2.2.2 Rederijkerij en boekdrukkunst

Question 1

Er zijn veel prozaboeken gedrukt met daarin veel rederijkersverzen. Toch wilde niet iedereen het werk van de rederijkers op de drukpers. Geef aan waarom en vanuit twee oogpunten (rederijkers zelf en drukkers).

Answer 1

REDERIJKERS
er was een zeker wantrouwen bij hen
1. het gedrukte volkstalige boek werd geassocieerd met volkstalige catechese

2. gewoon om zich afgezonderd van de my aan de literatuur te wijden
3. teksten die binnen rederijkerskamers waren ontstaan die werden bewaard in een kamerarchief en drukken van eigen werk verspreiden was tegen de eigen traditie
4. ongepast voor rederijkers om te streven naar persoonlijke glorie

DRUKKERS
waren ook geen vragende partij om hun werk te drukken
1. literatuur die door kleine groep zou gelezen worden (tegen belangen van de drukker)

2. drukken van werk van levende auteurs die zouden zich dan bemoeien met de drukken en dat wouden ze niet
3. auteurs zouden een honorarium verlangen

Question 2

Ondanks die bezwaren werd er toch veel literatuur van de rederijkers gedrukt. Hoe kwam dit?

Answer 2

1. in sommige milieus waren drukkers en rederijkers met elkaar verstrengeld
   - zo werd bvb Elckerlyc gedrukt en kwam de tekst tot stand
2. meeste spelen of refreinbundels kwamen anoniem op de drukpers
   - enkel de 3 boeken ‘refreinen’ van Anna Bijns werden expliciet als haar werk gedrukt tot in het middn van de 16de eeuw (religieuze motieven waren belangrijker dan persoonlijk-literaire)

• vanaf 1539 verschenen producten van rederijkerswedstrijden en niet de naam van de auteur maar van de kamer werd vermeld
  esbattementen werden bijvoorbeeld niet gedrukt omdat die teveel gezien werden als speelteksten en niet als leesteksten

Question 3

Welke leesteksten van rederijkers werden wel gedrukt? Geef een voorbeeld.

Answer 3

Langere rederijkersgedichten met:
1. didactisch moraliserende inhoud
2. allegoriserend - verhalend
3. beschrijvende inhoud 
die uitgewerkt werden in balladestrofen

vb. De uure van der doot
- bestseller
- Brusselse kunstschilder en rederijker Jan van den Dale
- allegoriserende ballade
- gedrukt rond 1516
- 110 strofen
- telkens 14 verzen
- 20 herdrukken
- vertaald in Frans en Latijn

• altijd beducht zijn voor de komst van de dood
• dichter ziet in droom hoe dood hem komt halen in gedaante van een monster
• na de tussenkomst van Maria krijgt de dichter nog een uur uitstel
• waarin hij God om vergeving kan vragen
• memento-mori boodschap aan de mensheid meegeven
• nadruk ligt op genieten van het leven zodat je geen kansen mist als de dood komt
• misschien ook opgevoerd

Question 4

Wie heeft het werk van Jan van den Dale uitgegeven?

Answer 4

De brusselse drukker Thomas van der noot

Question 5

Vertel wat meer over Thomas van der Noot

Answer 5

• Brusselse drukker
• legde zich bijna exclusief toe op drukken van Nederlandstalig werk (devotiegeschriften, artesteksten, werk van rederijkers)

Question 6

Van wie drukte hij nog het werk? En welk werk?

Answer 6

JAN SMEKEN

• rederijker die toelage kreeg van de stad
• volgende teksten verschenen bij Van der Noot

1. Den spieghel der behoudenesse (allegorisch moraliserend droomvisioen over berouw en biecht)
2. Dwonder van clarenijse ende snee
   - berijmd verslag sneeuwpoppenfeest in bxl
3. guldenvliesgedicht
   - berijmd verslag Guldenvlieskapittel in Bxl

Question 7

Van wie verscheen nog werk in druk?

Answer 7

CORNELIS CRUL

• Antwerpse rederijker
• ‘Heyneken de Luyere’
• Is een antwerpse variant op Uylenspieghel
• burgerlijke deugniet die geen echte schelm is
• mensen bij de neus nemen om hen iets bij te brengen