5. determinanty inteligencji - natura czy kultura?

Question 1

Donald Hebb

Answer 1

proporcja natury i kultury wynosi kolejno 100% i 100% - spór nie ma sensu

Question 2

determinacja poligenowa

Answer 2

każde zachowanie człowieka jest zdeterminowane kilkoma genami

Question 3

genetyka zachowania

Answer 3

zajmuje się badaniem wkładu czynników genetycznych w wariancję zachowania, a w efekcie i środowiska

Question 4

różnice w zachowaniach zwierząt - metody selekcji:

Answer 4

• Chów wsobny – w obrębie tej samej linii zwierząt kojarzy się w kolejnych pokoleniach rodzeństwo, daje możliwość porównywania „czystych linii”
• Selektywna hodowla – im bardziej wariancja danej cechy zależy od czynnika genetycznego, tym mniejszej liczby pokoleń trzeba, by kontrolowana zmienna (zachowanie, cecha) ujawniła się w populacji
• Hodowla dwóch czystych linii – o największym i najmniejszym nasileniu cechy + nieselekcjonowania linia

Question 5

Robert Tryon, 1940

Answer 5

badania na szczurach mądrych i tępych – mądre szczury robiły znacznie mniej błędów w labiryncie, różnica w zachowaniu (tym konkretnym) była warunkowana czynnikiem dziedzicznym – środowisko i warunki życia szczurów były identyczne

Question 6

Cooper i Zubek, 1958

Answer 6

szczury mądre i tępe hodowano w środowiskach:
- wzbogaconym -> spadek liczby błędów u tępych, brak zmian u mądrych
- ubogim -> wzrost liczby błędów u mądrych, brak zmian u tępych
- normalnym -> tępe szczury robią więcej błędów niż mądre

Question 7

Rosenthal i Fode, 1963

Answer 7

eksperyment na szczurach vs oczekiwania studentów – studenci wpłynęli na szczury zgodnie ze swoimi oczekiwaniami (experimenter bias)

Question 8

genetyka zachowania a człowiek

Answer 8

metoda korelacyjna + wnioskowanie na podstawie zjawisk fenotypowych

Question 9

fenotyp

Answer 9

genotyp + środowisko

Question 10

genotyp

Answer 10

składnik addytywny (przekazywane geny) + składnik nieaddytywny (interakcje alleli)

Question 11

środowisko

Answer 11

wspólne (podobne dla członków rodziny) + specyficzne (różnice między członkami rodziny)

Question 12

efekt epigenetyczny

Answer 12

wyciszenie lub wzmocnienie aktywności genów, DNA bez zmian

Question 13

O różnicach w osobowości i temperamencie w znacznie większym stopniu decyduje

Answer 13

środowisko specyficzne niż wspólne

Question 14

związki genotyp i środowisko (Scarr i McCartney, 1992)

Answer 14

• Bierny: dzieci podobne do rodziców żyją w przygotowanym przez nich środowisku, zapotrzebowanie na podobne bodźce
• Reaktywny: osoby znaczące reagują na uwarunkowanie genetyczne dziecka w sposób wzmacniający lub osłabiający
• Aktywny: jednostka aktywnie poszukuje środowiska odpowiadającego jej genetycznie uwarunkowanym skłonnościom lub je tworzy

Question 15

Bouchard i McGue, 1981

Answer 15

stopień pokrewieństwa genetycznego z ilorazem inteligencji – 68%

Question 16

Metaanaliza Jensen, 1981

Answer 16

czynnik genetyczny: 50%; środowisko wspólne: 25%; środowisko specyficzne: 15%; błąd pomiaru: 10%

Question 17

Metaanaliza Plomin, Defries, McLearn, Rutter, 1997

Answer 17

czynnik genetyczny odpowiada za inteligencję w 50%, reszta to szeroko rozumiane środowisko (w tym błąd pomiaru); wkład czynnika genetycznego w inteligencję wzrasta wraz z wiekiem

Question 18

loci cechy ilościowej QLT

Answer 18

geny o zmiennej wielkości wpływu na dane cechy ilościowe

Question 19

na inteligencję wpływa…

Answer 19

ponad 500 genów.