16. temperament z perspektywy historycznej Flashcards
podejścia spekulatywne
(Starożytni Grecy, E. Kant, W.Wundt, C.G.Jung)
starożytni Grecy
Poszukiwanie jednej praprzyczyny życia w przyrodzie
○ Tales z Miletu - woda,
○ Anaksymenes – powietrze,
○ Heraklit-ogień,
○ Ksenofanes ziemia.
Empedokles V w p.n.e. 4 żywioły, korzenie wszechrzeczy
liczba 4
- Liczba 4 – święta w starożytnej Grecji, symbol uniwersum, cnoty kardynalne.
- Dla Pitagorasa idealna figura to kwadrat
- Są cztery strony świata, cztery pory roku, a my często szukamy czterolistnej koniczyny, która
przynosi szczęście. - O człowieku przebiegłym mówi się: “kuty na cztery nogi”, a “spadać na cztery łapy” - to bezpiecznie wychodzić z każdej sytuacji.
Hipokrates i 4 humory
Powietrze → suche → żółć żółta
Ogień → gorący → krew
Woda → wilgotna → żółć czarna
Ziemia → zimna → flegma
Typ budowy ciała prowadzi do choroby. Odżywianie i pora roku mają wpływ na zdrowie.
Galen II w. p.n.e.
(powiązał soki ze sposobami zachowania - pierwsza typologia temperamentu);
II typy temperamentalne:
● Pierwotne
● Wtórne
● Typ idealny
typy pierwotne
Żółć żółta- choleryk - wesoły i aktywny
Krew-sangwinik - pobudliwy
Żółć czarna- melancholik - smutny
Flegma- flegmatyk - apatyczny, ospały
typy wtórne
Sangwiniczno - choleryczny Ciepło-sucho
Sangwiniczno - flegmatyczny Ciepło-wilgotno
Flegmatyczno -choleryczny Zimno- sucho
Flegmatyczno -melancholiczny Zimno-wilgotno
typ idealny
równomierne wymieszanie humorów
temperament kobiet
- Powiązanie z poziomami hormonów reprodukcyjnych w cyklu menstruacyjnym - z płodnością
- Sangwiniczki cechuje wyższe prawdopodobieństwo zapłodnienia niż melancholiczki.
- Kobiety wyróżniające się aktywnością, wytrzymałością, równowagą psychiczną i większą odpornością na stres mają dwukrotnie wyższe poziomy estradiolu niż kobiety mniej aktywne,
mniej wytrzymałe, bardziej wrażliwe i mniej odporne psychicznie
Kant
Temperament ma podłoże biologiczne na który składa się:
○ konstytucja cielesna
○ humory Galena w szczególności krew
Właściwości krwi
● Łatwość v/s trudność krzepliwości
● „Temperatura” (krew chłodna lub ciepła)
Podstawa wyróżnienia temperamentu dwa kryteria:
○ Energia życiowa (pobudliwy v/s ospały)
○ Dominująca charakterystyka zachowania (emocje v/s działanie)
W przeciwieństwie do Galena uważał, że istnieją tylko 4 typy temperamentu.
Typologia Kanta (ospałość/pobudliwość=energia życiowa).
Wundt
Badania nad emocjami i czasem reakcji
● Temperament jest dyspozycją odnoszącą się do sfery popędów i emocji
● Każdy człowiek ma kilka temperamentów
● Typologia wymiarowa (wymiar jest kategorią, która jest mierzalna)
● Dwa kryteria temperamentu (ze względu na emocje)
○ Natężenie reakcji emocjonalnej
○ Intensywność i szybkość z jaką się zmienia emocja
Jung (“Typy psychologiczne”)
postawy życiowe: introwersja lub ekstrawersja.
4 podstawowe psychologiczne funkcje:
- myślenie/uczucie
- percepcja/intuicja
Współczesne koncepcje nawiązujące do teorii Junga
● Isabella Myers i Kathryn Briggs (1962)
● David Keirsey 1972
● Czesław Nosal
● John Holland
Myers i Briggs - The Myers Briggs Type Indicator (1962)
Isabella Myers rozwija pomysły Junga, dodając czwartą kategorię typu osobowości:
○ sędziowie / obserwatorzy
badanie żołnierzy.
