2. Hội chứng tắc mật - DONE Flashcards
đường mật gồm mấy phần
2 phần
- phần chính: đường mật trong gan và ngoài gan
- phần phụ: ống mật và túi mật
đường mật trong gan bắt đầu từ đâu
mật quản ở khoảng cửa tiểu thùy gan
gan có mấy hạ phân thùy
8
đường đi của ống mật
ống gan phải và trái kết hợp thành ống gan chung sau đó cùng ống túi mật tạo thành ống mật chủ
ống gan chung dài bao nhiêu
3cm
ống mật chủ đổ vào đâu
đoạn II tá tràng và được niêm mạc tá tràng dày lên tạo nhú vater
chất gì được hấp thu tại túi mật
nước và chất khoáng
ống mật tụy dài
0,5-1cm
túi mật nằm ở
ngoài gan, bên phải
cái gì kích thích mật xuống tá tràng
thức ăn
tắc mật cơ học là
tình trạng tắc đường bài xuất mật trong gan hay ngoài gan do nhiều nguyên nhân khác nhau
tại sao tắc mật gây vàng da và niêm mạc
đường mật giãn, ứ trệ làm mật ngấm vào máu, bilirubin gây vàng da và niêm mạc
vi khuẩn phát triển khi tắc mật gây
nhiễm khuẩn nước mật, viêm đường mật, nhiễm khuẩn máu
tắc mật lâu ngày gây
xơ hóa khoảng cửa, viêm gan, suy gan, xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa
vàng da trước gan có thể do
tan máu, viêm gan không tắc mật
nguyên nhân tắc mật hay gặp
- sỏi đường mật
- u tụy, u bóng cater
- khối hạch quanh đường mật hoặc rốn gan
- bệnh nang ống mật chủ
- giun chui đường mật
- ung thư đường mật
- chấn thương, phẫu thuật, viêm tắc đường mật trong và ngoài gan
- viêm đường mật nguyên phát
triệu chứng cơ năng tắc mật
đau bụng, sốt, vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu, ngứa về đêm
tắc mật đau bụng ở đâu
vùng gan, thượng vị hoặc sau lưng phải
cơn đau quặn gan
đau vùng gan dữ dội lan lên vai phải hay sau lưng
có thể đau âm ỉ, mơ hoặc chỉ đau trong gđ cuối ung thư đường mật, u bóng Vater…
tư thế giảm đau cơn đau quặn gan
gập người hoặc gác 2 chân lên cao
đau bụng do tắc mật tăng khi nào
khi ăn, đặc biệt là đồ dầu mỡ
tính chất sốt khi tắc mật
có thể sốt cao kèm rét run hoặc sốt liên tục
tại sao khi ăn lại tăng đau bụng trong tắc mật
vì phải tăng nhu động co bóp
mức độ khác của đau bụng do tắc mật
đầy bụng, ậm ạch, khó tiêu khi ăn đồ dầu mỡ, đi ngoài ra mỡ hoặc lỏng do tắc mật cấp
tắc mật khi nào sốt
sau đau bụng vài giờ hoặc 1-3 ngày
lí do sốt tắc mật
nhiễm khuẩn
khi nào bn tắc mật có tc vàng da
sau đau bụng và sốt 2-4 ngày
kiểm tra bệnh nhân vàng da thì kiểm tra ở đâu đầu tiên
mắt
tam chứng charcot
vàng da xuất hiện sau đau bụng và sốt từng đợt
tam chứng Charcot có giá trị
chẩn đoán tắc mật do sỏi
nước tiểu bệnh nhân tắc mật
sẫm màu như nước vối hay chè, có thể ít
phân bệnh nhân tắc mật
nếu là tắc mật hoàn toàn thì trắng như phân cò, sỏi thì ít có
tại sao phân bệnh nhân tắc mật lại trắng
do stercobilin không xuống được ruột
phân bệnh nhân tắc mật trắng hay gặp trong
u đầu tụy hay u vater
tại sao bệnh nhân tắc mật lại ngứa
acid mật ngấm vào máu gây kích thích tận cùng đầu thần kinh dưới da
triệu chứng toàn thân của bệnh nhân tắc mật
vàng da và niêm mạc
sốt
mạch chậm
gầy sút
các đám chảy máu dưới da, củng mạc mắt
khi nào thì bệnh nhân tắc mật có triệu chứng vàng da
bilirubin >20mg/l
khám vàng da của bệnh nhân tắc mật như thế nào
khám dưới ánh sáng tự nhiên
xem củng mạc mắt, lòng bàn tay, toàn thân
đánh giá mức độ và màu sắc: vàng tươi, vàng đen
diễn biến: từng đợt, liên tục, tăng dần
dấu hiệu bệnh nhân sốt do tắc mật
