2. HVZ en medicatie, psychofarmaca, bijwerkingen Flashcards
Wat is MTI?
Medisch Tandheelkundige Interactie
Waar gaat MTI over (waarmee houdt je rekening)? Noem er 5
- Ziekten kunnen tot uiting komen in de mond.
- Een ongezonde mond kan consequenties hebben voor de algemene gezondheid.
- Medicatie-gebruik kan zichtbaar zijn in de mond.
- Een acute medische situatie kan zich voordoen in de tandheelkundige praktijk.
- Ziekten en aandoeningen kunnen invloed hebben op de tandheelkundige behandeling.
Welke bijwerking komt het meeste voor bij gebruik van medicatie (+ welke groep)?
Droge mond (psychofarmaca)
Waarvan kan cariës een gevolg zijn? (2)
- Xerostomie
- Hyposialie (fysiologisch bij ouderen)
Waarop werkt Omeprazol?
Wat remt het?
Op enzymen
De proton (H+) pomp (maagzuurremmer)
Wat is de taak van de mondhygiënist als het gaat om cariës voor xerostomie/hyposialie? (4)
- Alert zijn
- Nagaan welke medicatie
- Speekselproductie bepalen
- Actie ondernemen
Wat is de functie van speeksel (4)
- Bufferen (bv. van zuren en water)
- Remineralisatie
- Anti-bacterieel
- Anti-viraal
Wat stimuleert de speekselproductie? (3)
- Smaak (bv. zuur, zoet en menthol)
- Smaak + mechanisch (bv. kauwen op kauwgom, groente, brood)
- Medicatie (bv. Pilocarpine)
Wat is candidiasis? Hoe ontstaat het?
Wat is er tegen te doen?
- Schimmel (eigenlijk gist) infectie
- Bij verminderde weerstand, antibioticagebruik en inhalatiecorticosteroïden (meerdere slijmvliezen)
- Anti-schimmel middel, bijv. Miconazol.
Miconazol interfereert met Vit K antagonisten. Bij kunstgebit: mee reinigen.
Wat is angio-oedeem? Hoe ontstaat het?
- Plotselinge, diffuse zwelling van bijvoorbeeld
tong, lippen, aangezicht of orofarynx - Vaak bij ACE-remmers, soms ook NSAID’s
Wat is gingivahyperplasie?
Hoe ontstaat het?
- Gingiva overgroei. Geen gingivitis
- Calciumantagonisten
Wat zijn de 4 meest gebruikte geneesmiddelen?
- Diclofinac
- Omeprazol
- Simvastatine (statines)
- Metoprolol
Wat zijn Lichenoïde reacties? Hoe ontstaat het?
- Afwijking/ontsteking
- Link met ACE-remmers, AB
Hoe ontstaat een smaakstoornis?
Door ACE-remmers, aantasting zink/receptoren
Hoe ontstaat halitose?
Vaak reactie op droge mond, dysfagie
(verminderd slikvermogen), vaak tongbeslag aanwezig
Hoe kan osteonecrose ontstaan?
Bij gebruik van orale (zelden, tegen
osteoporose) of vooral intra-veneuze (vaker,
tegen botmetastasen) bisfosfonaten na
invasieve ingrepen.
• Vb pamedroninezuur
Hoe kan een bijwerking ontstaan bij medicamenten die werken op receptoren?
Geneesmiddelen die
aangrijpen op bepaalde
receptoren van een groep,
kunnen ook aan andere
receptoren van die groep
binden.
Wat is het gewenste en ongewenste effect van Sympaticusstimulatie?
Ze zorgen voor bronchodilatatie (gewenst), maar ook voor een versnelde hartslag (ongewenst)
Waarom is een selectieve B2-agonist prettiger bij astma?
Omdat het een selectieve werking heeft. Het heeft een specifieke werking op de B2-receptoren en minder op het hart
Waar bevinden B1-receptoren zich?
Op het hart
Sympathicolytica, bètablokkers leiden tot (2)
- Vertraging van de pols
- Verminderde hartcontractie => minder bloed flow => tensiedaling
Let op: kan ook leiden tot bronchoconstrictie
Welke 3 medicijnen werken op enzymen?
