17. temperament u dzieci Flashcards
Interakcyjna teoria Aleksandra Thomasa, Stelli Chess i Herberta Bircha NYLS (The New York Longitudinal Study 1956
Obserwowanie różnic indywidualnych kilkutygodniowych dzieci
● Podobne metody wychowawcze w stosunku do dzieci i różnice indywidualne
● Pojęcie dobroci dopasowania (goodness of fit)
● Interakcja trzech jakości:
○ cech indywidualnych osoby,
○ środowiska fizycznego lub sytuacji
○ oddziaływania innych osób
dwa założenia
● Dzieci różnią się w zakresie temperamentu
● Temperament pełni ważną rolę tak w rozwoju normalnym jak i zaburzonym
Projekt NYLS
● 85 rodzin z klasy średniej (138 dzieci)
● Podczas I badania dzieci miały po 2-3 miesiące
● Na każdym etapie badań mierzono:
○ cechy temperamentalne
○ postawy rodziców wobec dzieci
○ praktyki wychowawcze
● Teren badań: żłobek, przedszkole, szkoła , dom, praca
● Pojęcie indywidualny wzorzec reakcji – jako różnice indywidualne
● Pod koniec badań wprowadzają termin temperamentu rozumiany jaki styl zachowania
kategorie temperamentu
● Poziom aktywności - aspekt motoryczny zachowania dziecka oraz proporcja okresów aktywności i braku aktywności w ciągu doby
● Rytmiczność - regularność lub brak regularności funkcji biologicznych (np. Cykl snu i
czuwania)
● Zbliżanie się wycofywanie - rodzaj pierwotnej reakcji na nowy bodziec (np. pokarm, zabawkę, osobę). Zbliżanie się ma miejsce wtedy, gdy reakcja jest pozytywna, wycofywanie zaś wtedy, gdy dziecko reaguje negatywnie , na poziomie emocji i/lub
aktywności motorycznej)
● Łatwość przystosowania - łatwość z jaką zachowanie dziecka można zmienić w pożądanym kierunku, wyrażająca się w sposobie reagowania na nowe bodźce
● Próg reagowania - siła bodźca potrzebna do wywołania zauważalnej reakcji
● Siła reakcji - poziom energetyczny reakcji niezależnie od jej jakości lub kierunku
● Jakość nastroju - proporcja emocji pozytywnych do negatywnych
● Podatność na roztargnienie - skuteczność z jaką bodźce zewnętrzne odwracają uwagę
dziecka od tego, co robi w danym momencie
● Zasięg uwagi i wytrwałość - najdłuższy czas poświęcony bez przerwy danemu rodzajowi aktywności (zasięg uwagi) oraz zdolność kontynuowania aktywności mimo działania bodźców
rozpraszających (wytrwałość)
konstelacje temperamentalne
Na początku terminy: dziecko łatwe, trudne, wolno rozgrzewające się.
Później temperament:
- Łatwy
■ Około 40%
■ Regularność, zbliżanie się, łatwość przystosowania, siła reakcji niewielka lub
umiarkowana, przewaga pozytywnych nastrojów
- Trudny
■ Około 10%
■ Nieregularność, wycofywanie się, trudność z przystosowaniem się,
intensywność reakcji, przewaga negatywnych nastrojów
- Wolno rozgrzewający się
■ 15% próby
■ Negatywna reakcja na nowe bodźce, przystosowuje się powoli, przewaga
nastrojów negatywnych nad pozytywnymi, z drugiej strony niewielka siła reakcji
średnia pozycja na wymiarze regularności
➔ Pozostałe 35% - mix różnych typów
Temperament a zaburzenia zachowania
● I wersja – temperament trudny może prowadzić do zaburzeń zachowania
● Pod wpływem badań międzykulturowych - modyfikacja i wprowadzenie pojęcia dobroć dopasowania
Dobroć dopasowania - interakcyjność
● Zgodność pomiędzy możliwościami jednostki, jej temperamentem a oczekiwaniami i wymogami otoczenia (rodzice, nauczyciele, rówieśnicy)
● Zgodność zapewnia optymalny rozwój
● Brak zgodności prowadzi do nieprzystosowania i zakłócenia rozwoju
Rothbart i Derryberry - Rozwojowy model temperamentu
● Teoria rozwojowa, wyjaśniająca, wielowymiarowa i całościowa
● Mocno osadzona w psychologii rozwojowej
● Temperament może ulec zmianie pod wpływem silnego oddziaływania rodziców i opiekunów
● Dopasowanie pracy rodziców i opiekunów do temperamentu dziecka jest ważnym wyznacznikiem prawidłowego rozwoju
Zadawano pytania rodzicom o określone zachowania w określonych sytuacjach Dane z badań:
○ Sprawozdania rodziców
○ Własne domowe obserwacje
Buss i Plomin - Teoria behawioralno-genetyczna
● „Obecne od wczesnego dzieciństwa, odziedziczone cechy osobowości” (1984).
● Aby cechę zachowania można było nazwać temperamentalną musi spełniać łącznie dwa
kryteria:
○ Cecha musi występować od wczesnego dzieciństwa (pierwsze dwa lata życia)
○ Różnice indywidualne tej cechy muszą być uwarunkowane genetycznie
● Temperament tworzy zręb osobowości (wpływa na cechy osobowości)
● Temperament pełni funkcję regulacyjną – ułatwia przystosowanie w różnych sytuacjach.
Trzy cechy temperamentu (EAS)
○ Emocjonalność (emotionality)
○ Aktywność (activity)
○ Towarzyskość (sociability)
○ Była jeszcze impulsywność ale się wycofali
emocjonalność
● Trzy pierwotne emocje o zabarwieniu negatywnym
○ Niezadowolenie, strach i złość
● Widoczne w trzech składnikach: aktywacji, ekspresji, uczuciach.
aktywność
Aktywność ma dwa składniki, które korelują dodatnio:
○ Wigor (siła i natężenie)
○ Tempo (rytmiczność, szybkość)
towarzyskość
Motywy towarzyskości wynikają z pięciu wzmocnień społecznych, wynikających z interakcji, które są dymensjami: Brak vs. nadmiar
○ Obecność innych
○ Wspólna aktywność
○ Przejawy zainteresowania ze strony innych ludzi
○ Wzajemne reagowanie na siebie ( zgoda, niezgoda, zaciekawienie, zaskoczenie)
○ Inicjowanie kontaktów społecznych
impulsywność
W pierwotnej wersji czwarty temperament
● Składniki impulsywności (EASI):
○ kontrola hamowania,
○ szybkość podejmowania decyzji,
○ wytrwałość w wykonywaniu zadań
○ poszukiwanie doznań
Jerom Kagan
Jedyna cecha nie podlegająca zmianom to nieśmiałość/lękliwość vs. śmiałość/towarzyskość.
Pozostałe zmiany zachowania przypisano oddziaływaniu środowiska.
Dwie kategorie temperamentu jako przeciwległe cechy dymensji - lękliwość, nieśmiałość <-> śmiałość, towarzyskość
Reakcja na zdarzenia nieznane:
○ Temperament zahamowany (A) 10% populacji
○ Temperament niezahamowany (B) 25% populacji
