18. układ oddechowy Flashcards
Astma czy POChP (podaj przeciwstawne):
a. zmienność objawów w ciągu minut, godzin, dni
b. nasilenie objawów w nocy lub nad ranem
c. przewlekły kaszel i odksztuszane plwociny wyprzedzają duszność i nie mają związku z czynnikami prowokującymi
d. zmienne upośledzenie przepływu powietrza przez dd oddechowe
a- astma
POChP- uporczywe objawy mimo leczenia
b- astma
POChP- dobre i złe dni, ale zawsze występujące objawy i duszność wysiłkowa
c- POChP
astma- objawy prowokowane wysiłkiem, emocjami (w tym śmiech), pyły, alergeny
d- astma
POChP- stałe upośledzenie przepływu powietrza (po rozkurczu <70%)
Astma czy POChP (podaj przeciwstawne):
a. po 40 r.ż.
b. nieprawidłowa funkcja płuc w okresach bezobjawowych
c. bez stałej progresji objawów; nasilenie zmienia się sezonowo lub z roku na rok
d. pod wpływem częściowych B-agonistów tylko częściowa poprawa
a- POChP
astma- przed 20r.ż.
b- POChP
astma- prawidłowa funkcja płuc w okresach bezobjawowych
c- astma
POChP- stała powolna regresja z roku na rok
d- POChP
astma- objawy ustępują spontanicznie lub pod wpływem leków: B-agonistów (natychmiast) lub wGKS (kilka tygodni)
Astma to heterogenna choroba zwykle na podłożu zapalnym. Jakie dwa objawy kliniczne występują najczęściej?
- zapalenie (śluz, obrzęk śluzówki)
- skurcz oskrzeli
Patomechanizm astmy
“zapalenie eozynofilowe”–> przebudowa oskrzeli
Jakie dwie grupy leków są stosowane w przypadku astmy. Podaj mechanizm działania.
- leki doraźne–> rozszerzają oskrzela (wpływ tylko na objawy astmy)
- leki kontrolujące–> chronią przed postępem zapalnym i pojawieniem się nieodwracalnych zmian
POChP to trwałe ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle postępuje, wiąże się z nasiloną odpowiedzią zapalną dd oddechowych i płuc na szkodliwe cząstki lub gazy.
Na jakie struktury oskrzeli oddziałuje zapalenie?
- -> choroba małych oskrzeli- zapalenie, przebudowa
- -> zniszczenie miąższu płuc- utrata przyczepów przegród pęcherzykowych, zmniejszenie sprężystości płuc
Lek X wywiera następujące działania:
- Zmniejsza liczbę monocytów, eozynofilów we krwi
- Hamuje uwalnianie cytokin przez limfocyty T
- Zmniejsza liczbę komórek tucznych w drogach
- oddechowych zmniejsza adhezję neutrofilów do komórek śródbłonka
- zmniejsza obrzęk i wyciekanie białek osocza poza naczynia
- wzmaga ekspresję receptorów dla katecholamin
- hamuje produkcję śluzu
- hamuje nadreaktywność oskrzeli
Lek X jest najsilniejszym ze współcześnie stosowanych nieselektywnym lekiem przeciwzapalnym.
Jest podstawowym lekiem w leczeniu astmy;
w terapii POChP stosowany u chorych z bardziej zaawansowanym procesem chorobowym.
Co to za lek?
Są to GKS WZIEWNE;
czasem GKS podawane doustnie lub domięśniowo/dożylnie
W terapii astmy- działanie genomowe (wolne, efekt po kilku h) oraz niegenomowe (szybkie, efekt natychmiastowy).
CEL- uwrażliwienie rec. B2 na działanie agonistów, zmniejszenie przepuszczalności drobnych naczyń i obrzęku.
Jakie GKS wziewne wyróżniamy?
- beklometazon
- mometazon
- budezonid
- cyklezonid
- flutikazon
Czy stosujemy wGKS przy POChP? Jeżeli tak, to w jakiej postaci?
W niektórych postaciach oraz zespołach nakładania się.
Postać- parenteralnie
Czy stosujemy wGKS w astmie? Jeżeli tak, to w jakiej postaci?
Każda postać i stopień zaawansowania astmy w leczeniu przewlekłym i koontynuacja w leczeniu zaostrzeń.
Postać- doustnie, parenteralnie
Miejscowe działania niepożądane wGKS?
- grzybica ju
- chrypka
- kaszel
- paradoksalny skurcz oskrzeli po inhalacji
Działania niepożądane wGKS przy dużych dawkach?
