18. układ oddechowy

Question 1

Astma czy POChP (podaj przeciwstawne):

a. zmienność objawów w ciągu minut, godzin, dni
b. nasilenie objawów w nocy lub nad ranem
c. przewlekły kaszel i odksztuszane plwociny wyprzedzają duszność i nie mają związku z czynnikami prowokującymi
d. zmienne upośledzenie przepływu powietrza przez dd oddechowe

Answer 1

a- astma
POChP- uporczywe objawy mimo leczenia

b- astma
POChP- dobre i złe dni, ale zawsze występujące objawy i duszność wysiłkowa

c- POChP
astma- objawy prowokowane wysiłkiem, emocjami (w tym śmiech), pyły, alergeny

d- astma
POChP- stałe upośledzenie przepływu powietrza (po rozkurczu <70%)

Question 2

Astma czy POChP (podaj przeciwstawne):

a. po 40 r.ż.
b. nieprawidłowa funkcja płuc w okresach bezobjawowych
c. bez stałej progresji objawów; nasilenie zmienia się sezonowo lub z roku na rok
d. pod wpływem częściowych B-agonistów tylko częściowa poprawa

Answer 2

a- POChP
astma- przed 20r.ż.

b- POChP
astma- prawidłowa funkcja płuc w okresach bezobjawowych

c- astma
POChP- stała powolna regresja z roku na rok

d- POChP
astma- objawy ustępują spontanicznie lub pod wpływem leków: B-agonistów (natychmiast) lub wGKS (kilka tygodni)

Question 3

Astma to heterogenna choroba zwykle na podłożu zapalnym. Jakie dwa objawy kliniczne występują najczęściej?

Answer 3

• zapalenie (śluz, obrzęk śluzówki)

- skurcz oskrzeli

Question 4

Patomechanizm astmy

Answer 4

“zapalenie eozynofilowe”–> przebudowa oskrzeli

Question 5

Jakie dwie grupy leków są stosowane w przypadku astmy. Podaj mechanizm działania.

Answer 5

• leki doraźne–> rozszerzają oskrzela (wpływ tylko na objawy astmy)
• leki kontrolujące–> chronią przed postępem zapalnym i pojawieniem się nieodwracalnych zmian

Question 6

POChP to trwałe ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle postępuje, wiąże się z nasiloną odpowiedzią zapalną dd oddechowych i płuc na szkodliwe cząstki lub gazy.
Na jakie struktury oskrzeli oddziałuje zapalenie?

Answer 6

• -> choroba małych oskrzeli- zapalenie, przebudowa

- -> zniszczenie miąższu płuc- utrata przyczepów przegród pęcherzykowych, zmniejszenie sprężystości płuc

Question 7

Lek X wywiera następujące działania:

1. Zmniejsza liczbę monocytów, eozynofilów we krwi
2. Hamuje uwalnianie cytokin przez limfocyty T
3. Zmniejsza liczbę komórek tucznych w drogach
4. oddechowych zmniejsza adhezję neutrofilów do komórek śródbłonka
5. zmniejsza obrzęk i wyciekanie białek osocza poza naczynia
6. wzmaga ekspresję receptorów dla katecholamin
7. hamuje produkcję śluzu
8. hamuje nadreaktywność oskrzeli

Lek X jest najsilniejszym ze współcześnie stosowanych nieselektywnym lekiem przeciwzapalnym.
Jest podstawowym lekiem w leczeniu astmy;
w terapii POChP stosowany u chorych z bardziej zaawansowanym procesem chorobowym.

Co to za lek?

Answer 7

Są to GKS WZIEWNE;
czasem GKS podawane doustnie lub domięśniowo/dożylnie

W terapii astmy- działanie genomowe (wolne, efekt po kilku h) oraz niegenomowe (szybkie, efekt natychmiastowy).
CEL- uwrażliwienie rec. B2 na działanie agonistów, zmniejszenie przepuszczalności drobnych naczyń i obrzęku.

Question 8

Jakie GKS wziewne wyróżniamy?

Answer 8

• beklometazon
• mometazon
• budezonid
• cyklezonid
• flutikazon

Question 9

Czy stosujemy wGKS przy POChP? Jeżeli tak, to w jakiej postaci?

Answer 9

W niektórych postaciach oraz zespołach nakładania się.

Postać- parenteralnie

Question 10

Czy stosujemy wGKS w astmie? Jeżeli tak, to w jakiej postaci?

Answer 10

Każda postać i stopień zaawansowania astmy w leczeniu przewlekłym i koontynuacja w leczeniu zaostrzeń.
Postać- doustnie, parenteralnie

Question 11

Miejscowe działania niepożądane wGKS?

Answer 11

• grzybica ju
• chrypka
• kaszel
• paradoksalny skurcz oskrzeli po inhalacji

Question 12

Działania niepożądane wGKS przy dużych dawkach?