có dấu hiệu nhiễm trùng: sốt >37,5 độ, lưỡi bẩn, môi khô, hơi thở hôi
cần khai thác những gì về triệu chứng sốt của bệnh nhân tắc mật
trước hay sau vàng da
tính chất: sốt cao dao động, liên tục hay theo cơn, rét run hay không
mạch chậm của bệnh nhân tắc mật xuất hiện khi nào
chưa nhiễm khuẩn
bệnh nhân tắc mật có ngoại tâm thu khi nào
acid mật trong máu cao
mạch bệnh nhân tắc mật nhanh khi nào
viêm đường mật cấp hoặc biến chứng viêm
bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn đường mật có mạch như nào
trụy mạch, tụt huyết áp
tại sao bệnh nhân tắc mật lại gầy sút
ăn uống kém, đau
tại sao bệnh nhân tắc mật có đám chảy máu dưới da, củng mạc mắt
chức năng gan giảm, tỷ lệ prothrombin thấp do không có vitamin K vì tắc mật nên rối loạn đông máu và chảy máu
triệu chứng thực thể bệnh nhân tắc mật
gan to, túi mật to, lách to, nước trong ổ bụng, tuần hoàn bàng hệ, nôn máu, ỉa máu
thế nào là gan to trên lâm sàng
quan sát vùng mạn sườn phải, có thể thấy dưới sườn phải gồ hơn
gan to trong tắc mật như thế nào
gan to cả 2 thùy, sờ thấy dưới bờ sườn 2 bên, di động theo nhịp thở
gan của bệnh nhân mới tắc mật
bờ sắc
gõ gan bệnh nhân tắc mật
đục dưới sườn phải
nghiệm pháp rung gan
tay trái đặt kls cuối lồng ngực, dùng bờ trụ tay phải gõ vào ngón tay trái
nghiệm pháp rung gan dương tính khi
bệnh nhân kêu đau, nhăn mặt, ưỡn người
biểu hiện túi mật to
nhìn thấy 1 khối lồi dưới bờ sườn phải, di động theo nhịp thở
điểm đau Murphy ở đâu
giao điểm bờ sườn phải với đường phân giác góc vuông với rốn phải
nghiệm pháp Murphy dương tính
- tay phải đặt vào vùng túi mật, người bệnh thở ra
- bệnh nhân hít sâu, tay giữ tại chỗ, bn đau thì nín thở
tại sau bệnh nhân tắc mật lại lách to
tắc mật lâu ngày dẫn tới xơ gan tăng áp lực tĩnh mạch cửa máu đến lách và gây ứ trệ
cách khám bệnh nhân lách to
- khám vùng mạn sườn trái, bn nằm nghiêng phải, sờ thấy khối ở mạn sườn trái, bờ tù, 2,3 bờ răng cưa
- gõ để xác định giới hạn
cách phân loại lách to
kẻ đường từ rốn đến bờ giữa sườn trái, chia 2 phần bằng nhau, đoạn trên chia 2 p nữa bằng nhau
độ 1 là lách k vượt quá đoạn 1
độ 2 là lách vượt qua đoạn 1
độ 3 là lách vượt qua điểm giữa
độ 4 là lách qua rốn
tại sao bệnh nhân tắc mật có nước trong ổ bụng
do chức năng gan giảm, giảm tổng hợp Protid máu, tăng áp lực tĩnh mạch cửa và dịch thấm vào màng bụng
đặc điểm bụng bệnh nhân tắc mật
bụng trướng đều, rốn lồi, có dấu hiệu sóng vỗ, gõ đục vùng thấp
cận lâm sàng bệnh nhân tắc mật
xét nghiệm máu và sinh hóa
tại sao bệnh nhân tắc mật có tuần hoàn bàng hệ và tuần hoàn phụ
do tăng áp lực tĩnh mạch cửa
tại sao bệnh nhân tắc mật có nôn máu, ỉa máu
do giãn tĩnh mạch thực quản và trực tràng
xét nghiệm máu và sinh hóa bệnh nhân tắc mật thấy gì
- tăng bilirubin máu, men phosphat kiềm, cholesterol
- prothrombin máu giảm, máu chảy kéo dài, Protid máu thấp, urê máu cao
xét nghiệm máu và sinh hóa cho thấy tình trạng nhiễm khuẩn ở đâu
- bạch cầu máu cao (đa nhân trung tính)
- CRP, procalcitonin tăng
bình thường bạch cầu có giá trị bao nhiêu
5000-7000
có thể lên đến 10000-1500
giá trị xét nghiệm nào có giá trị chẩn đoán tắc mật
men phosphat kiềm tăng vì đó là men được bài tiết trực tiếp và duy nhất ở gan
bình thường men phosphat là bn
10 đơn vị KA
chẩn đoán hình ảnh tắc mật
- chụp gan xa
- siêu âm gan mật
