16. Tăng áp lực nội sọ - DONE Flashcards
áp lực nội sọ bình thường ở người lớn là bao nhiêu
10-14 mmHG
tăng áp lực nội sọ được xác định khi nào
khi áp lực trong sọ lớn hơn 20 mmHg
khi nào là tăng áp lực nội sọ ác tính
khi áp lực nội sọ tăng trên 30 mmHg và cần phải can thiệp cấp cứu
vai trò của hộp sọ
bảo vệ não bộ
thể tích của hộp sọ
1400 - 1700
thành phần của hộp sọ
80% não bộ, 10% nước, 10% máu
khi có tổn thương choán chỗ hộp sọ có thay đổi thể tích không
không thay đổi thể tích, các TP khác sẽ thay đổi V và làm tăng áp lực nội sọ
Nguyên nhân chính gây tăng áp lực nội sọ bao gồm:
- Khối choán chỗ nội sọ (máu tụ, u)
- Phù não (thiếu oxy não, nhồi máu não diện rộng)
- Tăng thể tích dịch não tủy
- Giảm hấp thu dịch não tủy
- Tắc nghẽn lưu thông dịch não tủy, tắc nghẽn đường thoát TM
nếu có sự thay đổi bất cứ thành phần nào trong hộp sọ thì sẽ gia tăng áp lực nội sọ Đ/S
Đ
xác định tăng áp lực nội sọ bằng cách nào
bằng cách đặt đầu dò vào trong hộp sọ
Vị trí đặt đầu dò
- Khoang ngoài màng cứng
- Dưới màng cứng
- Trong não thất
- Trong nhu mô não
dịch não tuỷ được tiết ra chủ yếu từ đâu
từ đám rồi mạch mạc của não thất bên, 1 phần nhỏ của não thất tư
Đường đi của dịch não tủy
Não thất bên -> lỗ monro -> não thất ba và thông xuống não thất IV ( cống sylvius) -> đi vào khoang dưới nhện não và tủy sống ( qua lỗ Magendie)
Dịch não tủy được tái hấp thu ở đâu?
- Các xoang tĩnh mạch, chủ yếu là xoang tĩnh mạch dọc trên bằng thẩm thấu thụ động
so sánh sự sản xuất và hấp thu nước não tủy
cân bằng nhau
trung bình ở người lớn 1 ngày số lượng dịch não tuỷ được tiết ra là
500ml (0,35ml/phút)
tăng áp lực nội sọ do ứ nước trong não có mấy cơ chế? là gì
có 3 cơ chế:
- tăng tiết dịch não tuỷ
- giảm hấp thu
- hẹp or tắc hệ thống lưu thông nước tuỷ
giảm hấp thu thường là hậu quả của gì
viêm màng não, chảy máu dưới màng nhện
tăng tiết dịch não tuỷ do đâu
do quá phát của đám rối or u của đám rối mạch mạc
quá trình tăng tiết lớn hơn quá trình hấp thu sẽ gây gì
ứ nước não tuỷ
hẹp or tắc hệ thống lưu thông của nước não tuỷ do đâu
do bẩm sinh, tắc do máu cục chảy trong não thất,
tắc hệ thống lưu thông của nước não tuỷ do đâu
- Máu cục trong chảy máu não thất
- Bệnh lý mạch máu
- Chấn thương
- Khối u vùng tuyến tùng, u chèn não thất III như sọ hẫu
- U chèn não thất IV như u não thất, u tiểu não, u góc cầu tiểu não gđ 3 trở lên
trong 3 cơ chế ứ nước trên ảnh hưởng như nào đến não thất
tích tụ nước não tủy làm giãn não thất
tăng áp lực nội sọ do mạch máu làm tăng hay giảm hấp thu nước não tủy
giảm hấp thu nước não tủy vào xương TM
3 triệu chứng kinh điển của tăng áp lực nội sọ
_ đau đầu
_ nôn vọt
_ phù gai thị
đau đầu như thế nào
thường đau đầu theo nhịp đập, đau lan tỏa ít khi khu trú
