12. Tractus urogenitalis Flashcards
Welke 6 deelfuncties hebben de nieren?
- Samenstelling van bloed (filtratie, terugresorptie, excretie)
- Regulatie van bloeddruk
- pH-regulatie (zuur-base-evenwicht)
- Erytropoëse (productie van epo)
- Vitamine-D-stofwisseling (omzetten vit D in actieve vorm)
Wat is de belangrijkste functie van de nieren?
Homeostase (constant houden van inwendig milieu)
Filtratie van het bloed, verwijderen van afvalstoffen
Hoe gaat het proces van door de nieren gevormde urine naar buiten?
Nieren > ureters (urineleiders) > blaas > urethra (urinebuis) > buiten
Uit welke 3 lagen bestaat de nier van buiten naar binnen (macroscopisch)?
- Cortex renalis/nierschors
- Medulla renalis/niermerg
- Pyelum/nierbekken (Calyx’
Waar bevinden de nefronen (filters) zich?
In de piramides van de nier
Een nier is opgebouwd uit één miljoen microscopische niereenheden. Hoe heten deze eenheden?
Nefronen
In welk onderdeel wordt het bloed gefilterd?
In de glomerulus
Waarin wordt het gefilterd bloed verzameld?
In de nierbekken > uiteindelijk naar blaas
Waar worden de uitgefilterde srtoffen opgevangen? (na glomerulus)
Kapsel van Bowman
Wat gebeurt er na het kapsel van Bowman en wat vormt het?
De stoffen komen in de proximale tubuli terecht, dit vormt de voorurine
Waar is een nefron uit opgebouwd (microscopisch)? (5)
- Kapsel van Bowman
- Proximale tubulus
- Lis van Henle
- Distale tubulus
- Verzamelbuis
Welke arteriolen stromen bloed naar de nier toe en van de nier af?
Toevoer: Afferente arteriole
Afvoer: Efferente arteriole
In welke 4 onderdelen van het nierlichaampje vindt terugresorptie plaats?
In proximale tubulus, lis van Henle, distale tubulus en verzamelbuis
Uit welke 3 processen bestaat de werking van de nier/nefron?
- Ultrafiltratie
- Terugresorptie
- Excretie
Waaruit bestaat het kapsel van Bowman?
De glomerulus (een kluwe van capillairen)
Waaruit bestaat de capillaire wand en waar zorgt dit voor?
Kleine gaatjes, grote moleculen kunnen er niet doorheen (zoals eiwitten) maar vocht en kleine moleculen wel
180 liter per etmaal
Er moet ongeveer 178,5 liter worden teruggeresorbeerd. Hoe is de hoeveelhied terugresorptie verdeeld + percentages? (3)
- 80% in de proximale tubulus
- 6% in de lis van Henle
- 14% in distale tubulus en verzamelbuis
Hoeveel liter plas je ongeveer per dag?
1,5
Welke stoffen worden teruggeresorbeerd in de proximale tubulus?
Natrium & chloride & (door resorptie van natrium wordt de osmotische waarde van bloed hoger & urine lager > water terugresorptie) H2O, maar ook glucose
Welke stof wordt teruggeresorbeerd in de dalende tak van de lis van Henle?
Alleen H2O
Welke stoffen worden teruggeresorbeerd in de stijgende tak van de lis van Henle?
Zouten (Na+, Cl-, K+, Ca2+)
Is de opname uit de distale tubulus een actief of passief proces?
Actief
Welke hormonen regelen de opname uit de distale tubulus?
Aldosteron & Parathormoon (PTH)
Waardoor wordt de bloeddruk op korte termijn gereguleerd?
Door baroreceptoren in de aorta en het atrium, via sympatisch systeem
Waar gaat de aanmaak van omhoog op het moment dat je een lage bloeddruk hebt?
Renine-aanmaak
Leg in het kort uit wat er gebeurt in het RAA-Sytsteem (4):
Wordt gedaan bij een lage tensie (tensie verhogen =)
- Nieren produceren renine
- Renine zet angiotensionogeen in de lever (bloed) om naar angiotensine I
- Longen zetten angiotensine I om in angiotensine II (dit doet het ACE-enzym)
- Angiotensine II zorgt voor:
- vasoconstrictie (vernauwing) > stijging tensie
- aldosteronproductie in bijnier
- grotere Na (natrium) terugresorptie
Waarvoor zorgt angiotensine II? (4)
- Vaatvernauwing > stijging tensie/bloeddruk
- Aldosteronproductie in bijnier > grotere natrium terugresorptie > stijging tensie
- Het sympatisch zenuwstelsel activeren
- Activeren van de hypofyse om ADH af te geven
Wat doet aldosteron (en ADH) (3)
- Zorgt voor natrium terugresorptie
- Uitscheiding van kalium
- Vasoconstrictie
Verhoogt tensie
Welk hormoon controleert de resorptie van water uit de distale tubulus en verzamelbuisjes?
