13. Bewegingsapparaat Flashcards
Wat is de functie van botten? (5)
- Vorm/ steun lichaam
- Bescherming organen (hersenen, ruggenmerg, longen)
- Aanhechtingsplaats spieren
- Bewegingsmogelijkheden
- Vorming bloedcellen (beenmerg)
Waar bestaat de buitenkant van het bot uit?
Corticaal bot
Waar bestaat de binnenkant van bot uit?
Spongieus bot
Uit welke onderdelen bestaat bot? (6)
- Diafyse: schacht
- Epifyse: uiteinde bot (groeischijven)
- Periost: ibeenvlies. Is de gevoelige en bloedvatrijke buitenbleding van het botweefsel.
- Endost: het inwendige beenvlies.
- Kraakbeen: bekleding gewrichten
Welke beendersoorten bestaan er? (3)
- Pijpbeenderen (lange botten, been arm)
- Platte beenderen (Schedel, schouderblad)
- Onregelmatig (korte) beenderen (Wervels)
Welke cellen zijn botvormend?
Osteoblasten
Welke cellen zijn botafbrekend?
Osteoclasten
Wat zijn osteocyten en wat is de rol?
Inactieve osteoblasten (hebben wel een dirigerende rol in de bot vorming en afbraak)
Wat is botresorptie?
Botafbraak
Wat is ossificatie?
Botvorming
Waaruit vind directe bot vorming plaats?
Vanuit periost (Via desmale verbening (schedel, mandibula, clavicula))
Waaruit vind indirecte bot vorming plaats?
Vanuit het kraakbeen (Via enchondrale verbening (pijpbeenderen))
Wat is beenmerg?
Een sponsachtig weefsel wat bestaat uit veel voedingsstoffen
Welke soorten beenmerg zijn er? (2)
- Rood; bloedcellen
- Geel; vetcellen
Beide bloedvaren
Wat reguleert RANKL?
Botafbraak en aanmaak door hormonen
Hoe gaat directe botgroei in zijn werk? (2)
- Vanuit het periost wordt bot gevormd (=diktegroei)
2. Schedel, mandibula, sleutelbeen
Hoe gaat indirecte botgroei in zijn werk? (2)
- Vanuit groeischijven wordt bot gevormd (=lengtegroei)
2. Bij pijpbeenderen
Wat gebeurt er al alle groeischijven verbeend zijn?
Stopt dit eerder bij mannen of vrouwen
De groei stopt Bij vrouwen (18)
Waartussen is er een balans bij botvorming
Er is een balans tussen afbraak (osteoclasten) en opbouw (osteoblasten)
Hoe werkt de bloedvoorziening van botten? (2)
- Bloed kan niet door het compacte bot heen diffunderen dus daar zijn bloedvaten voor
- Het hele buizensysteem van bloedvaten van het bot heet het systeem van Havers/ kanaal van Havers
Hoe is de wervelkolom opgebouwd? (5)
- Cervicaal (hals) 7 (lordose)
- Thoracaal (borst) 12 (kyfose)
- Lumbaal (lende/buik) 5 (lordose)
- Sacraal 5 (kyfose)
- Coccygeaal (stuitbeen) 4
Hoe wordt het genoemd als er een kromming in de rug zit die van de achterzijde te zien is
Scoliose
Welke stoffen zijn van invloed op de botopbouw? (4)
- Groeihormoon IGF
- Geslachtshormoon
- Zonlicht
- Bot belastende activiteiten
Wat doet groeihormoon IGF
Stimuleert botgroei > lengte neemt toe
Wat doen geslachtshormonen met botgroei?
Zetten de groeischijven aan tot lengtegroei
Wat doet zonlicht met botgroei?
Vitamine D productie > er wordt meer calcium en fosfaat uit voedingsstoffen gehaald
Wat/welke (stoffen) hebben invloed op botafraak? (4)
- Parathyroïd hormoon (PTH)
- Cortisol
- Menopauze
- Leeftijd
Wat doet het Parathyroïd hormoon PTH?
