?
Wat is de functie van de spier? (2)
A
- Pylorus
1. Sluit overgang naar duodenum
2. Controleert passage maaginhoud naar het duodenum
14
Q
Wat secerneerd (secretie) de maag? (3)
A
Zoutzuur, pepsinogeen en intrinsic factor
15
Q
Waarom is de maag goed bestand tegen het zuur (pH 3)?
Waardoor kan veranderen?
A
Het bevat een slijmvlies aan de binnenzijde
Door het slikken van NSAID’s bijv. Ibuprofen, Diclofenac (tasten aan, maagbeschermer kan helpen)
16
Q
Waarvoor is intrinsic factor nodig?
A
Dit is nodig om vitamine B12 op te nemen, dit wordt overigens pas opgenomen in het ileum
17
Q
Wat is de functie van de alvleesklier (pancreas)
A
- Verlagen bloedsuikerspiegel (endocriene functie, hormonen)
- Spijsvertering (exocriene functie, enzymen)
18
Q
Waardoor worden suiker opgenomen?
A
Door organen
19
Q
Wat is de endocriene en exocriene functie van de pancreas?
A
• Endocriene functie (naar bloed)
Insuline en glucagon
• Exocriene functie (maar dikke darm)
Waterig vloeistof met spijsverteringsenzymen
20
Q
Waarvoor dient het glucagon dat wordt aangemaakt door de pancreas?
A
Als je laag in je suiker zit geeft de pancreas glucagon af > organen geven opgeslagen glucose af: met name spieren
21
Q
Welke 4 verteringsenzymen maakt de pancreas aan + functie?
A
- Trypsine: afbraak eiwitten
- Lipase: afbraak vetten
- Amylase: afbraak polysachariden (suikerketens: groot naar kleine moleculen)
- Bicarbonaat: buffer zuur in duodenum
22
Q
Waarin mondt de pancreas uit?
A
In het duodenum
23
Q
Door welk orgaan wordt gal geproduceerd?
A
Door de lever
24
Q
Wat is de functie van de galblaas?
A
Opslag van gal (wat nodig is voor de spijsvertering)
25
Waaruit bestaat gal? (8)
1. Water
2. Slijm
3. Natriumbicarbonaat
4. Galzouten (opname van vet)
5. Cholesterol: afvalproduct
6. Bilirubine: afvalproduct
26
Wat is de functie van de papil van Vater?
Galwegen/pancreas uitvoergang:
| Hier zitten de uitvoergangen van de galwegen en de pancreas en daar komen dus de verteringsenzymen in de darm.
27
Welke 4 functies heeft de dunne darm?
- Resorptie van water
- Opname van suikers, eiwitten en vetten
- Mengen van voedsel met verterende sappen
- Terugresorptie van verterende sappen
28
Welke 3 functies heeft de dikke darm?
- Absorptie van water, zouten en anaerobe afbraak eiwitten
29
Wat wordt er door de lever gefilterd?
Afvalproducten uit het bloed: cholesterol en bilirubine
30
Wat is de functie van bilirubine?
Geeft de kleur aan de ontlasting (is dit niet aanwezig dan is de ontlasting grijs/wit)
31
Wat is de Latijnse benaming van de lever?
| En waaruit is het opgebouwd?
Hepar
Uit 2 lobben
(lobi = werkzame eenheden (heel veel))
32
Via welke vene komt het bloed binnen in de lever?
Is het zuurstofarm- of rijk en waarom?
Van waaruit loopt deze vene?
Het bloed komt binnen via de Vena Portae (meeste bloedaanvoer: 70/80%). Dit is zuurstofarm bloed omdat het bij de andere organen vandaan komt.
Vanuit de darmen
(zuurstofrijk bloed komt meteen van het hart)
33
Hoe stroomt het bloed van de lever naar het hart?
Via de Vena Cava inferior (wanneer het gefilterd is in de lever)
34
Wat zijn de metabole functies van de lever? (8 hoofd + sub)
• Glucosestofwisseling
- Glucose glycogeen
• Eiwitstofwisseling
- Productie uit aminozuren (bouwstenen voor cellen)
- Hierbij komt ammoniak vrij, dat omgezet wordt in
ureum en wordt uitgescheiden
• Vetstofwisseling
- Synthese lichaamsvetten uit vrije vetzuren
- Productie cholesterol
• Ontgifting
- Bilirubine (uit hemoglobine)
- Geneesmiddelen (grotendeels
* Vitaminestofwisseling
* Depotfunctie
- IJzer
- Bloed: Kwart van totale bloedvolume!
• Warmteproducent
- Exotherme reacties
• Uitscheidingsfunctie gal
- Bilirubinestofwisseling: Afbraakproduct hemoglobine
35
Wat is hemoglobine?
