16. bias

Question 1

epidemiologische studies =

Answer 1

vergelijken van ziektefrequenties bij twee of meer groepen volgens een bepaald kenmerk (kenmerk = blootstelling)
(blootgestelden = degene die het kenmerk hebben)

Question 2

ziektefrequenties worden op 2 manieren vergeleken :

Answer 2

1. absolute vergelijking
2. relatieve vergelijking
   - > meestal associatiematen of effectmaten genoemd

Question 3

absolute vergelijking =

Answer 3

=impact van blootstelling op gezondheid

1. risico verschillen
2. rate verschillen

Question 4

relatieve vergelijking =

Answer 4

= sterkte vd causale relatie tussen blootstelling en ziekte

1. risk ratio
2. rate ratio
3. odds ratio

Question 5

de berekende maat is afhankelijk van ()5

Answer 5

1. het studiedesign
2. het type data
3. het doel vd vergelijking
4. absolute maten
5. relatieve maten

Question 6

een studie is intern valide wanneer: (3)

Answer 6

wanneer de volgende 3 alternatieve verklaringen kunnen worden uitgesloten:

1. bias
2. confounding
3. random error

Question 7

bias =

Answer 7

systematische fout die resulteert in foute of invalide schatting vd mate v associatie

Question 8

confounding =

Answer 8

mix van effecten tussen blootstelling, ziekte en een derde variabele, confounder genaamd

Question 9

random error =

Answer 9

toevallige fout; de waarschijnlijkheid dat het geobserveerde resultaat te wijten is aan toeval

Question 10

na berekening van associatiematen: (2)

Answer 10

1. checken interne validiteit, daarna:

2. externe validiteit (resultaten generaliseren naar andere populaties)

Question 11

externe validiteit vereist controle van: (3)

Answer 11

1. studiemethoden
2. samenstelling vd studiepopulatie
3. kennis vd biologische basis vd associatie

Question 12

de 2 belangrijkste vormen van bias =

Answer 12

1. selectiebias

2. informatiebias

Question 13

bij welke studies is er meer bias en wat is de oorzaak hiervan?

Answer 13

• > bij retrospectieve studies

- > verschillen in timing

Question 14

te ondernemen stappen bij evaluatie v/e studie op aanwezigheid van bias = (3)

Answer 14

1. identificatie vd bron
2. grootte of sterkte inschatten (kleine bias: weinig invloed, grote bias: grote invloed)
3. richting bepalen (onderschatting of overschatting vh effect)

Question 15

selectiebias =

Answer 15

= resulteert uit procedures gebruikt om subjecten te selecteren

• resultaat verschilt vh resultaat dat zou optreden bij alle kiesbare individuen uit de bronpopulatie
• resulteert ook uit factoren die deelname aan studie beïnvloeden

Question 16

selectiebias treedt vooral op bij de volgende studiedesigns = (4)

Answer 16

1. case-control + retrospectieve cohort
2. cohort + experimenteel
3. case-control
4. retrospectieve cohort studie

Question 17

preventieve associatie =

Answer 17

als de biased onder de nulwaarde ligt

Question 18

positieve associatie =

Answer 18

als de biased boven de nulwaarde ligt

Question 19

feiten over bias (5)

Answer 19

1. alternatieve verklaring voor associatie
2. meestal niet resulterend uit ‘vooringenomen’ onderzoeker
   3 kan associatie trekken naar of weg van nul
3. hoeveelheid bias kan klein, matig or groot zijn
4. bias wordt vermeden wanneer studie zorgvuldig gedesigned en uitgevoerd wordt

Question 20

er zijn verschillende manieren waarop selectiebias kan optreden: (6)

Answer 20

1. selectie v ongepaste controlegroep in case-control studies (= control selection bias)
2. weigering v deelname
3. non-respons
4. akkoord voor deelname gerelateerd aan bloostelling en ziekte (self-selection bias)
5. loss to follow-up gerelateerd aan blootstelling en ziekte
6. selectie vd algemene populatie als vergelijkende groep bij beroeps- cohort studie (healthy worker effect)