- hamowanie osi podwzgórze-przysadka
- osteoporoza, hamowanie wzrostu u dzieci (wzrost docelowy osiągany później niż u rówieśników)
- ryzyko rozwoju jaskry i zaćmy
Przykłady GKS najczęściej stosowanych ogólnie w leczeniu astmy?
- doustnie- prednizolon, prednizon
- parenteralnie- hydrokortyzon
Podaj przykłady leków, które podajemy wziewnie w astmie
- B2-agoniści- salbutamol, salmeterol, fenoterol
- wGKS
- cholinolityki (ipratropium, tiotropium)
- acetylocysteina
- dornaza
- niektóre antybiotyki
Urządzenia do wziewnego podawania leków
- inhalatory MDI (np. Ventolin)
- inhalatory DPI (dyski; salmeterol+flutikazon)
- ograniczniki objętościowe, spejsery
- nebulizator pneumatyczny
- nebulizator ultradźwiękowy
Co podajemy i w jakiej formie w:
a. leczeniu astmy
b. nasileniu objawów astmy
c. ciężkich zaostrzeniach astmy
a. np. flutikazon wziewnie co 12h; 1-2 wdechy
b. np. prednizon w tabletkach co 1mg/kg m.c./24h; max 50mg
c. np. hydrokortyzon dożylnie; max 1,5g/d przez 7-14 dni
Lek Y stosowany w leczeniu astmy:
-łagodzi wczesną i późną fazę reakcji zapalnej
-hamuje skurcz oskrzeli wywołany innymi czynnikami - nieswoistymi - wysiłek, zimne powietrze, SO2
-zastosowanie - leczenie przewlekłe astmy (lek kontrolujący przebieg astmy)
-skuteczny zwłaszcza w leczeniu astmy aspirynowej i wysiłkowej
Jaki to lek?
Czy jest on stosowany przy POChP?
Lek przeciwleukotrienowy.
Nie jest stosowany przy POChP.
Jaki mechanizm działania wykazują leki przeciwleukotrienowe. Wymień leki należące do tej grupy.
Są to antagoniści receptorów leukotrienowych- LTRA.
Lipooksygenaza (LO) konieczna jest do syntezy leukotrienów. Synteza leukotrienów jest wzmożona przy astmie oskrzelowej.
Aspiryna hamuje COX, który jest przeciwnikiem LO w wychwycie kwasu arachidonowego. W wyniku tego dochodzi do wzmożonej syntezy leukotrienów i nasilenia.
Są to więc leki stosowane przy astmie apirynozależnej.
Należą tu: zafirlukast, montelukast (ant. CysLT1) oraz zileuton (inhibitor 5-LO).
Co podamy 7 letniemu dziecku przy uczuleniu na całoroczne alergeny. Ma podwyższone stężenie IgE oraz leczenie GKS jest nieskuteczne. Co to za lek? Jaką drogą? Do jakiej grupy należy lek? O czym należy pamiętać?
Omalizumab
GRUPA: przeciwciało anty-IgE
droga- s.c. co 2 tygodnie
Pamiętamy, że nie przerywamy stosowania GKS
Pacjent 16 lat, astma eozynofilowa o silnym nasileniu. Co podajemy? Jaką drogą? Jaka grupa? O czym należy pamiętać.
Skoro ma 16 lat, to możemy podać mepolizumab (>6r.ż.) lub benralizumab (>12r.ż.)
(reslizumab po 18r.ż.)
GRUPA: przeciwciała anty-IL5
Podawanie: mepolizumab s.c. co 4 tygodnie
Benralizumab s.c. co 4 tygodnie
Nie przerywamy podawania GKS!!!
Pacjent 20 lat, astma eozynofilowa o silnym nasileniu. Co podajemy? Jaką drogą? Jaka grupa? O czym należy pamiętać.
Ma 20 lat, więc możemy podać mepolizumab (s.c.) lub reslizumab (i.v.), benralizumab (s.c.)
GRUPA: przeciwciała anty-IL5
Podawania: mepolizumab s.c. co 4 tygodnie
Reslizumab i.v. co 4 tygodnie
Nie przerywamy podawania GKS!!!
Co daje hamowanie IL5?
IL-5 jest główną cytokiną odpowiedzialną za wzrost, różnicowanie, dojrzewanie, aktywację i przeżywalność eozynofili.
Stosujemy te leki przy astmie eozynofilowej.