đau đầu do tăng áp lực lên dây tk nào
đau đầu do tăng áp lực lên sợi cảm nhận đau của dây V ở màng não và mạch máu
Đau đầu nhiều nhất vào lúc nào
nửa đêm về sáng do liên quan đến tăng áp lực nội sọ ở tư thế nằm
đau đầu tăng lên khi nào
khi có động tác gắng sức như ho, hắt hơi
đau đầu giảm lên khi nào
đau đầu giảm đi sau nôn và ngồi dậy
thuốc giảm đau có tác dụng với đau đầu do tăng áp lực nội sọ không
thuốc giảm đau ít có tác dụng, sau khi dùng thuốc BN đỡ đau nhưng khi hết tác dụng đau xuất hiện trở lại
giai đoạn cuối của tăng áp lực nội sọ nhiều khi bệnh nhân thấy không đau đầu nữa
đúng
nôn xuất hiện sớm và dữ dội hơn ở BN nào
BN có khối u vùng sau não thất IV do chèn ép vào nhân dây tk phế vị
Nôn vọt
- Xảy ra buổi sáng kèm đau đầu
- Nôn khi thay đổi tư thế
- Xuất hiện sớm và dữ dội ở người có u vùng sau não thất IV do chèn ép nhân dây tk phế vị
Dấu hiệu nào có giá trị chẩn đoán trong tăng áp lực nội sọ
Phù gai thị, nhưng cần nhớ người già ít gặp dấu hiệu này
phù gai thị tiến triển như thế nào
phù gai thị bắt đầu với mờ gai phía bên mũi kèm theo sự cương tụ mạch máu sau đó phù gai thị toàn bộ
phù gai thì nhiều thì sao
xuất huyết quanh gai
phù gai thị thường kèm theo gì
giảm thị lực
giảm thị lực nếu k được điều trị nguyên nhân sẽ dẫn tới gì
teo gai thị và mù (khi đã mù k hồi phục thị lực được)
mục đích của việc điều trị tăng áp lực nội sọ
_ giảm áp lực nội sọ dưới 20 mmHg
_ giảm áp lực tưới máu não trên 70 mmHg
_ giải quyết ng nhân chính dẫn tới tăng áp lực nội sọ
mục đích của điều trị nội khoa
_ Giảm thể tích máu não, giảm thể tích nước trong não đồng thời chống thiếu máu não bằng cách duy trì áp lực tưới máu
tư thế bệnh nhân trong điều trị nội khoa
đầu cao khoảng 20-30 độ và thẳng trục với tư thế tạo đk cho máu TM và dịch não tuỷ trở về dễ dàng nhất
đầu cao khắc phục những bất lợi gì
bất lợi của áp lực đường thở cao khi tăng không khí
nếu tư thế đầu cao trên 30 thì sẽ ảnh hưởng gì
sẽ giảm huyết áp gây giảm áp lực tưới máu não dẫn tới thiếu máu não thứ phát
tăng thông khí để làm gì
_ làm co mạch não
_ giảm thể tích máu não
_ giảm áp lực nội sọ
duy trì pCo2 ở mức bao nhiêu
từ 30 - 35 mmHg
tăng thông khí: hút sạch đờm giãi, nếu BN khó thở thì cho thở oxy
đúng
trong đặt đường truyền TM thì truyền gì
huyết thanh mặn 9% từ 1500-2000ml ngày, tránh dùng dd nhược trương sẽ gây phù não
đặt ống thông bàng quang để làm gì
theo dõi lương nước tiểu
giảm thể tích nước trong não bằng cách
_ manitol
_ các thuốc lợi niệu
_ các loại corticoid (hay dùng synacthene)
tác dụng chủ yếu trên não của việc dùng manitol
3 tác dụng chủ yếu
_ giảm nước ở chất trắng nhờ cơ chế thẩm thấu
_ tăng lưu lượng máu não và lưu lượng tim do giảm độ nhớt
_ co mạch não
liều manitol
liều từ 0,25g - 1g/kg nhắc lại 3 lần 1 ngày
