4.2 & 4.3 Farmacologische effecten orgaan niveau Flashcards
Wat is een constitutief actieve receptor?
Het is een receptor die in ongebonden status actief is en die door binding met een farmacon inactief wordt.
Wat zijn agonisten?
Synoniem?
- Het zijn farmaca die via stimulatie van de receptoren een farmacodynamisch effect veroorzaken.
- Van een inactieve receptor naar een actieve.
- Ze bootsen lichaamseigen stoffen na
Mimetica
Wat zijn inverse agonisten?
Deze doen het omgekeerde van de agonisten, namelijk een actieve receptor omzetten naar een inactieve.
> Worden gebruikt om constitutieve actieve receptoren te desactiveren
Wat zijn antagonisten?
Andere naam?
- Dit zijn farmaca die receptoren gaan bezetten maar ze zijn neutraal tov de receptoractie.
= De receptor kan niet meer bezet worden door de gebruikelijke eiwitten of door agonisten. - Ze zorgen er voor dat een niet-actieve receptor niet actief blijft.
Blokkers
Geef de 2 onderverdelingen onder antagonisten.
- Competitieve antagonisten
- Niet-competitieve antagonisten
Wat zijn de competitieve antagonisten?
- Het zijn antagonisten die in competitie gaan met de agonisten.
- De remmingswerking van de antagonisten kan helemaal overgenomen worden door de agonisten = GEEN remming meer
—> Enkel wanneer de concentratie van agonisten groter is dan die van de antagonisten.
Wat zijn de niet-competitieve antagonisten?
Opmerking
- Antagonisten die niet volledig geremd kunnen worden door agonisten.
- Vaak irreversibel agonisten.
Veel farmaca ontwikkeld als antagonisten maar reëel inverse agonisten.
Wat is het verschil nu tussen agonisten en antagonisten?
Agonisten:
- Binden zich aan een receptor = AFFINITEIT
- Veroorzaken een respons.
Antagonisten:
- Binden zich ook aan een receptor (affiniteit)
- MAAR veroorzaken GEEN effect
- Verhinderen dat natuurlijke of endogenen in het lichaam zich binden aan de receptor.
Wat wordt er uitgedrukt met de intrinsieke activiteit van een GM?
Het drukt de mate van het effect uit die tot stand komt na de binding tussen het farmacon en de receptor.
–> niet altijd maximale effect.
Wanneer wordt het maximale effect van een farmacon bereikt?
Wanneer men geen hoger effect bereikt bij het verhogen van de dosis.
Wat zijn volle agonisten?
Volle agonisten hebben een intrinsieke activiteit van 1.
= Agonisten die zorgen voor een maximaal effect door hun reactie > maximale bezetting van de receptoren nodig.
Wat zijn partiële agonisten?
Ze hebben een intrinsieke activiteit tussen 0 en 1
= Submaximaal effect
Minder efficiënte interactie tussen famacon en effectorsysteem
Waarom hebben antagonisten een intrinsieke activiteit van 0?
Ze zorgen er voor dat er geen effect ontstaat na hun binding met de receptor.
Wat betekent receptorregulation/
receptoradaptatie?
Wanneer er een herhaaldelijke/langdurige stimulering of blokkering is van de receptoren gaan die zich gaan aanpassen.
Hoe noemt men het verminderde effect dat optreedt bij daling celmembraangebonden receptoren?
Downregulation
Wanneer ontstaat downregulation?
Wanneer er chronische overstimulatie is van de receptoren door therapie met een agonist.
Doelorgaan zal het aantal receptoren verminderen
-> effect van GM vermindert, ook bij hogere dosissen
Wat is de term wanneer door onderstimulatie van de receptoren het doelorgaan meer receptoren gaat aanmaken?
Upregulation
Down- en upregulatie kunnen bijdragen tot 2 principes, welke?
- Tolerantie
- Withdrawal of reboundeffect
Wat wordt bedoeld met tolerantie?
Voorbeeld
- Bij tolerantie is er een vermindering van het therapeutisch effect bij 1zelfde dosis.
- Steeds hogere dosis nodig
Slaapmiddelen, narcotische pijnstillers
Er bestaan 2 soorten tolerantie, welke?
- Tolerantie heel snel na de start van de behandeling = tachyfylaxie (amfetamines)
- Tolerantie na enkele dagen of weken = gewenning (morfine)
Wanneer spreken we van withdrawal?
Wanneer de symptomen van de behandelende pathologie in erger heroptreden bij het acuut stopzetten van de therapie.
Ook reboundeffect
Welke mechanismen kunnen bijdragen tot withdrawal?
Hoe kan je dit vermijden?