Bijschildklieren: houdt hoeveelheid calcium in bloed op peil
Wat gebeurt er al er te weinig calcium in het bloed zit?
Calcium kan uit het bot resorberen, dit zorgt voor botafbraak
Wat doet cortisol?
Heeft een remmende werking op groei > remt osteoblasten
Wat gebeurt er in de menopauze?
Oestrogeen neemt af > osteoclasten worden gestimuleerd
Verloopt sneller: osteoclasten > osteoblasten = netto afbraak
Wat is kraakbeen precies?
Geen bot, maar is flexibel en gevuld met vloeistof
Waar kom je kraakbeen tegen?
Het zit op gewrichtsoppervlakken, meniscus en tussenwervelschijven
Bevat kraakbeen bloedvaten of zenuwen?
Nee (kan daarom niet meer aangroeien als het defect is)
Hoe wordt kraanbeen gevoed?
Door afwisselend belasten en ontlasten
Welke 2 (+2) beenverbindingen zijn er en wat valt hieronder?
- Beweeglijk:
- Kraakbeen: geringe beweging: ribben, wervelkolom
- Gewrichten - Onbeweeglijk: suturen schedel
Een gewricht biedt stabiliteit. Waardoor wordt dit ondersteund? (3)
- Gewrichtsoppervlak
- Ligamenten
- Spiertonus
Waaruit bestaat een gewricht, in het kort?
Bestaat uit twee of meerdere botdelen die tegen elkaar bewegen. Vaak zijn de uiteinden van botstokken bekleed met kraakbeen (beschermen, glijden). Kraakbeen zorgt er ook voor dat de delen op elkaar gehouden worden net zo als de ligamenten
Wat is de spiertonus?
Natuurlijke spierspanning; altijd aanwezig, ook in rust
Uit welke 5 onderdelen is het gewricht opgebouwd?
- Kraakbeen
- Gewrichtskapsel: hierdoor worden de twee botten aan elkaar gehouden. Is collageen met synoviaal vlies.
- Synoviaal ruimte: zorgt ervoor dat het bot zo beweeglijk is.
- Synoviaal vocht (synovia): is gewrichtsvocht dat in het gewricht zit, zorgt voor gemakkelijke glijding tussen de botten.
- Ligamenten, menisci en discus
Wat gebeurt er al synoviaal vocht ontstoken raakt?
Vocht buiten gewricht
Er is sprake van een bursa (slijmbeursontsteking).
Wat is de functie van synovia (vocht)?
Wrijving verminderen tussen bot en weke delen
Welke 5 soorten gewrichten zijn er?
- Kogelgewricht: schouder
- Rolgewricht: onderarm
- Scharniergewricht: elleboog
- Zadelgewricht: duim
- Straf gewricht: weinig beweging (onderste wervels)
In de wervel zijn twee krommingen aanwezig. Noem beide:
- De krommingen naar de rug toe noemen we kyphosis: thoracaal, sacraal.
- De krommingen naar de buik toe noemen we lordosis; cervicaal, lumbaal.
Nodig voor schokdemping
Wat zijn de functies van spieren? (5)
- Beweging
- Houding handhaving
- Bescherming
- Gewrichten stabiliseren
- Warmteproductie
Hoe is een spier opgebouwd?
Spier > spierbundel > spierenvezel > myofibril > acetine- en myosinefilamenten
Hoe noemen we een groepje eiwitten in een spier (kunnen in elkaar schuiven)?
Sacromeer
Wat gebeurt er als spieren samentrekken? (2)
- Als spieren samentrekken trekken de actin filamenten de myosinfilamenten naar zich toe (kruisverbanden) en verdwijnt de H-zone
- Tussen de actin filamenten zit een Z-line
(De A-band en I-band hoef je niet te kennen)
Zijn de filamenten langer of korter?
Bij aanspannen:
Bij ontspannen:
- Korter
- Langer
Wat is er aan de hand als de H-zone groot is?