Answer 12

• hamowanie osi podwzgórze-przysadka
• osteoporoza, hamowanie wzrostu u dzieci (wzrost docelowy osiągany później niż u rówieśników)
• ryzyko rozwoju jaskry i zaćmy

Question 13

Przykłady GKS najczęściej stosowanych ogólnie w leczeniu astmy?

Answer 13

• doustnie- prednizolon, prednizon

- parenteralnie- hydrokortyzon

Question 14

Podaj przykłady leków, które podajemy wziewnie w astmie

Answer 14

• B2-agoniści- salbutamol, salmeterol, fenoterol
• wGKS
• cholinolityki (ipratropium, tiotropium)
• acetylocysteina
• dornaza
• niektóre antybiotyki

Question 15

Urządzenia do wziewnego podawania leków

Answer 15

• inhalatory MDI (np. Ventolin)
• inhalatory DPI (dyski; salmeterol+flutikazon)
• ograniczniki objętościowe, spejsery
• nebulizator pneumatyczny
• nebulizator ultradźwiękowy

Question 16

Co podajemy i w jakiej formie w:

a. leczeniu astmy
b. nasileniu objawów astmy
c. ciężkich zaostrzeniach astmy

Answer 16

a. np. flutikazon wziewnie co 12h; 1-2 wdechy
b. np. prednizon w tabletkach co 1mg/kg m.c./24h; max 50mg
c. np. hydrokortyzon dożylnie; max 1,5g/d przez 7-14 dni

Question 17

Lek Y stosowany w leczeniu astmy:
-łagodzi wczesną i późną fazę reakcji zapalnej
-hamuje skurcz oskrzeli wywołany innymi czynnikami - nieswoistymi - wysiłek, zimne powietrze, SO2
-zastosowanie - leczenie przewlekłe astmy (lek kontrolujący przebieg astmy)
-skuteczny zwłaszcza w leczeniu astmy aspirynowej i wysiłkowej
Jaki to lek?
Czy jest on stosowany przy POChP?

Answer 17

Lek przeciwleukotrienowy.

Nie jest stosowany przy POChP.

Question 18

Jaki mechanizm działania wykazują leki przeciwleukotrienowe. Wymień leki należące do tej grupy.

Answer 18

Są to antagoniści receptorów leukotrienowych- LTRA.
Lipooksygenaza (LO) konieczna jest do syntezy leukotrienów. Synteza leukotrienów jest wzmożona przy astmie oskrzelowej.
Aspiryna hamuje COX, który jest przeciwnikiem LO w wychwycie kwasu arachidonowego. W wyniku tego dochodzi do wzmożonej syntezy leukotrienów i nasilenia.
Są to więc leki stosowane przy astmie apirynozależnej.
Należą tu: zafirlukast, montelukast (ant. CysLT1) oraz zileuton (inhibitor 5-LO).

Question 19

Co podamy 7 letniemu dziecku przy uczuleniu na całoroczne alergeny. Ma podwyższone stężenie IgE oraz leczenie GKS jest nieskuteczne. Co to za lek? Jaką drogą? Do jakiej grupy należy lek? O czym należy pamiętać?

Answer 19

Omalizumab
GRUPA: przeciwciało anty-IgE
droga- s.c. co 2 tygodnie

Pamiętamy, że nie przerywamy stosowania GKS

Question 20

Pacjent 16 lat, astma eozynofilowa o silnym nasileniu. Co podajemy? Jaką drogą? Jaka grupa? O czym należy pamiętać.

Answer 20

Skoro ma 16 lat, to możemy podać mepolizumab (>6r.ż.) lub benralizumab (>12r.ż.)
(reslizumab po 18r.ż.)
GRUPA: przeciwciała anty-IL5
Podawanie: mepolizumab s.c. co 4 tygodnie
Benralizumab s.c. co 4 tygodnie
Nie przerywamy podawania GKS!!!

Question 21

Pacjent 20 lat, astma eozynofilowa o silnym nasileniu. Co podajemy? Jaką drogą? Jaka grupa? O czym należy pamiętać.

Answer 21

Ma 20 lat, więc możemy podać mepolizumab (s.c.) lub reslizumab (i.v.), benralizumab (s.c.)
GRUPA: przeciwciała anty-IL5
Podawania: mepolizumab s.c. co 4 tygodnie
Reslizumab i.v. co 4 tygodnie
Nie przerywamy podawania GKS!!!

Question 22

Co daje hamowanie IL5?

Answer 22

IL-5 jest główną cytokiną odpowiedzialną za wzrost, różnicowanie, dojrzewanie, aktywację i przeżywalność eozynofili.
Stosujemy te leki przy astmie eozynofilowej.

