18. Flashcards
Jeffrey Alan Gray, 1934 - 2004
Rewizja koncepcji Eysencka
Badania nad szczurami przyniosły odkrycie że:
● Podawanie barbituranów, alkoholu, a także uszkodzenie płatów czołowych prowadzi do nasilenia zachowań ekstrawertywnych
Wnioski z badań
● Introwertycy są bardziej wrażliwi niż ekstrawertycy na kary i brak nagród, ekstrawertycy są bardziej wrażliwi niż introwertycy na nagrody i brak kar
● Wymiar neurotyczności da się opisać w kategoriach ogólnej wrażliwości na wzmocnienia; tak nagrody jak i kary
Temperament
● Stanowi odzwierciedlenie różnic indywidualnych w predyspozycjach do określonych rodzajów
emocji
● Emocje to stany ośrodkowego układu nerwowego, wywołane przez zdarzenia mające własności wzmacniające
Eysenckowskie superczynniki
● Ekstrawersja i neurotyczność to cechy wtórne dwóch podstawowych cech temperamentu:
○ Lęku
○ Impulsywności
Zuckerman
Skale temperamentu SSS
● Poszukiwanie grozy i przygód (thrill and adventure seeking TAS)
● Zamiłowanie do aktywności na świeżym powietrzu i zajęć fizycznie ryzykownych, chęci
uprawiania ekscytujących sportów
Skala ES (experience seeking)
● Poszukiwania przeżyć. Poszukiwaniu aktywacji poprzez umysł i zmysły, poprzez wybór
nonkonformistycznego stylu życia: np. nie zaplanowane podróże, szukanie towarzystwa ludzi
nieprzeciętnych, sięganie po narkotyki itp..
Rozhamowanie (disinhibition Dis)
● Poszukiwanie rozładowywania się i odprężenia w takich zachowaniach jak: picie alkoholu, seks, hazard, hulaszczy tryb życia.
Podatność na nudę (boredom susceptibility BS)
● Awersja do powtarzalności doświadczeń, rutynowej pracy, nudnych ludzi
● Jest reagowaniem niepokojem na monotonię
Biologiczny mechanizm poszukiwania wrażeń
● Czynnikiem odpowiedzialnym za poszukiwanie doznań jest pętla: kora-układ siatkowaty
● Cecha poszukiwania doznań jest funkcją poziomu katecholamin; noradrenaliny i dopaminy w obszarach nagrody układu limbicznego oraz neuroregulatorów sterujących dostępnością tych katecholamin na synapsach znajdujących się w tych ośrodkach nerwowych
Uwarunkowania neurobiologiczne impulsywności (złożone)
Odpowiedzialne - uszkodzenie struktur:
● Płata czołowego
○ Impulsywność poznawcza: ośrodki w brzuszno-przyśrodkowej korze przedczołowej
Impulsywność
○ Behawioralna: ośrodki w grzbietowo-bocznej korze przedczołowej
● Struktury prążkowia; (jądro półleżące)
● Układ limbiczny: Hipokamp i ciało migdałowate
● Jądro niskowzgórzowe
● Niska spoistość istoty białej
● Zmniejszona objętość istoty szarej
● Uszkodzenie układu serotoninergicznego (Serotonina (5-HT)
○ Wyższy poziom kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5- HIAA metabolit serotoniny)
● Receptory serotoninergiczne (receptor 5-HT1A)
● Układ dopaminergiczny (metylofenidatu)
● Układ noradrenergiczny (atomoksetyna)
● Układ glutaminergiczny (zablokowanie receptora NMDA)
pomiar impulsywności
● Skala impulsywności wg Barratta (Barrat’s Impulsiveness Scale . BIS11)
● Skala Eysencka
● Skala Dickmana
Temperamentalny czynnik ryzyka TCR
Cecha temperamentu lub konfiguracje cech, które same w sobie lub w interakcji z innymi czynnikami działającymi intensywnie, stale lub cyklicznie (środowisko fizyczne, społeczne, oddziaływania wychowawcze, charakterystyki jednostki) zwiększają ryzyko rozwoju zaburzeń zachowania, patologii oraz sprzyjają kształtowaniu się osobowości nieprzystosowane