De spier is ontspannen
Welke spieren zijn er + welk zenuwstelsel? (3)
- Skeletspieren: dwarsgestreept - onder invloed van animale zenuwstelsel
- Hartspier: dwarsgestreept - onder invloed van spontane contractie en autonome zenuwstelsel
- Glad spierweefsel: niet gestreept - onder invloed van autonome zenuwstelsel (maagdarmkanaal)
Welke 2 spierbewegingen zijn er en wat valt hieronder?
- Agonisten (synergisten): spieren die samen werken (flexoren = buigspieren), bovenbeen
- Antagonisten: tegenwerkers (extensoren = strekspieren). De een aanspannen, de ander ontspannen
Welke 5 aandoeningen kent het bewegingsapparaat
- Reumatoïde artritis
- Infectieuze artritis
- Reactieve artritis
- Artrose
- Osteoporos
Artritis = gewrichtsontsteking
Wat is reumatoïde artritis?
Chronische ontsteking synoviaal membraan (bindweefsellaagje)
Wat is de oorzaak van reumatoïde artritis?
Auto-immuunziekte (afweer keert zich tegen het lichaam)
Wat is kenmerken aan reumatoïde artritis? (2)
- Symmetrische zwelling kleine hand- en voetgewrichten
2. Geleidelijk alle gewrichten
Wat zijn symptomen van reumatoïde artritis? (6)
· Gewrichtspijn, moeheid, vermagering
· Ochtendstijfheid
· Exacerbaties en remissies (goede periodes en slechte periodes)
· Gewrichtsmisvormingen, bewegingsbeperking en invaliditeit
· Neurologische complicaties (pols, wervelkolom)
· Verhoogde kans bacteriële artritis
Wat is Reumanoduli?
Subcutane knobbels van bindweefsels die ontstaan als reactie op een ontsteking
Hoe kan je reumatoïde artritis diagnostiseren (7) ( in elk geval 4 criteria)?
· Ochtendstijfheid
· Artritis van 3 of meer gewrichten (hoeft dus niet per se de handen)
· Artritis van de handgewrichten
· Symmetrische artritis
· Subcutane knobbels (noduli)
· Antilichamen tegen IgG in bloed (Reumafactor)
· Erosies bij röntgen onderzoek
Hoe kan je reumatoïde artritis behandelen? (5)
· NSAID’s: Anti inflammatoir
· DMARD’s (disease modifying antirheumatic drugs): Veel bijwerkingen
· Biologicals
· Corticosteroiden: Prednison
· Chirurgie: Artrodese (vastzetten gewricht) en synovectomie (verwijderen ontstoken slijmvlies)
Wat zijn de bijwerkingen voor de mond bij reumatoïde artritis?
· Betrokkenheid kaakgewricht
· MucosiIs en ulcera ten gronde van medicatie: Methotrexaat
· Moeite met liggen in de stoel
· CorIcosteroiden: stress-protocol
Bemoeilijkt tandenpoetsen!
Wat is een Infectieuze artritis?
Micro-organisme in gewricht zorgt voor ontsteking
Bacterieel of viraal
Wat zijn symptomen van een bacteriële arteritis? (2)
- Meestal 1 gewricht: Roodheid (rubor), pijn (dolor), zwelling (tumor), warm (calor) en beperkte beweging (functie laesa)
- Koorts, malaise
Hoe kan je een bacteriële arteritis diagnostiseren?
Diagnose: Kweek gewrichtsvloeistof
Hoe kan je bacteriële arteritis behandelen?
Therapie: antibiotica (hoge doses), drainage
Wat is het verschil tussen een virale artritis en een bacteriële arteritis?
Een virale artritis zit in meerdere gewrichten
Een bacteriële artritis zit maar in 1 gewricht
Hoe ontstaat bacteriële arteritis? (2)
• Septisch artritis: hematogeen, via bloed bij het gewricht gekomen.
