14. style poznawcze Flashcards
style poznawcze
Preferowany sposób funkcjonowania poznawczego, odpowiadający indywidualnym potrzebom jednostki.
Holzman, Scheerer, lata 50.
pojęcie regulatorów poznawczych – przejawy funkcjonowania osobowości w sferze poznawczej
refleksyjność-impulsywność (Kagan)
1) Szybkości znajdowania rozwiązań
2) Poprawności rozwiązań
Impulsywność: tendencja do szybkiego udzielania odpowiedzi i popełniania wielu błędów
Refleksyjność: tendencja do długiego namyślania się i popełniania niewielu błędów
Alternatywne określenie: tempo poznawcze
wpływ na wykonanie testów inteligencji (zadania „na czas”; zadania z wyborem, Test porównywania znanych kształtów Kagana MFF)
Przykładowe próby testowe: zwykle zadania percepcyjne, o charakterze zamkniętym i konwergencyjnym
Sens psychologiczny wymiaru: związany z kontrolą, jaką osoba sprawuje nad przebiegiem własnych czynności poznawczych
Geneza: osobowość -> redukowanie lęku (niepewność dotycząca kompetencji, ucieczka z sytuacji zadaniowej – impulsywność; lęk przed oceną, wiara we własne kompetencje, potrzeba pewności – refleksyjność)
Ważne zmienne pośredniczące: możliwości poznawcze i samoocena w tym zakresie
ZALEŻNOŚĆ – NIEZALEŻNOŚĆ OD POLA Herman Witkin 1978
Stopień, w jakim spostrzeganie determinowane jest przez ogólną organizację pola percepcyjnego.
Zależność od pola: części „doświadczane jako stopione z całością”; trudność wydobywania obiektów z tła; trudność w utrzymaniu obrazu fragmentu pola na tle jego całości = styl globalny, orientacja pasywno-globalna
Niezależność od pola: przełamywanie zastanej organizacji pola percepcyjnego; tendencja do wyodrębniania poszczególnych części i spostrzegania ich jako względnie niezależnych od całości; łatwość różnicowania fragmentów pola na tle jego całości = styl analityczny, orientacja aktywno-analityczna
Test Ukrytych Figur (Embedded Figures Test – Witkin 1971)
Geneza: komponent wymiaru osobowości – zróżnicowania psychologicznego (stopień oddzielenia ja od nie-ja)
Wpływ: niezależność od pola korzystna w zadaniach wymagających restrukturyzacji danych; pomaga w przezwyciężaniu fiksacji funkcjonalnej; osoby zależne od pola lepiej zapamiętują twarze, proszą o więcej wskazówek i informacji; zależność od pola związana z zależnością społeczną, osoby zależne od pola mają więcej kontaktów z innymi, ale nie idzie to w parze z przywódczością
ABSTRAKCYJNOŚĆ – KONKRETNOŚĆ Kurt Goldstein, Martin Scheerer 1941
Określa preferencje dotyczące poziomu ogólności stosowanych kategorii poznawczych. Alternatywnie: styl poznawczy wyobrażeniowy (visualizers) vs pojęciowy (verbalizers)
Konkretność: tendencja do stosowania kategorii mniej ogólnych, np. grupowanie odwołujące się do bezpośrednich relacji między obiektami; styl wyobrażeniowy
Abstrakcyjność: tendencja do stosowania bardziej ogólnych kategorii, np. grupowanie mające charakter logicznej klasyfikacji; styl pojęciowy
Geneza: typ treningu wychowawczego
* Konkretność – hamowanie eksploracji i samodzielności dziecka, zasady postępowania jednoznaczne, konsekwentny system wzmocnień, dostarczanie gotowych reguł zachowania
* Abstrakcyjność – dostarczanie informacji bez reguł, zachęta do eksploracji
Wpływ:
* Pozytywny związek abstrakcyjności z nasileniem orientacji zadaniowej i elastycznością myślenia
* Abstrakcyjność związana z większą niezależnością od autorytetów
* Styl wyobrażeniowy koreluje z wartościami estetycznymi i religijnymi
* Styl pojęciowy koreluje z wartościami teoretycznymi i ekonomicznymi
* Styl wyobrażeniowy a poczucie tożsamości; styl pojęciowy a poczucie własnej wartości
Style myślenia – preferowane sposoby myślenia, decydujące o tym, jak jednostka dysponuje posiadanymi zasobami poznawczymi (R. Sternberg 1994)
Ważne: procesy metapoznawcze kontrolne i decyzyjne
