2.3.3 Lyriek Flashcards
Hoe werd het reformatorische gedachtegoed nog verspreid?
Via gedichten en liederen; lyriek dus.
Waarvoor werd de lyriek nog gebruikt?
Door de roomsen om zich tegen de hervormingsgezinden af te zetten (bvb de Refreinen van Anna Bijns)
Welke gebeurtenis vond ook neerslag in de lyriek?
De opstand van Willem van Oranje tegen Spanje.
Geef een biografie van Anna Bijns
- gestorven in 1575
- lyriek (refreinen) tegen reformatorische gedachtegoed
- tot haar 80ste onderwijzeres
- Antwerpse
- onderhield goede contacten met minderbroeders in Antwerpen
- verschillende gedichten waren aan hen opgedragen
- ze werden ook vermeld in haar testament
- ze was tegen Luther en zijn aanhangers
- ze had een kenspreuk als dichteres: ‘Meer suers dan soets’
- toch nooit lid van rederijkerskamer want als vrouw was dat onmogelijk
- haar vader Jan Bijns was ook dichter, 1 refrein van hem bewaard gebleven
- misschien vergezelde ze haar vader binnen de rederijkerskamer
- vrouwen mochten wel aanwezig zijn en deelnemen
Vertel wat meer over het werk van Anna Bijns. Wat heeft ze allemaal geschreven en hoe is het overgeleverd?
- schreef voornamelijk refreinen
- vastgelegd in 3 bundels (die gedrukt werden tijdens haar leven!)
- vastgelegd in 2 grote verzamelhandschriften
- HANDSCHRIFT A
- eerste manuscript
- rond 1545 afgerond
- bewaard in Brusselse KB
- bevat 96 refreinen van Bijns
- bevat ook werk van anderen - HANDSCHRIFT B
- 112 refreinen
- enkel werk van Bijns
- voltooid in 1529
- bewaard in Gentse UB
BUNDEL 1: ‘Dit is een schoon en Suuerlijck boecxken inhoudende veel scoone constige refreinen’
vertel er wat meer over
- eerste gedrukt bundel in 1528
- 23 gedichten
- deze druk viel op door:
- strofische gedichten exclusief gebundeld
- naam van levende auteur op titelpagina
- werk van een vrouw
- volgens sommigen het beste wat binnen het genre is geschreven
- Bijns is er zelf van overtuigd dat de vrouw minder intellectueel was dan de man zogezegd: ze verontschuldigt zich in haar inleiding ‘Peinst, tis al vrouwenwerc’
Waarom was Bijns een uitzondering?
- ze was geen mystica of semi-religieuze vrouw
2. wereldse alleenstaande vrouw die ook refreinen met wereldse thematiek schreef
Tegen wat was de eerste bundel vooral gericht?
TEGEN DE VERMALEDIDE LUTTERSE SECTE
- verdediging RK kerk
- verdediging katholieke devoties
- verdediging goede werken van gelovigen
- werd niet intellectueel beargumenteerd
- ze miste daarvoor scholing
Hoe werden Luther en zijn volgelingen door haar voorgesteld?
als handlangers van de Duivel en ze waren de oorzaak van alle ellende en Luthers leer was een alles-mag-leer en ze propageren anarchisme
Hoe weten we dat de eerste bundel zo’n groot succes was?
- door het aantal herdrukken
2. er was een Latijnse vertaling van de bundel door Eligius Hoeckaert (een Gentse priester-humanist)
BUNDEL 2: ‘Tweede boeck vol schoone ende constighe refreynen’
Geef ook hier wat uitleg bij.
- 24 gedichten
- gedrukt in 1548
- moralisering, inkeer en meditatie
- minder uitdagend en agressief dan bundel 1
BUNDEL 3: ‘Seer Scoon ende suyver boeck, verclarende die mogentheyt Gods ende Christus ghenade over die sondige menschen’
- 70 gedichten
- gepubliceerd in 1567
- berusting, ingetogen religiositeit
- lof op God en de Heilige Familie
- refreinen over dood, oordeel en hel en aanmaning tot bekering
- medelijden voor diegenen die Roomse geloof uit het oog verloren
Er zijn ook refreinen die enkel in de handschriften overgeleverd zijn en daar leren we Anna Bijns op een heel andere manier kennen. Hoe?
- gedichten over wereldse liefde, huwelijk en gezin (zowel serieus als sarcastisch en ironisch bedoeld)
- vurig verlangen naar vriendschap en liefde maar ook een diepe haat na ontrouw
- refreinen int sot: nadelen van het huwelijksleven
Voor wie waren die handschriftelijke, nooit gepubliceerde refreinen bedoeld?
Die werden geschreven ter vermaak van de minderbroeders.
- zij stimuleerden haar werk
- hielpen haar werk te verspreiden
- veel acrostichons aan hen
Wat gebruikte ze in haar wereldse gedichten?
DE SERMO HUMILIS
- de eenvoudige stijl
- quasirealisme in taal
- betoogtrant van de straat
- herkenbaarheid voor het grote publiek
- ook stereotiepe thema’s en motieven voor het grote publiek