3 tác dụng chủ yếu của manitol nhằm mục đích gì
Giảm áp lực nội sọ
tác dụng làm giảm áp lực nội sọ của minitol có tác dụng tại vùng nào
chỉ có tác dụng ở vùng não lành nơi có hàng rào máu não
thuốc lợi niệu (Furosemid: 40mg/ngày) tác động như thế nào
làm tăng áp lực thẩm thấu huyết tương có tác dụng lợi niệu nên giảm lượng nước trong não
Các dấu hiệu kèm theo của tăng ALNS
- Tri giác: trì trệ, thay đổi tính tình, rltt, lú lẫn, hôn mê
- Thị lực: giảm, nhìn đôi lác ngoài tổn thương dây VI
- Động kinh toàn thể, cục bộ. Càng sát vỏ não xs động kinh càng lớn (u màng não)
- Rối loạn nội tiết
- Rối loạn thần kinh thực vật
synacthene có mấy loại
tác dụng nhanh (0,25mg) và tác dụng chậm (1mg) (nên dùng phối hợp cả 2)
khi dùng lợi tiểu và corticoid ta nên bổ sung gì
kali
điều trị ngoại khoa
cần chọn thời điểm thích hợp cho việc phẫu thuật tùy theo ng nhân
Nguyên nhân tăng áp lực nội sọ
_ Chấn thương sọ não
_ Mạch máu
_ Não úng thủy k do u
_ Khối choán chỗ
nguyên nhân làm tăng áp lực nội sọ trong chấn thương sọ não là gì
là do có khối máu tụ trong sọ (cần được mổ giải quyết sớm ng nhân)
trong phù não khi glasgow dưới bao nhiêu điểm cần theo dõi ALNS để điều trị
8 điểm
khi máu tụ nhỏ dưới 30ml cần xử lí thế nào
mổ dẫn lưu não thất đơn thuần
khi máu tụ lớn hơn 30ml cần xử lí thế nào
cần mổ lấy máu tụ
Rối loạn nội tiết do tổn thương vùng tuyến yên biểu hiện
chậm lớn, dậy thì muộn, rối loạn kinh nguyệt, mất kinh, vô sinh, tiết sữa
Rối loạn thần kinh thực vật trong tăng ALNS cấp tính và giai đoạn cuối
tăng huyết áp, mạch chậm, sốt cao, rối loạn nhịp thở
Chụp X quang sọ thường quy
- Trẻ: kích thước hộp sọ lớn hơn bth, khớp sọ dãn, bào mòn lưng yên
- Người lớn: Bào mòn lưng yen, mòn mỏm yên, dấu ấn ngón tay, xương sọ mỏng
-> calci hóa: u sọ hầu, u màng não calci hóa, u tb tk đệm ít nhánh
Phương pháp tốt nhất để chẩn đoán tăng ALNS
chụp cắt lớp vi tính
Chụp cắt lớp vi tính
2 loại phim
- Không tiêm thuốc
- Có tiêm thuốc cản quang
Vai trò của Cộng hưởng từ hạt nhân
Hoàn thiện về mặt chẩn đoán trong trường hợp chụp CLVT không thấy được tổn thương rõ ràng
Các hình ảnh trên phim chụp CLVT
- Rãnh cuốn não bị xóa, não thất bị xẹp, bể đáy mờ hoặc bị xóa: phù não do CTSN
-Khối máu tụ trong sọ, phù não xung quanh, đường giữa và não thất bị đẩy sang 1 bên - Có hình ảnh dãn do khối u chèn ép làm cản trở lưu thông dịch não tủy
Mục đính đo áp lực nội sọ
Đảm bảo cho việc cung cấp đủ lưu lượng máu não và độ bão hòa oxy trong máu não
Siêu âm qua thóp ở trẻ em
Máu tụ dưới màng cứng, não úng thủy
Theo dõi ICP bằng điện cực trong nhu mô não
- Ưu điểm: hạn chế nhiễm trùng
- Nhược điểm: không thể lấy được dịch não tủy , giảm độ chính xác sau vài ngày do quá trình tạo đường hầm của dụng cụ
Những loại điện cực theo dõi áp lực nội sọ