- chụp đường mật tụy ngược dòng qua nội soi
- chụp đường mật trong lúc mổ
- chụp đường mật qua đường uống
- chụp đường mật qua tĩnh mạch
- chụp đường mật qua da
- nội soi đường mật lúc mổ
-CT scanner gan mật tụy - soi ổ bụng
- chụp mạch máu chọn lọc
- chụp cộng hưởng từ gan mật
chụp gan xa có thể thấy hình ảnh bóng gan ntn
bóng gan to, tăng kích thước hoành định và cột sống trên 16cm
góc sườn hoành màng phổi trong phim chụp gan xa
có thể do phản ứng màng phổi hay gặp trong nhiễm khuẩn áp xe gan
chụp gan xa có thể thấy gì ở túi mật
bóng túi mật và sỏi đường mật chính cản quang
siêu âm gan mật cho phép xác định gì
tình trạng nhu mô gan
mô tả đường mật trong gan và ngoài gan
nguyên nhân tắc mật
hình ảnh ung thư đường mật trong siêu âm
đường mật giãn, có phần khuyết
tình trạng nhu mô gan có thể
thoái hóa mỡ, xơ, u, nang
hình ảnh sỏi mật trong siêu âm
tổ chức đậm kèm bóng cản phía sau, đường mật giãn
hình ảnh giun chui ống mật trong siêu âm
2 vệt đậm chạy song song không cản quang
nguyên nhân gây tắc mật thấy được trong siêu âm gan gồm
u đầu tụy
sỏi đường mật
giun chui ống mật
ung thư đường mật
chụp mật tụy ngược dòng qua nội soi cho phép xác định gì
đường mật và tụy tạng, vị trí tổn thương gây tắc mật
cách làm chụp đường mật trong lúc mổ
bơm thuốc cản quang vào đường mật trong khi mổ và chụp đường mật
chụp đường mật trong lúc mổ cho thấy gì
phát hiện nguyên nhân tắc mật trong gan phần thấp
hình ảnh chít hẹp phần thấp ống mật chủ hay khuyết trong siêu âm gan
u đầu tụy, bóng vater
giải quyết sỏi kẹt, giun chui ống mật
chụp đường mật tụy ngược dòng qua nội soi kết hợp mở cơ thắt oddi
chỉ định chụp đường mật qua đường uống
bệnh nhân không vàng da
cách làm chụp đường mật qua đường uống
cho bệnh nhân uống thuốc cản quang để bài tiết qua đường mật
cách chụp đường mật qua tĩnh mạch
tiêm thuốc cản quang có iod vào tĩnh mạch
cách chụp đường mật qua da
chọc kim qua da, gan vào đường mật, bơm thuốc cản quang rồi chụp
chẩn đoán hình ảnh hiện nay ít dùng
- chụp đường mật qua đường tĩnh mạch
- soi ổ bụng
- chụp mạch máu chọn lọc
chụp đường mật qua da cho thấy
hình ảnh đường mật trong và ngoài gan rất rõ, tình trạng đường mật, nguyên nhân và vị trí tắc mật
phương pháp chẩn đoán hình ảnh nào nhiều biến chứng
chụp đường mật qua da, pp gây chảy máu
giá trị pp nội soi đường mật lúc mổ
xác định đc nguyên nhân tắc mật: sỏi trong gan, hẹp đường mật
chẩn đoán hình ảnh nào có giá trị chẩn đoán tắc mật nhất
CT scanner gan mật tụy
chụp ct gan mật tụy cho thấy gì
xác định tình trạng nhu mô gan, tụy, giãn đường mật tụy, vị trí, nguyên nhân tắc mật
nguyên nhân nào rõ nhất trong phim ct gan mật tụy
sỏi kẹt odđi, u bóng vater
chụp mạch máu chọn lọc để làm gì
xác định u trong gan
soi ổ bụng thấy
tình trạng mô gan có xơ, ứ mật, túi mặt to
chụp cộng hưởng từ gan mật dùng để làm gì
xác định tổn thương gan, đường mât
cộng hưởng từ gan mật cho thấy gì
hình ảnh đường mật giãn hay không
vị trí và nguyên nhân tắc mật
sỏi ống mật chủ thường kết hợp với
sỏi gan, sỏi túi mật
triệu chứng lâm sàng của sỏi ống mật chủ
- cơn đau quặn gan dữ dội
- tam chứng charcot
- gan to, túi mật to
biến chứng tắc mặt trong sỏi ống mật chủ
thấm mật phúc mạc, viêm phúc mạc mật, chảy máu đường mật, viêm tụy cấp
triệu chứng tắc mật cấp
da, niêm mạc vàng, sốt cao, môi khô, lưỡi bẩn, đái ít