- NSAID’s
- ACE-remmers
- Statines
blokkeren niet alleen de specifieke enzymen, maar
meer enzymen uit één soort
Wat zijn negatieve effecten van NSAID’s?
Minder aanmaak van prostaglandines (ontstekingsstofjes) door
COX2 (cyclo-oxygenase 2) enzym te remmen. Nsaid’s remmen ook COX- 1 (deze zorgen voor vorming maagslijmvlies); dus negatieve invloed op maagslijmvlies en remmen trombocytenaggregatie (bloedstolling)-> eerder bloeding. Samen met anti-stollingsmedicatie gebruikt: -> versterkt het effect van anti-stolling
Wat zijn negatieve effecten van ACE (angiotensine-converterend enzym) remmers (VB Enalapril)?
prikkelhoest bij ACE: bradikinine hoopt zich op omdat ACE ook andere enzymen in
de longen remt.
Waarop werkt Amlodipine? Wat is het?
Op calciumkanalen (werkt op ionkanalen). Een calciumkanaal blokker
Waarvoor zorgt Amlodipine? Wat is het onwenselijke effect?
Voor een mindere hartcontractie. Ook peristaltiek in darmen minder-> obstipatie
Welke medicatie werkt op transporteiwitten? Waarop heeft dit nog meer effect?
Psychofarmaca zoals antidepressiva. Effect op andere eiwitten
Hoe kunnen geneesmiddelen op transporteiwitten werken?
Geneesmiddelen kunnen door transporteiwitten te blokkeren ervoor zorgen dat stoffen niet meer van extracellulair naar intracellulair getransporteerd kunnen worden. (actief transport van ionen en neurotransmitters).
Waar kunnen chronische ziekten die effect hebben op de lever voor zorgen?
Op de enterohepatische kringloop. Nog langer & invloed op CYP enzymen
Welke 4 chronische ziekten die effect hebben op de lever kennen we?
• Metabole stoornissen (diabetes bijv.)
• Ontstekingsprocessen
• Intoxicaties (alcohol), levercirrose
• Maligne aandoeningen
Wat doet een antibioticum en wat is hiervan een bijwerking?
• Elimineert micro-organisme
• Meer kans op schimmelinfectie; Candidiasis
Voor welk ongewenste effect kan Antimycotica (Miconazol, tegen schimmel) voor zorgen?
Dat vitamine-K-antagonisten worden versterkt (bijvoorbeeld acenocoumarol, fenprocoumon)
door enzymremming in de lever-> bloedingsneiging +
Waar welk ongewenste effect kan Omeprazol en “Rennie” zorgen?
Beschadiging maagslijmvlies; andere medicatie wordt minder opgenomen in de
maag
Wat is het effect van paracetamol?
Overige 2 effecten:
Pijnstillend en koortsverlagend. Meest gebruikte pijnstiller ter wereld (let op: werkingsmechanisme niet helder)
• Weinig bijwerkingen bij normaal gebruik
• Risico op leverstoornissen bij overgebruik (> ¾ x per dag ½ tabletten 500
mg)
Welke 2 antistolling-medicatie kennen we?
Waarvoor dienen ze?
- Anticoagulantia en
2.Trombocytenaggegratieremmers (TAR)
Voorkomen van MI (myocardinfarc), Herseninfarct, longembolie
Wat is een voorbeeld van Anticoagulantia (heparines) en hoe werkt het?
Heparine; Fraxiparine
Werkt door blokkering van receptoren. Werkt op antitrombine
Waarbij komt de trombosedienst, INR en toediening kijken?
Bij anticoagulantica, Vit-K!
Wat zijn 2 voorbeelden van Trombocytenaggegratieremmers (TAR). Hoe werkt het?
- Ascal wat de enzymproductie vermindert.
- Clopidogrel
- Wat is een voorbeeld van een Vitamine-K-antagonist (antistolling/anticoalantia)? - - Hoe werkt het?
- Waarvoor dient het?
- Acenocoumarol (sintrom)
- Het remt het enzym Vit-K(waardoor de vitamine K-cyclus onderbroken wordt. Stollingsproces)
- Tromboseprofylaxe; preventie van een herseninfarct. Ook bij nieuwe klep
Wat doen NOAC(Nieuwe Orale Anticoagulantie)/DOAC en wat is een voorbeeld
- Remmer van stollingsfactor (specifiek stollingseiwit)
- Rivaroxaban
- Wat is een voorbeeld van medicatie bij hypertensie?
