5. Zwelling in het hoofd-halsgebied Flashcards
Wat kan een oorzaak zijn van gezwollen speekselklieren
Speekselstenen. Sluiten de gangetjes af
(kan ook een infectie of tumor zijn)
Is zwelling eerder niet pluis bij jongere of oudere mensen?
Oudere mensen
Welke structuren vindt je in het hoofd-hals gebied? (8)
- Huid
- Bind-, bot-, spier-, vetweefsel
- Bloedvaten
- Zenuwen
- Lymfeklieren
- Speekselklieren
- Schildklier
- Dentitie
Wat zijn oorzaken van zwelling (4)?
- Ontstekingen
- Cystes
- Kanker
- Anatomische afwijkingen
Hoe kan een zwelling ontstaan? (2)
- Zwelling door vocht (bv oedeem, pus, bloed)
- Toename grootte of aantal cellen (tumoren)
Met welk ezelsbruggetje kan bijvoorbeeld zwelling worden gemeten?
OCNOTA
Wat houdt OCNOTA in?
O - Ontsteking bv. abces
C - Cyste bv. mucokèle
N - Neoplasma bv. maligniteit
O - Obstructie bv. speekselsteen
T - Trauma bv. Hematoom
A - Aangeboren afwijking bv. Laterale halscyste
Wat is een cyste?
Gevulde ruimte met vloeistof. Ingekapseld door het lichaam
Waar wordt naar gekeken bij de differentiële diagnostiek? (3)
- Primaire symptomen: anamnese + klinisch onderzoek
- Oorsprong: weefsel of orgaan
- Oorzaak: OCNOTA
Welke 3 onderdelen worden er bij de algemene anamnese gevraagd?
- Reden van komst
- Medische conditie
- Sociale anamnese
Algemene anamnese
Risicofactoren voor maligniteit (5):
- Leeftijd boven de 40 jaar
- Frequent alcoholgebruik
- Roken
- Bestraling hals in het verleden
- HPV infectie
Welke 4 onderdelen worden er bij de speciale anamnese gevraagd?
- Uitvragen van de hoofdklacht
- Initiatief bij de zorgverlener
- Meer medisch-inhoudelijk
- 7 dimensies: ALECOBO
Wat houdt ALECOBO in?
✔ Aard
✔ Lokalisatie
✔ Ernst
✔ Chronologie
✔ Ontstaan
✔ Beïnvloeding
✔ Overig/opvatting
Noem voorbeelden van ALECOBO (zwelling)
A: Hoe voelt het, ziet het eruit?
L: Waar zit het?
E: Hoe groot? Pijn?
C: Chronologie Wisselend, alleen toenemend, snel
progressief?
O: Ontstaan: Hoe, Luxerend moment?
B: Beïnvloeding: Uitlokkende factoren, bv eten?
O: Opvatting: Andere klachten, zelf een idee?
Wat is een HPV-infectie
Humaan papillomavirus (kan kanker veroorzaken)
Slijmvliezen
Wat is palpatie?
Uit- of inwendig met handen voelen (Intra- en extra-oraal onderzoek)
Wat kan je patiënt laten doen bij intra- en extra-oraal onderzoek
A-zeggen, tong uitsteken, symmetrie
Waar let je op bij de palpatie? (10)
- Grootte
- Vorm bv. Verheven, rond
- Afgrensbaarheid bv. Scherp begrensd
- Aard van het oppervlak bv. Verruceus, erosief, ulceratief
- Consistentie bv. Zacht, vast-elastisch, beenhard, geïndureerd
- Kleur bv. Blauw doorschemerend, leukoplakie, erythroplakie
- Beweeglijkheid bv. Los van de mucosa of onderlaag
- Drukpijnlijkheid
- Temperatuur
- Fluctuatie
Op welke 3 manieren kan je palperen?
- Submandibulair
- Subdigastrisch/jugulair
- Bimanueel
Wat is belangrijk om te doen bij palperen/intra- en extra-oraal onderzoek? (2)
- Tong vastpakken met gaasje, randen palperen
- Afwijkingen documenteren (beschrijven + foto met
afmetingen)
O(CNOTA)
Kenmerken van een ontsteking (5)
1.Calor = Warmte: Vasodilatatie
2. Rubor = Roodheid: Vasodilatatie
3. Tumor = Zwelling: Exsudaat van vloeistof
4. Dolor = Pijn: Stimulatie van nociceptoren
5. Functio laesa = Functieverlies
Wat zijn 3 voorbeelden van odontogene ontstekingen?
- Periapicale ontsteking
* Rondom de wortelpunt met een necrotische pulpa - Pericoronaire ontsteking
* Rondom de kroon van een niet volledig doorgebroken gebitselement - Parodontale ontsteking
* Bodem van een verdiepte parodontale pocket
Wat doe je als behandelaar als je een patiënt met een zwelling in het hoofd hals gebied hebt?
- Verhaal patiënt aanhoren dmv ALECOBO + anamnese bij langs
- Omschrijf de aspecten van de zwelling
- Denk na over mogelijke diagnose
- Pluis vs niet pluis
Wat houd een speciële anamnese in?
Als de hulpverlener meer regie wil nemen door gerichte vragen te stellen voor de oorzaak van bijv de zwelling.
