2.4 Toedieningsvorm Flashcards
Welke drie soorten toedieningsvormen zijn er?
- Droge
- Natte
- Vette
Welke droge toedieningsvormen zijn er?
- Poeder
- Tabletten
- Capsules
- Overige
Wat bevat een poeder?
De werkzame stof gecombineerd met een hulpstof
Wat is het nut van de hulpstof in een poeder?
- Behoorlijk volume creëren
- Inname mogelijk maken
In welke vorm worden poeders het vaakst voorgeschreven?
Sachet
Wat is een sachet?
Wat moet je ermee doen?
Afgesloten zakje met correcte hoeveelheid poeder.
Oplossen in een glas water.
Welke soorten poeders zijn er?
- Sachet
- Strooipoeder
- Inhalatiepoeder
Waar dien je strooipoeder te gebruiken?
Op de huid
Hoe dien je inhalatiepoeder te gebruiken?
Dmv aerosol
Geef twee nadelen van poeder als toedieningsvorm.
- Prikkelt veel smaakpapillen > overheersende smaak > vieze smaak vermoeilijkt inname
- Wateraantrekkend > beperkte houdbaarheidsdatum
Wat is een tablet?
Mengsel van werkzame stof en hulpstof dat onder hoge druk werd samengeperst. Valt in water of maagsap uiteen.
Wat bepaalt de snelheid van het uiteenvallen & absorptie van een tablet?
- Soort toevoegingen
- Hoeveelheid toevoegingen
- Mate van compressie
Geef twee nadelen van tabletten.
- Hulpstof kan overgevoeligheidsreacties of maag-darmklachten veroorzaken
- Sommigen vinden het moeilijk in te nemen
Geef enkele soorten tabletten
- Gewone tablet
- Disperstablet
- Bruistablet
- Zuigtablet
- Smelttablet
- Kauwtablet
- Implantatietablet
- EC of MSR tablet
- Dragees
- Retardtablet
Wat is een gewoon tablet?
Wanneer innemen?
Actieve bestanddeel & hulpstoffen gecomprimeerd
voor, tijdens of na de maaltijd
Hoe neem je een gewoon tablet in?
Doorslikken met water.
Wat zijn disperstabletten?
Geef een synoniem
Voor mensen die moeilijk tabletten kunnen slikken > vallen makkelijk uiteen in water.
Twee opties:
1. Meteen doorslikken
2. Laten oplossen met speeksel en doorslikken
Aangeduid met ODIS
Ook orodispergeerbare tabletten
Bespreek bruistabletten
- Moet opgelost worden in half glas water
- Bevat natriumzout dat bruisende drank creëert
- Basische eigenschap van zout & betere oplosbaarheid GM > °minder maagklachten
- Niet geschikt bij zoutarm dieet
- Droog bewaren
Bespreek zuigtabletten
- Valt niet uiteen in water
- Aandoening in mond- en keelholte
- Lost langzaam op > zo lang mogelijk in mond > langzame afgifte
- Lokale werking
Bespreek smelttabletten
- Lost op met speeksel
- Via mondslijmvlies opgenomen in bloed > algemene werking
Bespreek kauwtabletten
- Valt niet uiteen in water
- Eerst kauwen, dan slikken
- Werkzaam in maag/darmen
Bespreek implantatietabletten
- Subcutaan ingebracht
- Geleidelijk en langdurige opname in lichaam
Bespreek EC en MSR-tabletten
Enteric-coated
Maagsapresistent
- Valt pas uiteen in darmen
- Enkel darmen kunnen de beschermende laag afbreken
- Belangrijk om in zijn geheel door te slikken
- EC/MSR vermeld bij naam
Wat is het nut van MSR-tabletten?
- Spaart het maagslijmvlies van GM
- Spaart het GM van zure milieu van maag
Bespreek dragees
Relatie dragee <> EC-tabletten
- Coating van smaakstof, kleurstof of MSR stof
- Belangrijk om in zijn geheel in te slikken
Dragees kunnen EC zijn, maar niet alle EC’s zijn dragees of omgekeerd
Bespreek retardtabletten
- Vertraagde, constante vrijstelling
- Matrix of beschermende laag
- Minder schommelingen in bloedspiegel > minder bijwerkingen
- Minder toedieningen > beter therapietrouw
Hoe kan je retardtabletten herkennen?
Bijvoegsels in naam:
* Chrono
* CR: continuous Release
* PL: prolongatum
* Retard
* SR: slow release
* OROS: Oraal Osmotisch Systeem
Hoe werkt het OROS-systeem?
Het tablet heeft een semipermeabel membraan.
Water penetreert hierdoor.
Het GM diffundeert aan een constante snelheid naar buiten via het gaatje.
Wat is een capsule?
Een gelatine-omhulsel met erin het GM.
Omhulsel is oplosbaar in water en al dan niet gevuld met granulen.
Hoe neem je een capsule in?