ADH (antidiuretisch hormoon) - meer ADH > meer terugresorptie van water en ureum door verhoogde permeabiliteit voor beide stoffen
Wat doet een ACE-remmer?
Verlaagt de bloeddruk. Het ACE systeem wordt geremd (terugresorptie water)
(Bloeddrukverlagende medicatie die de omzetting naar Angiotensine II blokkeren)
Wanneer wordt ADH afgegeven door de neurohypofyse?
Als de osmotische waarde van bloed verhoogd is
Waar is het hormoon parathormoon (PTH) van afkomstig? En wat regelt het?
Uit de bijschildklieren
Het bevordert de terugresorptie van calcium- en magnesiumionen + fosfaatexcretie
Wat doet renine?
Het enzym zorgt voor de omzetting van angiotensionogeen (in lever gevormd) in angiotensine 1
Waarin en waar wordt angiotensine 1 omgezet?
In de longen in angiotensine 2
Wat is het RAAS-systeem?
Een hormonaal systeem die de bloeddruk reguleert in het lichaam. De nieren spelen hierin een centrale rol.
Wat is erytropoëse?
De vorming van erytropoëtine (epo)
Wat is epo?
Hormoon dat het rode beenmerg stimuleert om erytrocyten te produceren (voor transport O2)
Wanneer wordt epo geproduceerd?
Als er sprake is van hypoxie (zuurstoftekort)
Hoe verloopt het proces van hypoxie tot meer O2 in het bloed?
Hypoxie > productie epo (in nieren) > productie nieuwe erytrocyten in rode beenmerg > meer O2 in bloed
Meer rode bloedcellen: meer O2 bindt aan hemoglobine
Hoe komt vitamine D het lichaam binnen?
Dmv voedsel of onder invloed van uv-licht onder de huid (vitamine D3)
Met name zon!
Wat wordt er met de vitamines gedaan in het lichaam?
Na opname naar de lever en vervolgens naar de nier getransporteerd: in de nier actieve vorm aangemaakt
Hoe wordt de actieve vorm van vitamine D in de nier ook wel genoemd?
Calcitriol
Hoe wordt vitamine D verwerkt in het lichaam. Leg uit in 3 stappen
- Komt binnen via UV-licht of voeding (huid maakt vit. D aan)
- Wordt via de lever naar nier getransporteerd
- Nier zet het om in de actieve vorm = calcitriol
Wat reguleert calcitriol?
Samen met het PTH-hormoon de calciumspiegel in het bloed (van belang voor botkwaliteit)
Noem 4 aandoeningen aan de nieren:
- Nierstenen
- Niercelcarcinoom (Grawitz tumor)
- Urineweginfecties
- Nierinsufficiëntie
Wat zijn symptomen van nierstenen (3)?
- Koliekpijnen(aanvallen) > hevige pijn waarbij je druk gaat bewegen
- Misselijk (soms braken)
- Hematurie (bloed in urine)
Wat zijn oorzaken van nierstenen?
Opstapeling van stoffen (calcium, oxaalzuur, urinezuur) of verandering pH van urine
Wat is de behandeling tegen nierstenen? (5)
- Pijnstillers
- Spasmolytica (tegen krampen)
- Niersteenvergruizing
- Operatief
- Veel water drinken!
Wat zijn symptomen van een niercelcarcinoom? (3)
- Pijn
- Macroscopische hematurie (bloed in urine)
- Algehele malaise
M>V >50
Wat zijn behandelingen bij een niercelcarcinoom?
- Verwijderen van nier (operatief)
- 5 jaars overleving (80% wanneer de kanker niet is uitgezaaid, indien meta’s 10%)
waar kunnen uitzaaiingen terechtkomen (metastasen)?
Mandibula en maxilla
Wat zijn symptomen (4) bij een urineweginfecitie?
- Dysurie > pijn bij plassen
- Pollakisurie > vaak plassen
- Buikpijn
- Koorts
Wat zijn oorzaken (3) van een nierweginfectie?
- Bacterie die uit e. coli komt
- SOA > chlamydia
V > M
Wat te doen bij een urineweginfectie? (3)
- Veel drinken
- Volledige lediging van de blaas
- Antibioticakuur
Waar kan een urineweginfectie toe leiden?
Sepsis (ernstige infectie) - leven in bloed
Wat is een nierinsufficiëntie?