• Door een verwonding kan er ook een bacterie het gewricht binnengedrongen zijn
Staphylococcus aureus oorzaak
Virale artritis (meer) Welke virussen kunnen allemaal zorgen voor een synoviale membraan infectie? (5)
· Rubellavirus · Mazelenvirus · Hepatitis B virus · Parvovirus · HIV
(kortdurend <6 weken)
Wat heeft een virale artritis voor bijwerkingen in de mond? (4)
· Pijn bij bewegen
· Occlusie en articulatie gestoord
· Gewicht rood en gezwollen
· Lymfeklieren zwellingen
Waarom kan je geen kweek nemen van reactieve artritis?
Niet te kweken aangezien er geen bacteriën zijn (dood/immuuncomplexen)
Wat is de oorzaak van een reactieve artritis?
Veroorzaakt door infectie elders in het lichaam. Niet door bacterie overdracht maar door afweerstoffen.
Geen blijvend letsel
Wat is een kenmerk van reactieve artritis?
Meerdere gewrichten: asymmetrisch patroon
wat zijn de bijwerkingen in de mond voor reactieve artritis? (4)
· Pijn in kaakgewricht
· Orale laesies
· Lidocaïne (verdoving) (dus je kan wondjes veroorzaken om op je wang te bijten)
· Chloorhexidine
Hoe kan (osteo-)artrose ontstaan? (7) Dit is de meest voorkomende afwijking
- Progressief verlies van kraakbeen kan komen door: · Ontsteking · Toegenomen metabole activiteit van bot · Genetische aanleg · Anatomische afwijkingen · Geslacht · Leeftijd · Overbelasting
Bij (osteo-)artrose raakt het kraakbeen beschadigd, hierdoor reageert bot met een verhoogd bot aanmaak.
wat zijn de mogelijke gevolgen hiervan? (4)
· Afname gewrichtsspleet
· Randwoekeringen (osteofyten) (harde uitsteeksels)
· Botdichtheid omhoog
· Zwelling (hydrops)
Hoe kan je (osteo-)artrose diagnostiseren?
· Kliniek
· Lokalisatie afwijken
· Röntgen
Wat zijn de symtomen van (osteo-)artrose diagnostiseren? (4)
- Pijn, zwelling en bewegingsbeperking
- Vaak in heupen, knieën en gewrichten van voeten en handen
- Noduli van Heberden: verdikkingen van de eindkootjes van je vingers
- Startpijn
Hoe kan je (osteo-)artrose behandelen? (5)
· Voorlichting · Overbelasting voorkomen · Paracetamol en NSAID's · Cortico's in het gewricht · Prothesen
Welke bijwerkingen heeft (osteo-)artrose in de mond? (5)
· Tandenpoetsen lastig · Kaakgewrichten · Liggen in stoel pijnlijk/lastig · Stolling · NSAID's, ascal (uitkijken behandeling)
Hoe kan je osteoporose voorkomen? (3)
· Op jonge leeftijd goed opbouwen (veel calcium inname)
· Beweging
· Oestrogenen (postmenopauzaal (overgang))
Wat is er bij osteoporose aan de hand
Er is een vermindering van de botmassa waardoor er een verhoogde kans is op een breuk. De balans van aanmaak en afbraak is verstoord, waarbij er meer afbraak is (= hogere osteoclastenactiviteit).
Waar moet je in de mond op letten als iemand osteoporose heeft? (2)
- Alveolair kaakbot: vooral edentate patiënten -> aanpassen prothese
- Voorzichtig met manipulaties van hoofd en nek
Wat zijn de symptomen van osteoporose? (4)
· Pijn onderrug bij activiteiten (staan, bukken, tillen)
· Lichaamsgewicht neemt af
· Kyfose versterkt
· Risico fracturen stijgt (heupfractuur)
Hoe kan osteoporose worden behandeld? (4)
- Genoeg calcium
- Genoeg vitamine D
- Bisfosfonaten; remmen de botafbraak, nadeel is dat hierdoor de genezing ook minder is.
- Bij een fractuur wordt er gegipst