- Moet in zijn geheel doorgeslikt worden
- Moeilijk slikken: capsule laten week worden in lepel water en dan doorslikken
- Soms ook OROS of MSR-laag
Bespreek kauwgom als toedieningsvorm
Weinig gebruikt
Enkel geschikt voor GM die:
* Langzaam vrijkomt
* In kleine hoeveelheid werkzaam is
* Door mondslijmvlies wordt opgenomen
Voorlopig enkel bij nicotine
Synoniem?
Bespreek een pleister als toedieningsvorm.
TTS: transdermale therapeutische systemen
Stof sijpelt geleidelijk aan in het bloed zonder lever te passeren.
Welke GM mogen we niet pletten? Waarom?
Wat dan?
MSR-tabletten: kan maag of GM beschadigen indien coating vernietigd wordt
RetardGM: retardwerking wordt vernietigd > toxische effecten
Siropen, oplossingen, IV… zie www.pletmedicatie.be
Welke soorten natte toedieningsvormen zijn er?
- Dranken/mixtura
- Injectie- en infuusvloeistoffen
- Klysma/rectiole
- Spray
- Aerosol
- Inhalatiegassen
Welke drie soorten dranken zijn er?
- Oplossing
- Suspensie
- Emulsie
Welke vormen bestaan er van oplossingen?
- Vloeistof met vaste stof
- Vloeistof met gas
- Vloeistof met vloeistof
Hoe is een oplossing meestal samengesteld?
Vaste werkzame stof wordt opgelost in water als oplosmiddel.
Hoe noem je een oplossing waarbij alcohol het oplosmiddel is?
Aandachtspunt?
Tinctuur
Moet je niet schudden voor gebruik
Voorbeeld van een oplossing
Hoe zijn hoestdranken geëvolueerd?
Vroeger suikerrijke siropen.
Tegenwoordig suikervrij met zoetstof.
We blijven wel “siroop” zeggen.
Voorbeeld van een oplossing
Bespreek druppels
- Zeer geconcentreerd GM > kleine hoeveelheden
- Mengen met water, appelmoes, yoghurt…
Wat is een suspensie?
Welk soort mengsel?
Viskeuze vloeistof waarin het farmacon zich in een fijn verdeelde vaste toestand bevindt.
Heterogeen
Wat is een heterogeen mengsel?
Ten minste 1 component in het mengsel is te onderscheiden van de rest.
Wat werd toegevoegd aan een suspensie?
Suspendeermiddelen en stabilisatoren
Wat is belangrijk bij gebruik van een suspensie?
Schudden!
Gelijkmatige verdeling van het farmaca over de vloeistof. Anders risico op over/onderdosering
Wat is een emulsie?
voorbeeld
Voorbeeld emulgator
Een samenvoeging van 2 niet met elkaar mengbare vloeistoffen. Hiervoor is een emulgator vereist.
Water in olie of olie in water
Eigeel bindt water & azijn in mayonaise
Aandachtspunten voor vloeistof van injectie/infuus?
- Steriel
- Isotoon met lichaamsvloeistof
> mag geen reactie uitlokken met bloed!
Bespreek injecties
- 1-10ml
- ID, SC, IM, IV
- Meestal waterig, soms olie of suspensie
Bespreek een infuus
- Grote hoeveelheid mogelijk
- Toevoeging van elektrolyten en/of voedingsmiddelen
- Bloedproducten
Wat is een klysma?
Synoniem?
Vloeibare oplossing van een GM in een klein plastic flacon met een tuitje. Wordt uitgeknepen in het rectum.
Rectiole
Bespreek een spray
Heel fijne druppeloplossing wordt aangebracht op huid/slijmvliezen
Bespreek een aerosol
Uiterst fijne druppelvorm via sterke inhalatie tot diep in de luchtwegen.
Bespreek inhalatiegassen
- Zuurstoftoediening bij kortademigheid
- Anesthesie operatie (algehele narcose)
Welke vette toedieningsvormen zijn er?
- Zalf
- Crème
- Pasta
- Zetpil
Bespreek zalven
- Grotendeels vetten
- Niet afwasbaar met water
- Trekt nauwelijks in de huid > sluit af en beschermt
Bespreek een crème
- Mengsel water en vetten > emulgator nodig
- Hydrofiel: afwasbaar met water, trekt snel in, laat nauwelijks een laagje achter
- Hydrofoob: emulsie water verdeeld in vet, eigenschappen zalf
Bespreek een pasta
- Zalf met >50% poeder
- Aanbrengen: taaie laag
- Sterk indrogende werking
Bespreek een zetpil
Synoniem?
- Mengsel van vaste stof die bij lichaamstemperatuur smelt
- Torpedovorm
- Per strip verpakt
Suppositorium
Waarvan hangt de keuze van toedieningsvorm af?
SCHEGF
- Gewenste werkingsplaats
- Hoogte dosis
- Starttijdstip en duur werking
- Co-medicatie
- Farmaceutische aspecten
- Economische factoren