cận lâm sàng có giá trị sỏi ống mật chủ
xét nghiệm máu, x quang bụng không chuẩn bị, siêu âm gan mật, chụp ct, MRI
xét nghiệm máu sỏi ống mật chủ cho thấy gì
tăng bilirubin trực tiếp
x quang bụng không chuẩn bị sỏi ống mật chủ cho thấy
gan to, bóng túi mật, sỏi đường mật không cản quang
siêu âm gan mật trong sỏi ống mật chủ thấy
gan to, nhu mô không đều, đường mật giãn
- có đám đậm âm kèm bóng cản
- có thể thấy sỏi ở các vị trí
- sỏi có thể bị hơi che
chụp ct bệnh nhân sỏi ống mật chủ cho thấy
sỏi cản quang
chụp MRI bệnh nhân sỏi ống mật chủ cho thấy
cây đường mật, vị trí, số lượng sỏi mật
tắc mật do u đầu tụy, u bóng vater
thường được hiểu là u ác tính, thực tế có u hoặc nang đầu tụy lành tính
triệu chứng lâm sàng bn tắc mật do u
- vàng da tăng dần
- đau bụng âm ỉ, mở hồ, gđ cuối dữ dội kéo dài
- sốt muộn hoặc k sốt
- phân có thể bạc màu
- gan to, túi mật to
- gđoạn muộn the thấy u hạ sườn phải hoặc giữa bụng
triệu chứng đặc hiệu tắc mật do u
vàng da tăng dần
cận lâm sàng bệnh nhân tắc mật do u gồm
- xét nghiệm bilirubin, men phosphat
- CEA, CA 19.9
- siêu âm bụng
- chụp ct
- MRI gan mật tụy
xét nghiệm bệnh nhân tắc mật do u
bilirubin máu cao
men phosphat kiềm cao
CEA, CA 19.9 cao
CEA và CA 19.9 là
các chất chỉ điểm khối u
siêu âm bệnh nhân tắc túi mật do u
gan to, túi mật to, đường mật giãn, có thể có
- đầu tụy to, có khối ranh giới (u)
- khối dịch đầu tụy (nang)
- đám đậm âm có bóng cản (sỏi)
u bóng vater cần
nội soi tá tràng và sinh thiết
chụp ct, MRI bệnh nhân tắc mật do u
xác định được khối u, mức độ xâm lấn và di căn
biểu hiện qtrong của bệnh nhân ung thư đường mật
vàng da tăng dần, đau ít, sốt ít gđoạn đầu, da vàng xạm
thăm khám bn ung thư đường
gan to, mật độ chắc, thường túi mật không to (do ung thư ở ngã ba đường mật)
túi mật có thể to nếu
tổn thương ở đổ vào ống túi mật
xét nghiệm bn ung thư túi mật
bilirubin máu tăng trực tiếp, CA 19.9 tăng cao
chụp ERCP bệnh nhân ung thư đường mật
đường mật trên chỗ tắc giãn, chỗ có thương tổn nham nhở
siêu âm bn ung thư túi mật
- gan to, đám giảm âm nhỏ trong gan, đường mật trên chỗ tổn thương giãn
- nếu tổn thương ngã ba đường mật thì ống mật chủ, túi mật không to
chụp ct đường mật thấy
khối u trong gan, đường mật, giãn đường mật trên u
chụp cộng hưởng từ hệ tiêu hóa
thấy vị trí tổn thương, tình trạng đường mật
nang đường mật hay gặp ở
trẻ em bẩm sinh, phụ nữ thời kì sinh nở
dấu hiệu thường gặp của nang đường mật
sốt, đau âm ỉ vùng gan hay dưới gan
vàng da bệnh nhân nang đường mật
không rõ
xét nghiệm bn nang đường mâtj
tăng bilirubin trực tiếp, sốt cao, môi khô, lưỡi bẩn
thăm khám bn nang đường mât
khối mật độ mềm ranh giới rõ dưới gan, túi mật không to
giun chui đường mật hay thường gặp ở
trẻ em
siêu âm bn nang đường mật thấy
đường mật trong gan và túi mật không giãn, ống mật chủ giãn to, có thể có sỏi
CT scanner, MRI có giá trị trong
hình thái tổn thương bn nang đường
triệu chứng giun chui đường mật
- đau bụng vùng gan dữ dội, lăn lộn, gấp người, chân gác, có thể nôn
- sốt muộn vài ngày do viêm
- ít khi vàng da
- gan không to, túi mật khó xác định
siêu âm bn giun chui đường mật
gan to vừa, đường mật giãn bên trong, các đường song song đậm âm không bóng cản (giun)
hướng điều trị giun ống mật r
nội soi tá tràng ⇒ xác định và gắp giun ra ngoài