-
Downregulatie
VB: Antihypertensieve behandeling met α-agonist –> leidt tot vermindering van α-receptoren –> plotse staking therapie = sterke stijging van de bloeddruk (het endogene noradrenaline kan minder inwerken op α-receptoren) -
Upregulatie
VB: therapie van angina pectoris met β-blokkers–> plotse staking aanleiding tot aanvallen van angina pectoris. Het hart wordt opgejaagd want het endogene noradrenaline kan inwerken op een toegenomen aantal cardiale β-receptoren.
Belang van afbouwen, niet onmiddellijk helemaal stoppen
Wat bedoelt men met interactie/wisselwerking?
Het op elkaar reageren, elkaars werking beïnvloeden door zaken, processen, personen of organisaties.
Wat zijn GMinteracties?
Belang?
De wisselwerking tussen verschillende farmaca.
Risico op ongewenste effecten.
Chronische of multiple aandoeningen = verschillende farmaca nodig.
Welke effecten van interacties zien we?
- Additie
- Synergie en potentialisatie
- Antagonisme
Wat betekent additie?
Geef een voorbeeld
De effecten van de verschillende farmaca tellen bij elkaar op.
Farmaca 1 leidt tot versnelde hartslag (+RR),
farmaca 2 tot vasoconstrictie (+RR)
Samen zorgen ze voor een heel sterke stijging in RR
Wat betekent synergie/potentialisatie?
Het gezamenlijk effect is sterker dan de som van de afzonderlijke effecten.
Synergie: farmaca versterken elkaars effect
Potentialisme: 1 van de farmaca versterkt de ander.
Wat betekent antagonisme?
Hierbij werken de effecten elkaar tegen.
Farmacokinetisch
Welke farmacokinetische fases kunnen beïnvloed worden door interacties?
- absorptie
- distributie
- metabolisme
- excretie
Farmaceutische interactie, door?
Voorbeeld?
Farmacochemische onverenigbaarheid
Actieve kool innemen bij intoxicatie om niet-geabsorbeerd farmacon te binden
Farmacokinetisch
Welke interactie zie je vaak bij absorptie?
Voorbeeld
Er is vaak sprake van antagonisme. Farmaca vormen een complex dat onoplosbaar is en dus niet absorbeerbaar.
Fe + antacida
Farmacokinetisch
Welke interactie zien we bij distributie?
Voorbeeld
Hier zien we eerder potentialisme.
Ene farmaca bindt op plasma-eiwitten, andere farmacon krijgt dan hogere vrije fractie = effect vergroot
Anti-epileptica + antcoagulantia
Farmacokinetisch
Met wat moeten we bij metabolisatie rekening houden op vlak van interacties?
- Enzyminhibitie
- Enzyminductie
Farmacokinetisch
Enzyminhibitor + Substraat en CYP-enzymactiviteit daalt: wat kan er gebeuren?
- Substraat=GM dat door het CYP-enzym geïnactiveerd wordt –> Risico op overdosering van het substraat
- Substraat=GM dat door het CYP-enzym geactiveerd wordt (prodrug) –> Risico op subtherapeutische dosering van het substraat
Farmacokinetisch
Enzyminductor + Substraat en CYP-enzymactiviteit stijgt: wat kan er gebeuren?
- Substraat=GM dat door het CYP-enzym geïnactiveerd wordt –> Risico op subtherapeutische dosering van het substraat
- Substraat=GM dat door het CYP-enzym geactiveerd wordt (prodrug) –> Risico op overdosering van het substraat
Farmacokinetisch
Wat gebeurt er bij chronisch alcoholgebruik?
Welke fase is dit?
We krijgen een inductie van de leverenzymen, dus een vluggere metabolisatie.
VB: alcoholicers zijn minder gevoelig voor slaapmiddelen
Eliminatie
Farmacokinetisch
Substraat + Inhibitor van P-gp en P-gp-activiteit daalt: wat gebeurt er?
Substraat=GM dat door P-gp wordt uitgescheiden (in darmlumen of urine) –> Risico op overdosering substraat
Substraat + Inductor van P-gp en P-gp-activiteit stijgt: wat gebeurt er?
Substraat=GM dat door P-gp wordt uitgescheiden (in het darmlumen of urine) –> Risico op subtherapeutisch dosering van het substraat
Hoe gaan interacties farmacodynamiek beïnvloeden?
We krijgen de beïnvloeding van de eindorgaangevoeligheid
Wat houdt de interactie-oorzaak in qua competitief antagonisme?
Voorbeeld
Er is competitie tussen een agonist en een antagonist voor dezelfde receptor –> het farmacon in de hoogste dosis verdrijft het farmacon in de laagste dosis van de receptor.
Behandeling van intoxicaties: morfine + overdosis naloxon
Wat houdt de interactie-oorzaak in qua niet-competitief antagonisme?
Sommige farmaca veranderen de structuur van de receptor waardoor een ander farmacon niet meer kan binden.