Een eiwit dat transport van zuurstof (O2) in het bloed verzorgt
36
Hoe wordt het duodenum ook wel genoemd?
12-vingerige darm (12 vingers lang) = eerste deel van de dunne darm
37
Jejunum en ileum: grootste delen van de dunne darm.
| Wat is kenmerkend en wat zijn de functies? (6)
• Snel delend weefsel
• Oppervlaktevergroting: villi (darmvlokken) en
microvilli
• Mengen van voedsel met enzymen pancreas,
dunne darm en gal
• Resorptie van water
• Veel terugresorptie van de verteringssappen
• Opname van suikers, eiwitten en vetten
38
Waarom bestaat de dunne darm uit villi en microvilli?
Voor oppervlaktevergroting
39
Wat is de Latijnse benaming voor de dikke darm?
Colon
40
Waaruit bestaat de dikke darm (zet het in de volgorde die het voedsel aflegt) (8)
```
· Appendix (blinde darm) (rudumentair orgaan)
· Caecum
· Colon ascendens
· Colon transversus
· Colon descendens
· Sigmoïd
· Rectum
· Anus
```
41
Welke Gastro-intestinale aandoeningen zijn er? (6)
```
• Reflux oesofagitis
• Ulcus pepticum
• Inflammatoire darmziekten
- Colitis ulcerosa
- Morbus Crohn
• Hepatitis
```
42
Wat is reflux oesofagitis? (gastro-intestinale aandoening)
| Wat zijn de symptomen?
Zuur, gal of voedsel stroomt terug
• Regurgitatie
Symptomen
• Zuurbranden
• Pijn op de borst
43
Wat zijn oorzaken van reflux oesofagitis?
• Onderste sfincter open: werkt niet goed meer, door verhoogde druk: (roken, zwangerschap, obesitas,
geneesmiddelen)
• Hiatus hernia
44
Welke bacterie is altijd aanwezig in de maag?
Helicobacter pylori
45
Welke complicaties kunnen optreden bij reflux oesofagitis? (2)
1. Strictuur -> littekenweefsel leidt tot vernauwing
| 2. Barrett-slokdarm -> epitheelveranderingen met risico op ontwikkeling adenocarcinoom (voorstadium van slokdarmkanker)
46
Hoe kan reflux oesofagitis worden verminderd/verholpen? (4)
• Leefregels: kleine maaltijden, niet-roken, afvallen
• Maagzuurremmers
• Chirurgie
- Correctie hiatus hernia
47
Waar leidt reflex oesofagitis toe voor de mond(zorg)?
- Erosie van elementen (na braken spoelen met water); vooral palatinale zijde premolaren en incisieven
- Fluoride-applicatie/composiet
- Bijwerkingen medicijnen: droge mond, gingivabloedingen
- Patiënt niet helemaal plat
48
Wat is ulcus pepticum en hoe ontstaat het? (3)
- Maagzweer, kan ook in duodenum (dunne darm) voorkomen (de naam klopt dus niet helemaal)
- Slijmvlies van de maag raakt beschadigd en zo ontstaan er wondjes in de maag (of duodenum)
- Helicobacter Pylori (bacterie die in de maag voorkomt) in combinatie met roken, stress, erfelijk aandoeningen, aspirine of NSAID’s
49
Wat is ulcus pepticum?
| - Therapie
Maagzweer (kan ook in duodenum voorkomen)
- Zuurremmers, antibiotica (helicobacter pylori), leefregels; in combinatie met roken, stress, erfelijk aandoeningen, aspirine, NSAID's staken (paracetamol kan wel)
50
Wat zijn is een symptoom van ulcus pepticum
Pijn in de bovenbuik bij een lege maag
51
Waar leidt ulcus pepticum toe voor de mond(zorg)? (5)
* Ijzergebreksanemie (atrofie tongmucosa, mondbranden)
* Retentiebraken bij stenose pylorus
* Erosie gebitselementen door braken
* Bijwerkingen medicijnen, oa xerostomie, cariës, candida
* Geen aspirine, NSAID’s voorschrijven. Paracetamol kan dus wel!
52
Hoe vindt de diagnose van ulcus pepticum plaats?
Endoscopie / biopt
53
Welke complicaties kunnen er optreden bij ulcus pepticum? (3)
```
• Bloeding (bloedbraken, melena, hypovolemische shock, anemie)
• Perforatie (defense musculair)
- acute zeer hevige buikpijn
• Stenose (=vernauwing)
- in pylorus
- in duodenum
```
54
Wat is colitis ulcerosa en wat zijn kenmerken? (4)
Inflammatoire darmziekte:
1. Ziekte van de dikke darm (colon)
2. Oppervlakkige afwijkingen van het slijmvlies van colon en rectum
3. Erfelijke factoren en omgeving van invloed
4. Bij oudere kinderen en jong volwassenen
55
Welke 2 Inflammatoire darmziekten zijn bekend?