Question 23

Pacjent ma astmę steroidozależną. Podaj:

a. mechanizm działania
b. wiek, od którego można zastosować lek
c. droga podania
d. inne wskazanie
e. niebezpieczne dz.n.

Answer 23

Dupilumab
a- wiązanie rec. dla IL-4
b- 12rż
c- s.c
d- astma eozynofilowa
e- objawy oczne (obrzęk, zaczerwienienie), zmiany opryszczkowe, warg, jamy ustnej

Question 24

Ból mięśni po podaniu leku na astmę eozynofilową. Po jakim leku?

Answer 24

Reslizumab

Question 25

Pan Jakub chorujący na astmę i uczulony na antygeny kociej sierści chciał odwiedzić siostrę, miłośniczkę zwierząt (w jej domu znajdują schronienie 2 koty, pies i trzy chomiki).
Przed wejściem do mieszkania siostry (około 5 minut) pan Jakub zastosował pewien lek, który pozwolił mu spędzić 2-godzinną wizytę bez objawów astmy.
Jaki to był lek?

Answer 25

Był to selektywny beta2-mimetyk
a. szybko (5 min) i krótko działające (4-6h)- salbutamol, fenoterol- SABA
Przerwanie/prewencja napadu duszności+ wGKS

b. długodziałające- 12h- LABA- salmeterol, formoterol
Leczenie astmy i POChP (salmeterol, formoterol)
+ formoterol również doraźnie w prewencji/przerwaniu z wGKS

c. ultradługodziałające- 24h- uLABA- wilanterol, indakaterol
Leczenie głównie POChP, ale również astmy.

Question 26

Czy długodziałające B2-mimetyki stosujemy w monoterapaii?

Answer 26

Nie jest to zalecane (niedostateczne działanie).

Zalecane z wGKS

Question 27

Jakie działania niepożądane po SABA i LABA?

Answer 27

• zawsze drżenie mięśniowe

- u chorych z ChNS- pobudzenie B1= dolegliwości dusznicowe, tachykardia

Question 28

Mężczyzna spotkany na ulicy w nagłej sytuacji z napadem astmy oskrzelowej. Nie ma przy sobie leków. Co robisz?

Answer 28

Podajemy adrenalinę w dawce 0,5-1mg podskórnie; dawka co 20 minut max 3

Question 29

65-letni mężczyzna cierpiący na POChP, zgodnie z zaleceniem lekarza, powinien przyjmować lek Z wziewnie co 8 h. Niestety, pacjent często zapominał o południowej i wieczornej dawce leku.
Lekarz stwierdził, że takie postępowanie jest przyczyną niezadawalających wyników leczenia i postanowił zmienić lek Z na należący do tej samej grupy lek Z-1.
Lek Z-1 chory może przyjmować 1 x/24 h i to znacznie poprawiło efekty leczenia.
Lek Z to? Lek Z-1 to?

Answer 29

Z- bromek ipratropium- podawany co 8h, początek działania po 20 min; krótkodziałający cholinolityk-
SAMA

Z-1- bromek tiotropium- podawany 1 x 24 h, długotrwale związany z receptorem M3, maksymalny efekt po 3 dniach stosowania, zalecany w POChP – LAMA

Question 30

Kiedy stosujemy głównie cholinolityki wziewne?

Answer 30

Głównie w leczeniu POChP, mniejsze znaczenie przy leczeniu astmy.
Ewentualnie:
-astma u dzieci
-astma wywołana czynnikami drażniącymi (dym tytoniowy)
-ciężkie napady astmy i zaoptrzenia w leczeniu skojarzonym
-zwalczanie astmy nocnej

Question 31

Jak działają LAMA i SAMA? Rozwiń skróty.

Answer 31

LAMA- długodziałające cholinolityki wziewne
SAMA- krótkodziałające cholinolityki wziewne
Działanie:
-relaksacja oskrzeli
-zmniejszenie nadreaktywność oskrzeli

Question 32

Jakie ultra LAMA stosujemy przy POChP?

Answer 32

• glikopironium

- umeklidynium

Question 33

65-letni mężczyzna, Igor K. chorujący na POChP jest leczony przewlekle kilkoma lekami, a wśród nich otrzymuje doustnie lek, o którym wie, że:
-zmniejsza uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i cytokin przez bazofile, neutrofile i eozynofile, monocyty, komórki tuczne i limfocyty (małe dawki, preparaty o powolnym uwalnianiu)
-oraz relaksację mięśni gładkich oskrzeli (wyższe dawki, preparaty o natychmiastowym uwalnianiu, podawanie i.v.)
Do jakiej grupy należy ten lek?
Jakie jest jego działanie?