- Trong não thất
- Trong nhu mô khoang dưới nhện
- Khoang ngoài màng cứng
Theo dõi ICP bằng điện cực trong não thất
- Là điều trị tiêu chuẩn
- Ưu: chính xác, dễ đo, kết hợp điều trị tăng ICP bằng cách lấy dịch não tủy
- Nhược: nguy cơ nhiễm trùng cao, 20%, đôi khi khó làm nếu có phù não
chảy máu ở đâu có thể làm tăng áp lực nội sọ
chảy máu khoang dưới nhện có thể làm giãn não thất gây tăng ALNS
Nguyên nhân gây phù não
- Nhồi máu não
- cao HA ác tính
- thiếu oxy não
- chấn thương sọ não nặng
viêm tắc TM não, các xoang TM có gây tăng ALNS không
có
Nguyên nhân gây tăng ALNS
- CTSN
- Mạch máu
- Não úng thủy không do u
- Khối choán chỗ: u hố sau, khối u trên lều tiểu não
CTSN
- Máu tụ trong sọ, cần được mổ sớm giải quyết nguyên nhân
- Phù não: Glasgow dưới 8, cần theo dõi để điều trị tăng ALNS
- Dãn não: chảy máu não thất, dập não chảy máu vùng tiểu não
- Máu tụ <30ml : mổ dẫn lưu não thất đơn thuần
- Máu tụ > 30ml: mổ lấy máu tụ
Mạch máu
- Chảy máu khoang dưới nhện: dãn não thất gây tăng ALNS
- Phù não: nhồi máu não, cao huyết áp ác tính
- Viêm tắc tính mạch não, xoang tính mạch
Não úng thủy không do u
thường gặp ở trẻ em
Nguyên nhân gây não úng thủy không do u
- Trẻ em:
+ Bẩm sinh: hẹp ống aqueduct de Sylvius, dị dạng Arnold- Chiari ( tụt kẹt hành tủy), hội chứng Dandy-Walker (dãn nang nước não thất IV)
+ Mắc phải: di chứng tổn thương màng não: viêm màng não, chảy máu khoang dưới nhện - Người lớn: sau: viêm màng não, chảy máu não thất, chảy máu khoang dưới nhện, sau CTSN
Triệu chứng lâm sàng của não úng thủy không do u
- Trẻ chậm phát triển trí tuệ, đầu to nhanh, da đầu căng và bóng
- Thóp rộng và chậm liền
- Dấu hiệu mặt trời lặn
áp lực nội sọ thấp hơn ở đối tượng nào? tại sao
thấp hơn ở trẻ em do khớp sọ giãn nở được
thấp hơn ở người già do teo não
não úng thủy không do u hay gặp ở ai ?
trẻ em
triệu chứng lâm sàng của não úng thủy không do u
_ Trẻ chậm phát triển trí tuệ
_ Đầu to nhanh
_ Da đầu căng và bóng
_ Thóp rộng và chậm liền
_ Dấu hiệu mặt trời lặn
người lớn thì gặp não úng thủy khi nào
_ Sau viêm màng não
_ Chảy máu não thất
_ Chảy máu khoang dưới nhện
_ Gặp sau chấn thương sọ não
khi có sự mất bù, không được điều trị dẫn tới
_ Rối loạn tri giác nặng dần, dẫn tới hôn mê
_ Rối loạn tk thực vật: mạch chậm, HA tăng và rối loạn nhịp thở
_ Dấu hiệu tụt kẹt thái dương
_ Dấu hiệu tụt kẹt tiểu não:
Tiến triển của tăng ALNS
- Rối loạn tri giác nặng dần -> hôn mê
- Rối loạn thần kinh thực vật
- Dấu hiệu tụt kẹt vùng thái dương
- Dấu hiệu tụt kẹt tiểu não
Mức độ tiến triển của tăng ALNS tùy thuộc vào:
_ Kích thước khối u
_ Phù não xung quanh
_ Tiến triển nhanh hay chậm của u
_ U có làm cản trở hay tắc hệ thống nước não tủy không
U hố sau: ở trẻ em hay gặp là u gì?