David Keirsey - Please Understand Me (1978)
Keirsey zapoznał się z pracą Ernesta Kretschmera i Williama Sheldona
● Opracował inwentarz temperamentów po zapoznaniu się z MBTI w 1956 roku.
● Odwołał się do starożytnych teorii.
● Rozwija pojęcie “temperamentów” opartych o kryteria:
○ jak ludzie zbierają informację (Percepcja / Intuicja) i
○ jak ją oceniają (Myślenie / Uczucie)
● Buduje narzędzie do identyfikowania czterech typów temperamentu - The Keirsey
Temperament Sorter (KTS)
David Keirsey oraz Marilyn Bates (1984)
Typy temperamentu:
■ Rzemieślnicy (percepcja i obserwacja(myślenie),
■ Strażnicy (percepcyjno osądzający (uczucie)
■ Idealiści (intuicja i uczucie),
■ Racjonaliści (intuicja i myślenie)
rzemieślnicy
konkretni i pragmatyczni. Poszukują pobudzenia i mistrzostwa. Ich zainteresowaniem jest wywieranie wpływu. Są bardzo dobrzy w rozwiązywaniu problemów, zwinności i posługiwaniu się
narzędziami, instrumentami i wyposażeniem.
strażnicy
konkretni i chętni do współpracy. Szukają pewności i przynależności. Ich
zainteresowaniem są obowiązki i odpowiedzialność, a mocną stroną jest logistyka. Są bardzo dobrzy w organizowaniu i wspieraniu.
Idealiści
abstrakcyjni i chętni do współpracy. Poszukują znaczenia. Ich zainteresowaniem jest rozwój
osobisty i znalezienie swojej niezwykłej tożsamości. Ich mocną stroną jest dyplomacja. Są bardzo
dobrzy w wyjaśnianiu, inspirowaniu i jednoczeniu ludzi.
Racjonaliści
abstrakcyjni i pragmatyczni. Poszukują biegłego opanowania umiejętności i
samokontroli. Ich głównym zainteresowaniem jest poszerzanie swojej wiedzy i kompetencji. Są bardzo
dobrzy w każdego rodzaju logicznym dochodzeniu oraz tworzeniu koncepcji i teorii.
Podstawowe różnice między Keirsey Temperament Sorter, a MBTI:
- Myers skupia się przede wszystkim na tym, co ludzie myślą i czują, a Keirsey na zachowaniu, które można bezpośrednio zaobserwować;
- Myers używa w swoich opisach czteroczynnikowego modelu linearnego, a opisy Keirseya wykorzystują teoretyczne modele;
- Myers zwraca uwagę na ekstrawersję i introwersję, a model Keirsey’a kładzie największy nacisk na różnicę między myśleniem konkretnym a abstrakcyjnym;
- Myers grupowała wyróżnione przez siebie typy na podstawie postaw, a Keirsey na podstawie
temperamentu.
Wpływy koncepcji Junga
● Cattell (1965)
● Guilford (1959)
● Eysenck (1970)
● Nosal (1986) typy umysłu
Początki badań nad temperamentem
- Psychometryczne i genetyczne badania G.Heymansa i E. Wiersmy
- Badania I. Pawłowa
Psychometryczne i genetyczne badania G. Heymansa i E. Wiersmy (1905)
● Badania kwestionariuszowe (2415 osób)
● Osoby badane: Rodzice + dzieci
● Trzy podstawowe wymiary temperamentu:
○ Aktywność - ilość czasu poświęconego na dane zachowanie (cel i wykonanie)
○ Emocjonalność – wrażliwość, pobudliwość
○ Funkcje pierwotne (analizowanie na bieżąco kolejnych bodźców) v/s wtórne (kolejne bodźce nie są analizowane) (u Pawłowa ruchliwość procesów nerwowych)
