1. inteligencja i style poznawcze Flashcards
próby klasyfikowania człowieka ze względu na…
typ i cechy
najstarsze podejścia - typy:
Hipokrates (4 podstawowe płyny-humory)
Galen (osobowość zależy od tego, który humor dominuje w jego ciele)
teoria typów William Sheldon
łączy budowę ciała z temperamentem (1942)
- typ endomorficzny (gruby, miękki, okrągły) – zrelaksowani, towarzyscy, lubią jeść
- typ mezomorficzny (umięśniony, kanciasty, silny) – silni fizycznie, pełni energii, odważni, asertywni
- typ ektomorficzny (chudy, wysoki, kruchy) – bystrzy obserwatorzy
3 ogólne charakterystyki w PRI
- temperament - wrodzony sposób reagowania
- osobowość - stosunek do siebie, świata, podstawowe cechy i usposobienie
- procesy poznawcze - inteligencja
klasyczne teorie inteligencji
- Francis Galton
- Alfred Binet
- Wilhelm Stern
- Charles Spearman
Francis Galton
- prekursor badań nad inteligencją
- łączył natywizm z empiryzmem (intelekt zależy od odbioru wrażeń ale wrażliwość zmysłowa jest wrodzona)
- badania nad dziedziczeniem geniuszu
- pierwsze testy psychometryczne
- pierwsze laboratorium antropometryczne (źródła eugeniki)
zdolności umysłowe - geniusz - wg. Galtona
zależą od:
- energii działania - zdolność do wytężonego wysiłku przez długi czas
- wrażliwości zmysłowej - podwyższona wrażliwość sensoryczna, absolutna i różnicująca
Obie to cechy temperamentu.
zjawisko regresji do średniej (Galton)
degeneracja inteligencji; dzieci wysoko uzdolnionych rodziców są przeciętnie mniej uzdolnione od rodziców, nie zaobserwowano zjawiska odwrotnego (współpraca z Karlem Pearsonem, współczynnik r-Pearsona)
Alfred Binet
- prekursor procesualno-poznawczych koncepcji intelektu
- teoria i metody wynikają z potrzeby społecznej - diagnoza dzieci opóźnionych w rozwoju
- kluczowa dla inteligencji jest umiejętność dokonywania sądów
- opracowanie pierwszej skali inteligencji - 1905 - Skala Bineta-Simona. W 1916 nowa wersja.
- wskaźnik poziomu intelektualnego - wiek umysłowy WU
proces myślenia osób inteligentnych charakteryzuje się (Binet):
- ukierunkowaniem
- przystosowaniem
- kontrolą
Wilhelm Stern
- prekursor adaptacyjnego podejścia do inteligencji
- wprowadzenia pojęcia IQ
- istotny przejaw inteligencji = umiejętność przystosowania się do nowych okoliczności i zadań.
iloraz inteligencji rozwojowy (Stern)
iloraz inteligencji rozwojowy = wiek umysłowy/wiek życia x 100
to względny poziom rozwoju intelektualnego dziecka na tle innych dzieci.
Charles Spearman
- prekursor poznawczych teorii inteligencji
- jego teoria podstawą konstrukcji Testu Matryc Progresywnych Ravena, Testu Rozumowania Abstrakcyjnego itd.
- inteligencja - rodzaj energii mentalnej (taka podzielność uwagi)
3 podstawowe czynności poznawcze (Spearman):
- nabywanie doświadczeń - znajdowanie sensu w postrzeganych treściach w sferach poznawczej, emocjonalnej i motywacyjnej
- edukacja relacji - dostrzeganie abstrakcyjnych zależności, wnioskowanie
- edukacja korelatów - wnioskowanie o współzależnościach
współczesne teorie inteligencji
- Hebb i Vernon
- Sternberg i Detterman
- Gottfredson
- Wechsler
- Neisser
- Gardner
Donald Hebb i Philip Vernon
Hebb:
- inteligencja A - genotyp, potencjał
- inteligencja B - fenotyp, rzeczywiste uzdolnienia
Vernon:
- inteligencja C - psychometryczna, testy
Robert Sternberg i Douglas Detterman
3 kategorie naukowych definicji inteligencji:
1. inteligencja = zdolność do uczenia się na podstawie własnych doświadczeń
2. inteligencja = zdolność do przystosowania się do środowiska
3. inteligencja = zdolność metapoznawcza
Linda Gottfredson
- The Bell Curve (Hernstein, Murray, 1994) - kontrowersje rasowe i etniczne
- kluczowe w inteligencji: umiejętność radzenia sobie ze złożonością i nowością
David Wechsler
iloraz inteligencji dewiacyjny - wielkość, która pozwala ocenić, na ile wynik osoby badanej odchyla się (odchylenie standardowe) od średniej dla populacji; pozwala ocenić poziom intelektualny jednostki na tle całej populacji.
Ulrich Neisser
Ukryte teorie umysłowe - inteligencja to pojęcie naturalne, nie naukowe, zatem zbudowane wokół prototypu; wyidealizowany prototyp szczególnie uzdolnionej osoby, zależny od kontekstu środowiskowego, społecznego i kulturowego
Howard Gardner
Inteligencja wieloraka (alternatywne ujęcie) – lata 80./90. XX wieku – ruchowa, wizualna, przyrodnicza, językowa, muzyczna, matematyczno-logiczna
główne nurty badań nad inteligencją (oba się przenikają)
- Psychometryczne – pomiar i różnice indywidualne w zakresie inteligencji; cecha/zdolność
- Procesualno-poznawcze – inteligencja przejawiana w procesach poznawczych; uwaga/pamięć/itp.
inteligencja w kulturze zachodu
umiejętność kategoryzowania i narzędzie do racjonalnej debaty
inteligencja w kulturze wschodu
narzędzie do rozumienia sprzeczności i złożoności (celem wywiązywanie się z roli społecznej)
inteligencja w kulturze Chin i Tajwanu
inteligencja przejawia się w tym, że wiesz jak się zachowywać przy innych, co im ujawniać i kiedy