U thùy nhộng
biểu hiện của u thùy nhộng
rối loạn thăng bằng, không thể đi nhanh được hay ngã, rối tầm 2 bên
người lớn hay gặp khối u gì
u dây tk III
biểu hiện của u dây tk VIII là gì
nặng tai, rối loạn thăng bằng hoặc đi lại loạng choạng
ngoài tổn thương dây VIII còn có thể tổn thương những dây nào? và biểu hiện gì
VII, V, IX, X biểu hiện là liệt mặt, tê bì mặt, nghẹn và sặc
dấu hiệu lâm sàng chủ yếu của u bán cầu đại não
_ Hội chứng tăng áp lực nội sọ
_ Động kinh
_ Thiếu hụt vận động
dấu hiệu chính của u vùng tuyến yên và vùng giao thoa thị giác là gì
_ giảm thị lực, thị trường
_ rối loạn nội tiết
các khối u vùng đỉnh trán thường kèm theo biểu hiện gì
rối loạn ý thức, chủ yếu là trầm cảm
các khối u vùng đỉnh thường có biểu hiện gì
cơn động kinh và yếu liệt nửa người bên đối diện
khối u vùng chẩm có biểu hiện gì
cơn động kinh nhỏ và bán manh
khối u vùng thái dương có biểu hiện gì
_ cơn động kinh vùng thái dương
_ rối loạn ngôn ngữ nếu u ở bán cầu trội
_ yếu liệt nửa người kiểu thái dương (tay yếu hơn chân)
khối u vùng nhân xám có biểu hiện gì
_ hội chứng tăng ALNS kèm rối loạn ý thức
_ Liệt 1 nửa người
khối u vùng não thất III có biểu hiện gì
_ rối loạn giấc ngủ
_ cơn tăng trương lực cơ
_ sốt
khi nào thì hội chứng tăng ALNS rầm rộ
khối u tiến triển nhanh kèm theo hoại tử chảy máu
khi nào thì hội chứng tăng ALNS kín đáo
khối u tiến triển chậm, ít phù
chụp X quang sọ thường quy thấy gì
_ Trẻ em: kích thước hộp sọ lớn hơn bình thường, các khớp sọ dãn rộng, bào mòn lưng yên
_ người lớn: bào mòn lưng yên, các mỏm yên, dấu ấn ngón tay, xương sọ mỏng
CLS tốt nhất để chẩn đoán tăng ALNS là
chụp cắt lớp vi tính
cần phải chụp mấy loại phim (CLVT)
2 loại là không tiêm thuốc và có tiêm thuốc cản quang
trên phim chụp CLVT thấy gì
_ phù não: rãnh cuốn não bị xóa, não thất bị xẹp, bề đáy mờ hoặc bị xóa
_ các khối máu tụ trong sọ
_ các khối u não
_ dãn não thất
cộng hưởng từ hạt nhân có tác dụng gì
giúp hoàn thiện hơn về mặt chẩn đoán đặc biệt những trường hợp tổn thương k rõ ràng trên CLVT
siêu âm qua thóp trẻ em có thể thấy những gì
máu tụ dưới màng cứng
não úng thủy
xác định chẩn đoán trong những th tăng ALNS cấp bằng phương pháp nào
đo áp lực nội sọ
mục đích của viêc theo dõi ALNS là gì
đảm bảo cho việc cung cấp đủ lưu lượng máu não và độ bão hòa oxy trong máu não
đánh giá áp lực tưới máu não thông qua đâu
_ Các giá trị áp lực nội sọ
_ HA động mạch
kết hợp theo dõi áp lực nội sọ và đảm bảo áp lực tưới máu nhằm mục đích gì
cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân (đb ở BN chấn thương sọ não)
bệnh nào gây giảm hấp thu dịch nào tủy
viêm dính hạt màng nhện sau viêm màng não
những nguyên nhân nào dẫn tới tắc nghẽn đường thoát TM từ đó dẫn tới tăng áp lực nội sọ
- thuyên tắc xoang
- chèn ép TM cảnh
tăng áp lực nội sọ không rõ nguyên nhân còn được gọi là gì
hội chứng giả u
