2.3.2 Toneel

Question 1

Hoe komt het dat de rederijkers zich aangesproken voelden door ideeën over godsdienst en maatschappij?

Answer 1

Omdat rederijkerskamers plaatsen waren waar redetwisten tot levenskunst werd verheven

Question 2

Toch zocht de kerk en de overheid aanhangers van de reformatie vooral onder de geestelijkheid en niet onder de burgerij of kooplieden. Hoe weten we dat?

Answer 2

1. de zinnespelen voor Gentse rederijkersfeest van 1539 werden zonder meer goedgekeurd om op te voeren
2. de vraag ‘welk den mesche stervende meeste troost es’ werd door rederijkerskamers gebruikt om reformatorische sympathieën te uiten
3. de spelen werden wel herhaaldelijk gedrukt
4. er werd over de teksten en uitleg van de Bijbel gedebatteerd

Question 3

Wat gebeurde er omdat er over de teksten en uitleg van de Bijbel gedebatteerd werd? Wat gebeurde er dan?

Answer 3

Het vormde de aanleiding om in 1540 de verspreiding en het bezit van gedrukte Spelen te verbieden. Dat werd omzeild door herdrukken in Antwerpen of het verzwijgen of vermommen van adressen (geliefd middel van drukkers om toch te verspreiden).

Question 4

De overheden hield de rederijkerij vanaf een bepaald moment in het vizier. Wat werd er verboden? of wat waren de gevolgen?

Answer 4

• In 1540 werd de bundel van het Gentse refreinenfeest verboden.
• in 1536 werd het Willem Poelgier verboden om iets in rhetorijken te stellen. Hij had namelijk een lied geschreven waarin de geestelijkheid werd bespot
• 1547 werd er een grote zoektocht naar ketterse geschriften gedaan tussen Gent en Oudenaarde (In het huis van een inwoner van Semmerzake werden heel wat spelen en batementen aangetroffen)
• Pieter Schuddematte, lid van Antwerpse violieren had een ballade over minderbroeder geschreven en werd onthoofd

Question 5

Wat vormde het einde van de rederijkersperiode? Hoe kwam dit?

Answer 5

In 1560 werd er een plakkaat van de overheid opgehangen dat er geen gedichten of spelen meer over katholieke religie of geestelijken mochten gemaakt worden en dit betekende het einde van de rederijkersperiode

Question 6

Nochtans circuleerden in het jaar voor ‘het einde van de rederijkerij’ nogal wat spelen met grote reformatorische gedachtegoed. Geef er twee en geef er een korte inhoud van.

Answer 6

DEN BOOM DER SCHRIFTUEREN

• 1539
• spel van zinne
• misbruik van kerk aan de kaak gesteld (aflaten)
• Elck bysonder gaat op zoek naar troost voor de ziel en vindt dat niet bij ‘Mneselijke leerlinge en eigen wijsheit maar bij Gheloove
• werd in Middelburg opgevoerd en in druk verspreid
• in Antwerpen nog opgevoerd in 1542

TAFELSPEL VAN DRIE PERSONAGIEN

• ongewoon lang tafelspel
• in 1565 gedrukt!
• discussie tussen pastoor, koster en wever centraal
• de wever doet de koster bekeren tot Lutherianisme

Question 7

Hoe noemde men een aantal hervormingsgezinde spelen samen?

Answer 7

APOSTELSPELEN

• veel afvalligen van R-K kerk herkenden zich in verkondiging van christendom door apostelen (vooral Handeling van de apostelen)
• veel rederijkers verwerkten deze stof dan tot apostelspelen

1. Spel van sinnen op d’werk den apostelen
   - 6x gedrukt
   - identificeren met vervolgde apostelen
   - inquisiteurs identificeren als Annas en Kajafas
2. Willem van Haecht
   - factor van de Violieren
   - schreef een 3-tal apostelspelen