- Waarvoor zorgt het?
- Waarop werkt het?
- Diuretica: Thiaziden (plastablet)
- Het zorgt ervoor dat vocht via urine het lichaam verlaat > minder bloedvolume > daling tensie
- Werkt op Na/CA wisseling, Ionkanalen
Waar staat COPD voor?
Chronic obstructive pulmonary disease (n omschrijft astma en bronchitis/emfyseem - door roken)
Welke medicatie wordt gebruikt bij COPD (2)?
1 Inhalatiecorticosteroïden: Beclometason
2. Bèta-2-mimetica; Ventolin(Salbutamol)
Wat is het effect van medicatie bij COPD?
Ontsteking wordt geremd en gladde spiertjes
ontspannen.
Wat kunnen 2 bijwerkingen van steroiden zijn?
- Candidiasis (ook droge mond)
- Heesheid
Wat is het verschil tussen diabetes mellitus type 1 en 2
Bij type 1: geen insuline door pancreas dus insuline moet worden ingespoten (subcutaan)
Bij type 2: Ga je eerst naar de leefstijl kijken. Vervolgens heb je medicatie die de pancreas aanzet tot meer productie van insuline (doelorgaan ongevoelig)
Werking salbutamol:
Salbutamol werkt op 3 receptoren. Die zorgt dus voor specifieke effecten op de luchtwegen.
Als je dit middel salbutamol inhaleert heb je 10% van de orale dosering nodig.
Het komt dan dichter in de buurt van de receptoren waar het heen moet in plaats van de receptoren die in het hart zit waar ze op werken. Waardoor het minder snel effect heeft of een erger effect heeft op een verhoging van de hartslag.
Salbutamol is een voorbeeld van een ….
Beta2-sympathicometicum
Op welk werkingsmechanisme werken omeprazole en NSAID’s
Enzymen
medicatie voor Diabetes Mellitus type 2 (2) + functie
Tolbutamine en metformine
zet cellen aan tot opname van meer suiker
Op welk werkingsmechanisme werken antidepressiva
Transporteiwitten; Neurotransmitters
Op welk werkingsmechanisme werken antipsychotica
Ionkanalen
Bijwerking; droge mond
Bijwerkingen van medicatie bij diabetes type 2 (3)
– misselijkheid
– smaakstoornissen
– Metaalsmaak (metformine)
Niet alleen medicatie maar ook de ziekte zelf heeft een indirect of direct effect op de mondgezondheid. Denk aan (3)
- Medische achtergrond en orale bijwerkingen
- Fysieke gesteldheid (zelfreinigbaarheid)
- Psycho-sociaal (motivatie)
Van welke gevolgen van medicatie kan cariës een indirect gevolg zijn
xerostomie of hyposialie (droge mond of veroudering droge mond, te weinig speeksel)
Wat is de taak van de mondhygieniste al het gaat om medicatie gebruik (4)
- Alert zijn
- Nagaan welke medicatie de patiënt neemt (zit er suiker aan de medicatie toegevoegd of neemt de patient medicatie die als bijwerking een droge mond veroorzaakt).
- Speekselproductie bepalen
- Actie ondernemen
Welke effecten kan medicatie op de mond hebben?
effect op mond (gingiva, smaak, droogte,
reflux) en gedrag (frequent eten)
Wat stimuleert de speekselsecretie?
- Smaak (bv. zuur, zoet en menthol)
- Smaak + mechanisch (bv. kauwen op kauwgom, groente of
brood dus denk hieraan als je iemand tegenkomt met slechte eetgewoontes die heel weinig vezels eet, want alleen al op vezels kauwen helpt) - Medicatie (bv. Pilocarpine)
Miconazol is een antischimmel-middel. Waarmee kan het interfereren?
Vitamine-k-antagonist
Wat is Beclometason?
Een inhalatiecorticosteroïd (COPD)
Juist of onjuist: Het geneesmiddel dat is omgezet in een metaboliet komt in de circulatie
Onjuist