Vermindering nierfunctie
Wat zijn de symptomen van nierinsufficiëntie (nierfalen) (7)
- Oedeem (vochtvasthouding)
- Hypertensie
- Anemie (bloedarmoede)
- Braken en jeuk
- Acidose
- Xerostomie (droge mond)
- Ammoniakgeur
Wat is de oorzaak van nierinsufficiëntie (3)
- Verminderde doorstroming
- Nierschade
- Nierstenen, tumoren
Wat te doen bij nierinsufficiëntie (4)
- Herstellen vochtbalans
- Herstellen elektrolytenbalans door dieet of medicatie
- Hemodialyse
- Niertransplantatie
Welke 2 voortplantingsaandoeningen zijn er?
- Prostaatcarcinoom
- Baarmoederhalskanker
Wat zijn symptomen van een prostaatcarcinoom?
- Zwakke straal met plassen
- PSA (stofje in bloed) verhoogd
- Langzame groei
- Wat zijn oorzaken van een prostaatcarcinoom?
- Wat te doen bij een prostaatcarcinoom?
- Tumor (vaak mannen op leeftijd)
- Niks te doen, tenzij er klachten zijn
- Wat is een ander woord voor baarmoederhalskanker?
- Waar bevindt een cervixcarcinoom zich?
- Cervixcarcinoom (uitstrijkje)
- Overgang van baarmoeder naar vagina (baarmoederhals)
Welk virus speelt een rol bij het ontstaan van een cervixcarcinoom?
HPV
- Wat zijn de symptomen van een cervixcarcinoom? (3)
- Wat te doen/behandeling bij een cervixcarcinoom? (2)
- Contactbloedingen
- Intermenstruele bloedingen
- Abnormale vaginale afscheiding
- Operatief verwijderen
- Bij uitzaaiingen: chemotherapie of bestraling
Wat houdt conceptie in?
Geslachtelijke voortplanting: eicel + zaadcel > versmelting tot zygote
Wat is de functie van de prostaat?
Produceert een derde van de zaadvloeistof samen met de vloeistof uit de zaadblaasjes > zorgt voor juiste pH voor activering van de zaadcellen
Wat voor type tweeling ontwikkelt kan zich uit een zygote ontwikkelen?
Een eeneiige-tweeling (zelfde genenpakket)
Welk geslachtshormoon ontwikkelt de vrouw?
Oestrogenen
Welk geslachtshormoon ontwikkelt de man?
Testosteron
Benoem de 4 inwendige geslachtsorganen
- Ovaria (eierstoken)
- Eileiders
- Uterus (baarmoeder)
- Vagina
Benoem het uitwendige geslachtsorgaan
Vulva (schaamlippen)
Elke maand komt een follikel tot rijping. Welk hormoon zorgt hiervoor?
FSH (follikel stimulerend hormoon)
Hoe wordt de eisprong ook wel genoemd?
Ovulatie
Wat gebeurd er met een eicel als er geen bevruchting plaatsvind?
De eicel wordt door de wand van de eileiders geresorbeerd + dikke slijmvlies in baarmoeder wordt uitgescheden (menstruatie)
Uit welke 3 lagen bestaat de uterus?
- Endometrium: dikke slijmvlieslaag aan binnenkant
- Myometrium
- Perimetrium: slijmvlies
Voor de productie van welk hormoon zijn de eierstokken verantwoordelijk? En wat doet dit hormoon?
Oestrogeen, voor secundaire geslachtskenmerken
Waaruit bestaat het mannelijke geslachtsorgaan? (6)
- Testes (zaadballen)
- Epididymis (bijballen)
- Ductus deferentes (zaadleiders)
- Vesiculae seminalis (zaadblaasjes)
- Prostaat
- Penis
Een deel van de vorming van een zaadcel wordt in de testes gedaan. Hoe verloopt de vorming daar?
Spermatogien > primaire spermatocyten > secundaire spermatocyten > spermatiden > spermatozoön
Waar wordt een spermatozoön verder gerijpt?
In de epididymis (bijballen) tot zaadcellen
Kost het ultrafiltratieproces energie?
Nee
Zowel terugresorptie als het excretieproces zijn selectieve processen. Wat houdt dit in?
Het is een actief proces waar zuurstof bij nodig is
Waar is het hormoon aldosteron van afkomstig? En wat regelt het?
Uit de bijnier & regelt de Na+-terugresorptie & K+-uitscheiding
Waar hangt de snelheid van ultrafiltratie vanaf? (4)
- Bloeddruk
- Colloïd-osmotische druk (eiwitten van bloed)
- Kapseldruk (waterdruk) van voorurine
- COD in kapsel (normaal verwaarloosbaar, voorurine bevat nauwelijks eiwitten)
Waar ligt de nefron?
Cortex
Waar ligt de proximale tubulus?
Cortex
Waar ligt de lis van Henle?
Geheel of grotendeels in de medulla
Waar ligt de distale tubulus?
Cortex
Waar ligt de verzamelbuis?
Medulla