Pacjent ma astmę steroidozależną. Podaj:
a. mechanizm działania
b. wiek, od którego można zastosować lek
c. droga podania
d. inne wskazanie
e. niebezpieczne dz.n.
Dupilumab a- wiązanie rec. dla IL-4 b- 12rż c- s.c d- astma eozynofilowa e- objawy oczne (obrzęk, zaczerwienienie), zmiany opryszczkowe, warg, jamy ustnej
Ból mięśni po podaniu leku na astmę eozynofilową. Po jakim leku?
Reslizumab
Pan Jakub chorujący na astmę i uczulony na antygeny kociej sierści chciał odwiedzić siostrę, miłośniczkę zwierząt (w jej domu znajdują schronienie 2 koty, pies i trzy chomiki).
Przed wejściem do mieszkania siostry (około 5 minut) pan Jakub zastosował pewien lek, który pozwolił mu spędzić 2-godzinną wizytę bez objawów astmy.
Jaki to był lek?
Był to selektywny beta2-mimetyk
a. szybko (5 min) i krótko działające (4-6h)- salbutamol, fenoterol- SABA
Przerwanie/prewencja napadu duszności+ wGKS
b. długodziałające- 12h- LABA- salmeterol, formoterol
Leczenie astmy i POChP (salmeterol, formoterol)
+ formoterol również doraźnie w prewencji/przerwaniu z wGKS
c. ultradługodziałające- 24h- uLABA- wilanterol, indakaterol
Leczenie głównie POChP, ale również astmy.
Czy długodziałające B2-mimetyki stosujemy w monoterapaii?
Nie jest to zalecane (niedostateczne działanie).
Zalecane z wGKS
Jakie działania niepożądane po SABA i LABA?
- zawsze drżenie mięśniowe
- u chorych z ChNS- pobudzenie B1= dolegliwości dusznicowe, tachykardia
Mężczyzna spotkany na ulicy w nagłej sytuacji z napadem astmy oskrzelowej. Nie ma przy sobie leków. Co robisz?
Podajemy adrenalinę w dawce 0,5-1mg podskórnie; dawka co 20 minut max 3
65-letni mężczyzna cierpiący na POChP, zgodnie z zaleceniem lekarza, powinien przyjmować lek Z wziewnie co 8 h. Niestety, pacjent często zapominał o południowej i wieczornej dawce leku.
Lekarz stwierdził, że takie postępowanie jest przyczyną niezadawalających wyników leczenia i postanowił zmienić lek Z na należący do tej samej grupy lek Z-1.
Lek Z-1 chory może przyjmować 1 x/24 h i to znacznie poprawiło efekty leczenia.
Lek Z to? Lek Z-1 to?
Z- bromek ipratropium- podawany co 8h, początek działania po 20 min; krótkodziałający cholinolityk-
SAMA
Z-1- bromek tiotropium- podawany 1 x 24 h, długotrwale związany z receptorem M3, maksymalny efekt po 3 dniach stosowania, zalecany w POChP – LAMA
Kiedy stosujemy głównie cholinolityki wziewne?
Głównie w leczeniu POChP, mniejsze znaczenie przy leczeniu astmy.
Ewentualnie:
-astma u dzieci
-astma wywołana czynnikami drażniącymi (dym tytoniowy)
-ciężkie napady astmy i zaoptrzenia w leczeniu skojarzonym
-zwalczanie astmy nocnej
Jak działają LAMA i SAMA? Rozwiń skróty.
LAMA- długodziałające cholinolityki wziewne
SAMA- krótkodziałające cholinolityki wziewne
Działanie:
-relaksacja oskrzeli
-zmniejszenie nadreaktywność oskrzeli
Jakie ultra LAMA stosujemy przy POChP?
- glikopironium
- umeklidynium
65-letni mężczyzna, Igor K. chorujący na POChP jest leczony przewlekle kilkoma lekami, a wśród nich otrzymuje doustnie lek, o którym wie, że:
-zmniejsza uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i cytokin przez bazofile, neutrofile i eozynofile, monocyty, komórki tuczne i limfocyty (małe dawki, preparaty o powolnym uwalnianiu)
-oraz relaksację mięśni gładkich oskrzeli (wyższe dawki, preparaty o natychmiastowym uwalnianiu, podawanie i.v.)
Do jakiej grupy należy ten lek?
Jakie jest jego działanie?