Question 21

control selection bias =

Answer 21

selectie v ongepaste controlegroep in case-control studies

• gebruik v verschillende criteria bij de cases en controls
• vermijden door identieke selectiecriteria te hanteren

Question 22

non-respons =

Answer 22

het verschijnsel dat men van iemand in de steekproef de gewenste informatie niet krijgt (vragenlijst blijft leeg)

Question 23

self-selection bias =

Answer 23

akkoord voor deelname gerelateerd aan blootstelling en ziekte

Question 24

healthy worker effect =

Answer 24

= selectie vd algemene populatie als vergelijkende groep bij beroeps- cohort studie
- treedt op wanneer de personen in de studie zijn gerekruteerd uit de actieve (werkende) populatie; de resultaten niet generaliseerbaar naar de algemene populatie die ook minder gezonde personen bevat.

Question 25

loss to follow-up =

Answer 25

treedt op als deelnemers niet langer gelokaliseerd kunnen worden of als deelnemers niet langer willen deelnemen aan de studie

• moeilijker associaties aantonen die er wel zijn
• kan 2 soorten bias veroorzaken

Question 26

welke soorten bias kan loss to follow-up(LTFU) veroorzaken?

Answer 26

1. nondifferential LTFU = verlies gelijk over wel en niet blootgestelden
2. differential LTFU = meer verlies aan een vd beide kanten (bv zieken tov niet zieken)

Question 27

vermijden v selectie bias door (3) :

Answer 27

1. identieke criteria gebruiken bij de selectie v cases en controls
2. hoge aantallen deelnemers
3. gebruik v verschillende methoden om de studiesubjecten te recruteren

Question 28

informatiebias =

Answer 28

= wanneer er een fout optreedt in de meting vd te onderzoeken parameters of classificatie v patienten
(te wijten aan oz-er of patient)

Question 29

belangrijkste kenmerken v/e informatiebias (3)

Answer 29

1. de fout gebeurt nádat de subjecten in de studie zijn ingesloten
2. heeft betrekking op hoe de data zijn verzameld
3. resulteert vaak in foute classificatie v deelnemers in blootgesteld of niet blootgesteld

Question 30

vormen van informatiebias (3) =

Answer 30

1. recall bias
2. interviewer bias
3. misclassification

Question 31

recall bias (vorm v informatiebias) =

Answer 31

= ontstaat bij een verschil in de nauwkeurigheid in informatie gegeven door de 2 groepen

• data uit de case groep zijn nauwkeuriger dan data uit de controle groep:
• zorgt voor verschil in zekerheid waarmee factoren voorkomen in de groepen

Question 32

interviewer bias (vorm v informatiebias) =

Answer 32

= komt voor bij die methoden van dataverzameling waarbij er daadwerkelijk een gesprek ik tussen interviewer en respondent

• de respondent kan, wil of durft de vragen niet naar eer en geweten te beantwoorden tegenover een echt persoon: kiest voor sociaal wenselijk antwoord
• vanuit interviewer: stuurt bewust of onbewust de antwoorden vd respondent
• bij face-to-face oz, telefonisch oz

Question 33

interviewer bias vermijden door : (2)

Answer 33

1. maskeren vd interviewers (vd ziekte, toestand v blootstelling)
2. gestandaardiseerde vragenlijsten (gesloten, eenvoudig verstaanbaar, woorden als ‘zoals’ vermijden, geen vakjargion etc)

Question 34

misclassificatie (vorm v informatiebias)=

Answer 34

= meetfout, in de classificatie van blootstelling of ziekte

• door blootstelling slecht herinneren of ziekte slecht of te breed gedefinieerd
• onderscheid tussen nondifferentiele en differentiele missclassificatie

Question 35

nondifferentiële misclassificatie =

Answer 35

evenveel fouten aan beide kanten

Question 36

differentiële misclassificatie=

Answer 36

meer fouten aan één v beide assen

Question 37

misclassificatie vermijden door (4):

Answer 37

1. hogere nauwkeurigheid v verzamelde data
2. validatie: verschillende bronnen gebruiken om data te verzamelen
3. goede informatiebronnen te gebruiken voor blootstelling en ziekte
4. goede definitie van blootstelling en ziekte (aan de hand van sensitieve en specifieke criteria)