Answer 33

Lek należy do metyloksantyn (teofilina)

• hamowanie aktywności fosfodiesterazy
(PDE-3 i PDE-5 – relaksacja mięśni gładkich,
PDE-4 – zmniejszenie uwalniania mediatorów z komórek zapalnych):
–> małe dawki (po) hamują wyłącznie PDE-4 (tylko działanie p- zapalne),
–> duże (p.o., i.v.) również PDE-3 i PDE-5 (działanie miorelaksacyjne + p-zapalne).
Fosfodiesterazy - katalizują hydrolizę cAMP i cGMP do monofosforanów w komórkach prozapalnych.
Inhibitory PDE - hamują aktywność prozapalną
komórek, modyfikując produkcję mediatorów zapalnych, różnicowanie i apoptozę komórek, migrację komórek do miejsca zapalenia, produkcję IgE.
• blokowanie receptorów adenozynowych A1 i A2
• zahamowanie napływu wapnia do komórki
• zwiększenie uwalniania katecholamin

Question 34

Teofilina jest lekiem o zastosowaniu marginalnym, nigdy nie jest lekiem I rzutu, jednak czasami się ją używa. W jakich sytuacjach? Dlaczego się jej już nie używa?

Answer 34

• przewlekłe SKOJARZONE leczenie astmy (rzadko) i POChP
• szczególnie ciężkie napady astmy i stany astmatyczne (i.v. w pompie z bolusem- ostatni rzut)

Nie używamy jako lek I rzutu, bo ma niski wskaźnik terapeutyczny.
Terapeutyczne stężenie teofiliny 10-20ug/ml, a powyżej 20- toksyczne.

Question 35

Jakie niebezpieczne działania niepożądane po metyloksantynach?

Answer 35

• refluks żołądkowo-przełykowy
• tachykardia
• nasilenie dolegliwości dławicowych
• bezsenność, dezorientacja, zmroczenie
• zmiany behawioralne, trudności w uczeniu
• drgawki (szczególnie u dzieci)

Question 36

Podstawowe leki zalecane do przewlekłego leczenia astmy?

Answer 36

wGKS +/- LABA

LABA- długodziałające- salmeterol, formoterol

Question 37

Podstawowe leki stosowane w przewlekłym leczeniu POChP?

Answer 37

Leki rozszerzające oskrzela – SAMA/LAMA (uLAMA) +/- SABA/LABA (uLABA)
SAMA- bromek ipratropium
LAMA- bromek tiotropium
SABA- salbutamol/fenoterol
LABA- salmeterol, formoterol

Na początku stosujemy LAMA/LABA, a w zaostrzeniach SABA.

Question 38

Preferowana droga podawania leków w leczeniu przewlekłym astmy i POChP?

Answer 38

wziewna

Question 39

Które leki można podawać wziewnie?

Answer 39

-GKS

-LABA, SABA
SABA- salbutamol/fenoterol
LABA- salmeterol, formoterol

-LAMA, SAMA
SAMA- bromek ipratropium
LAMA- bromek tiotropium

Question 40

Leki kontrolujące astmę to?

Answer 40

• GKS,
• leki przeciwleukotrienowe,
• leki biologiczne,
• LABA,
• teofilina (preparaty niskodawkowe o powolnym uwalnianiu)

Question 41

Leki doraźne to?

Answer 41

• SABA+wGKS,
• formoterol (LABA) + wGKS

Rzadziej – SAMA, teofilina (wysokie dawki, podanie i.v.) Wyjątkowo - adrenalina

Question 42

Grupa A POChP- objawy i leki

Answer 42

OBJAWY- chorzy skąpo-objawowi; stopień obturacji 1-2 wg GOLD; nie więcej niż 1 zaostrzenie/rok
LEKI- doraźnie krótkodziałające leki rozkurczające, czyli:
-cholinolityk- SAMA (bromek ipratropium)
-B2-mimetyk- SABA (salbutamol, formoterol)

Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.

Question 43

Grupa B POChP- objawy i leki

Answer 43

OBJAWY- chorzy z nasilonymi objawami; 1-2 wg GOLD; nie więcej niż 1 zaostrzenie/rok
LEKI- długo działające B2-mimetyki (LABA- salmeterol) i/lub długodziałające cholinolityki (LAMA)

Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.

Question 44

Grupa C POChP- objawy i leki

Answer 44

OBJAWY- skąpoobjawowi; obturacja 3-4 wg GOLD; co najmniej 2 zaostrzenia/rok
LEKI- długodziałające cholinolityki LAMA lub długodziałający B2-agonista+wGKS

Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.

Question 45

Grupa D POChP- objawy i leki

Answer 45

OBJAWY- chorzy z nasilonymi objawami; obturacja 3-4 wg GOLD; co najmniej 2 zaostrzenia/rok
LEKI- długodziałające cholinolityki LAMA lub długodziałający B2-agonista+wGKS
+inhibitor fosfodiestrazy 4

Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.