Lek należy do metyloksantyn (teofilina)
• hamowanie aktywności fosfodiesterazy
(PDE-3 i PDE-5 – relaksacja mięśni gładkich,
PDE-4 – zmniejszenie uwalniania mediatorów z komórek zapalnych):
–> małe dawki (po) hamują wyłącznie PDE-4 (tylko działanie p- zapalne),
–> duże (p.o., i.v.) również PDE-3 i PDE-5 (działanie miorelaksacyjne + p-zapalne).
Fosfodiesterazy - katalizują hydrolizę cAMP i cGMP do monofosforanów w komórkach prozapalnych.
Inhibitory PDE - hamują aktywność prozapalną
komórek, modyfikując produkcję mediatorów zapalnych, różnicowanie i apoptozę komórek, migrację komórek do miejsca zapalenia, produkcję IgE.
• blokowanie receptorów adenozynowych A1 i A2
• zahamowanie napływu wapnia do komórki
• zwiększenie uwalniania katecholamin
Teofilina jest lekiem o zastosowaniu marginalnym, nigdy nie jest lekiem I rzutu, jednak czasami się ją używa. W jakich sytuacjach? Dlaczego się jej już nie używa?
- przewlekłe SKOJARZONE leczenie astmy (rzadko) i POChP
- szczególnie ciężkie napady astmy i stany astmatyczne (i.v. w pompie z bolusem- ostatni rzut)
Nie używamy jako lek I rzutu, bo ma niski wskaźnik terapeutyczny.
Terapeutyczne stężenie teofiliny 10-20ug/ml, a powyżej 20- toksyczne.
Jakie niebezpieczne działania niepożądane po metyloksantynach?
- refluks żołądkowo-przełykowy
- tachykardia
- nasilenie dolegliwości dławicowych
- bezsenność, dezorientacja, zmroczenie
- zmiany behawioralne, trudności w uczeniu
- drgawki (szczególnie u dzieci)
Podstawowe leki zalecane do przewlekłego leczenia astmy?
wGKS +/- LABA
LABA- długodziałające- salmeterol, formoterol
Podstawowe leki stosowane w przewlekłym leczeniu POChP?
Leki rozszerzające oskrzela – SAMA/LAMA (uLAMA) +/- SABA/LABA (uLABA) SAMA- bromek ipratropium LAMA- bromek tiotropium SABA- salbutamol/fenoterol LABA- salmeterol, formoterol
Na początku stosujemy LAMA/LABA, a w zaostrzeniach SABA.
Preferowana droga podawania leków w leczeniu przewlekłym astmy i POChP?
wziewna
Które leki można podawać wziewnie?
-GKS
-LABA, SABA
SABA- salbutamol/fenoterol
LABA- salmeterol, formoterol
-LAMA, SAMA
SAMA- bromek ipratropium
LAMA- bromek tiotropium
Leki kontrolujące astmę to?
- GKS,
- leki przeciwleukotrienowe,
- leki biologiczne,
- LABA,
- teofilina (preparaty niskodawkowe o powolnym uwalnianiu)
Leki doraźne to?
- SABA+wGKS,
- formoterol (LABA) + wGKS
Rzadziej – SAMA, teofilina (wysokie dawki, podanie i.v.) Wyjątkowo - adrenalina
Grupa A POChP- objawy i leki
OBJAWY- chorzy skąpo-objawowi; stopień obturacji 1-2 wg GOLD; nie więcej niż 1 zaostrzenie/rok
LEKI- doraźnie krótkodziałające leki rozkurczające, czyli:
-cholinolityk- SAMA (bromek ipratropium)
-B2-mimetyk- SABA (salbutamol, formoterol)
Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.
Grupa B POChP- objawy i leki
OBJAWY- chorzy z nasilonymi objawami; 1-2 wg GOLD; nie więcej niż 1 zaostrzenie/rok
LEKI- długo działające B2-mimetyki (LABA- salmeterol) i/lub długodziałające cholinolityki (LAMA)
Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.
Grupa C POChP- objawy i leki
OBJAWY- skąpoobjawowi; obturacja 3-4 wg GOLD; co najmniej 2 zaostrzenia/rok
LEKI- długodziałające cholinolityki LAMA lub długodziałający B2-agonista+wGKS
Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.
Grupa D POChP- objawy i leki
OBJAWY- chorzy z nasilonymi objawami; obturacja 3-4 wg GOLD; co najmniej 2 zaostrzenia/rok
LEKI- długodziałające cholinolityki LAMA lub długodziałający B2-agonista+wGKS
+inhibitor fosfodiestrazy 4
Na każdym etapie może być rozpatrywana teofilina, gdy leki wziewne są drogie/niedostępne.