Welke 2 zwellingen kunnen voorkomen in de wang- en lipmucosa?
- Mucokéne (C) (pluis)
Slijmcyste in speekselkliertjes - Papilloom (N) (pluis)
Epitheelgezwel door HPV
Welke 2 zwellingen kunnen voorkomen op de tongrand/dorsale tongoppervlak?
- Hemangioom
Goedaardige woekering bloedvaten (pluis) - Maligniteit
Tumor tongrand (niet pluis)
Welke zwellingen kunnen lokaal voorkomen tpv de gingiva? (7)
1.Fibroom
Goedaardige tumor bindweefsel
- Pyogeen granuloom
Opeenhoping ontstekingscellen - Abces
Pus in een niet eerder bestaande holte - Fistel
Niet-natuurlijk kanaal tussen lichaamsholte - Gingivacyste
Abnormale lichaamsholte omsloten door epitheelweefsel - Plaveiselcelcarcinoom
Kwaadaardige woekering omsloten door epitheelweefsel - Maligne lymfoom
Lymfeklierkanker
Wat kunnen oorzaken zijn van gegeneraliseerde zwellingen tpv gingiva? (4)
- Medicatie-gerelateerd
- Hormonaal
- Familiair
- Leukemie
Welke zwellingen kunnen tpv het palatum voorkomen? (6)
- Abces
- Torus
Botverhevenheid - Fibreuze hyperplasie
Verhoogde celdeling bindweefsel - Pleiomorf adenoom
Goedaardige speekselklier tumor - Adenocarcinoom
Speekselklier kanker - Lymfoom
Lymfeklierkanker
Welke 4 zwellingen kunnen pre-auriculair voorkomen? (voor het oor)
- Sialo-adenitis
- Speekselklier infectie van de g. Parotis (= bof paramyxovirus) - Syndroom van Sjörgen
- Ontsteking vochtafscheidende klieren auto-immuun - Pleiomorf adenoom
- Goedaardige kliertumor - Adenocarcinoom
- Kwaadaaardige klierkanker
Welke zwellingen kunnen faciaal voorkomen? (2)
- Submuceus abces
Pus wat doorgebroken is door het periost naar mucosa - Plaveiselcelcarcinoom onderlip
Kwaadaardige woekering epitheelcellen
Welke zwellingen kunnen in de hals voorkomen? (3)
- Schildklier
- Halscyste
- Lymfeklier
Wat zijn lymfeklieren en wat doen ze?
Klein, rond orgaan waarin lymfevocht
wordt gecontroleerd op:
- bacteriën
- virussen
- beschadigde cellen
- andere lichaamsvreemde deeltjes
Door witte bloedcellen
Wat kan een oorzaak zijn van een zwelling in de lymfeklieren? (5)
- Bacteriële infectie
- Virale infectie
- Parasiet
- Primaire neoplasma’s
- Secundaire neoplasma’s
Welke bacteriële infecties van de lymfeklieren zijn er? (3)
- Odontogeen, tonsillitis, pharyngitis
- Tuberculose (Mycobacterium tuberculosis)
- Syfilis (Treponema pallidum)
Welke virale infecties van de lymfeklieren zijn er? (3)
- Stomatitis herpetica
- Mononucleosis infectiosa (EBV) (ziekte van Pfeiffer)
- HIV
Hoe heet een zwelling van de lymfeklier door een parasiet?
Toxoplasmose (Toxoplasma gondii)
Welke primaire neoplasma’s zijn er in de lymfeklieren? (2)
Primair = lymfeklier zelf is het probleem
- Leukemie (witte bloedcellen kanker)
- Acute lymfatische (kinderen) en myeloide (volwassenn) leukemie
- Chronische leukemie (langzaam progressief, volwassenen) - Maligne lymfomen (lymfeklierkanker)
- Hodgkins vs. Non-Hodgkin
Welke secundaire neoplasma’s zijn er? (1)
- Metastasen
(Dit zijn uitzaaiingen in de lymfeklier door een tumor)
secundair = oorzaak ligt niet bij de lymfeklier
Op welke manieren kan er aanvullend onderzoek worden gedaan? (9)
- Röntgenonderzoek
- Speekselonderzoek
- Bloedonderzoek
- Virusserologie
- Punctie
- Incisiebiopsie
- Excisiebiopsie
- MRI
- PET/CT-scan
In welke zes niveaus (levels) zijn de lymfeklieren ingedeeld?
- Submentale en submandibulaire lymfeklieren
- Hoog jugulaire lymfeklieren
- Middelste jugulaire lymfeklieren
- Laag jugulaire lymfeklieren
- Lymfeklieren in de achterste halsdriehoek
- Pre- en paratracheale lymfeklieren
Wat doe je bij twijfel?
Altijd doorverwijzen
Wat is belangrijk voor een mondhygienist op het gebied van doorverwijzen (4)
- Verhaal van de patiënt
- Omschrijf de aspecten van de zwelling
- Denk na over de mogelijke diagnose
- Pluis vs niet pluis!
Implicaties voor de mondhygienist (4)
- Veel ziektebeelden
- Aandacht voor niet alleen de mond
- Uitvoeren van hoofd-hals onderzoek?
- Mogelijk eerste zorgverlener die zwelling bemerkt