* Colitis ulcerosa
| * Morbus Crohn
56
Wat zijn 2 symptomen van Colitis ulcerosa
Hoe vindt diagnose plaats?
* Exacerbaties: frequente ontlasting met bloed en slijm, gepaard met algemeen ziek zijn
* Verhoogde kans coloncarcinoom
Diagnose
• Infectieuze darmziekte uitsluiten
• Endoscopie / biopt
57
Therapie bij colitis ulcerosa? (3)
• Ontstekingsremmers / immunosuppresiva
• Chirurgie: gehele colon verwijderd
- Ileostoma
58
Wat doet colitis ulcerosa met de mond? (4)
1. Recidiverende afteuze ulcera > pijnlijk
2. Pyostomatitis > zweren
3. Hemorragische ulcera > met bloed gevulde blaar die openbarst
- Therapie: lidocaïne
4. Stress-protocol
- Bij corticosteroïden behandeling
59
Wat is Morbus Crohn en wat is het effect + kenmerken? (5)
* Ziekte van het gehele spijsverteringskanaal (‘van mond tot kont’)
* Granuloomvorming in de wand (diep): afteuze ulcera
* Voorkeurslocatie: terminale ileum, colon en anus
* Erfelijke en immunologische factoren spelen een rol
* Bij oudere kinderen en jong volwassenen
60
Wat zijn symtomen van Morbus Crohn (4)
* Exacerbatie: buikpijn, diarree met bloed en slijm, algehele malaise
* Fistels en verklevingen
* Verstopping van de darm
* Verhoogde kans coloncarcinoom (zeldzamer dan bij colitis)
61
Wat is de therapie bij Morbus Crohn? En wat is belangrijk om te weten van de ziekte in de mond?
Ontstekingsremmers/immunosuppresiva, chirurgie (stoma)
- Verhoogde cariësincidentie (suikerrijk dieet), Glossitit: vitamine A & B deficiëntie, stressprotocol (Bij corticosteroïden gebruik)
62
Complicaties van een ileumresectie (2)
• Geen absorptie van Vitamine B12
• Geen absorptie van galzuren:
-Vette ontlasting / diarree
63
Wat is hepatitis en wat zijn oorzaken ervan?
Infectie van de lever: Hepatitis A, B, C, D, E, G
- Viraal
- Toxische hepatitis (alcohol)
- Chronische auto-immuun
64
Waarin komt Hepatitis B voor?
Komt voor in bloed, sperma, speeksel en vaginaal vocht
65
Hoe wordt Hepatitis B overgedragen en hoe hoog is de kans?
- Overdracht via onveilig geslachtsgemeenschap, bloedcontact of bloedproducten
- Kans op besmetting bij bloed-bloedcontact 100x zo hoog als bij AIDS
66
Noem 4 kenmerken van Hepatitis B (incubatie, symptomen etc.)
• Incubatietijd 90 dagen
• Symptomen: malaise, koorts, gewichtsverlies, geelzucht (incl. donkere urine en
ontkleurde ontlasting), maar ook ongemerkt!
• 9 van de 10 verdwijnt virus, deel wordt drager
• Klein aantal chronische hepatitis: cirrose
67
Hoe wordt de diagnose Hepatitis B gesteld?
Bloedtest
68
Wat is de therapie voor Hepatitis B? (2)
* interferon-alfa en antivirale middelen
| * Vaccinatie is vereiste voor iedereen in de gezondheidszorg
69
Waar komt Hepatitis C voor?
Alleen in bloed
70
Hoe wordt Hepatitis C overgedragen + kenmerken (3)
* Overdracht via bloedcontact of bloedproducten
* Komt veel voor als chronische hepatitis (2% van de wereldbevolking)
* Kans op besmetting geringer dan bij B
71
Wat zijn de gevolgen van hepatitis voor de mond? (6)
* Geelzucht (in de mond: posterieurepalatum en mondbodem)
* Leverfunctiestoornissen: bloedingen etc
* Bij actieve hepatitis geen electieve behandeling
* Liever geen anesthesie en medicijnen
* Stolling
* Besmettingsgevaar
72
Wat zijn effecten van Hepa C? (4)
* Cirrose > verbindweefseling
* Portale hypertensie : Tgv verhoogde stroomweerstand door verbindweefselde lever > verhoogde druk poortadersysteem
* Spider naevi
* Leverkanker: C-cancer
73
Diagnose en therapie Hepa C?
• Diagnose
- Bloedtesten
• Therapie
- Interferon
74
Wat zijn effecten van Hepa C? (3)
* Cirrose > verbindweefseling
* Portale hypertensie : Tgv verhoogde stroomweerstand door verbindweefselde lever > verhoogde druk poortadersysteem
* Spider naevi
