13. De communautaire breuklijn na 1950 Flashcards
Sociaaleconomische verschillen
o Eind 19e eeuw zijn de inkomens in Wallonië veel hoger dan Vlaanderen
o Na WOII veranderde dit compleet, door de Antwerpse havenindustrie
o 1970: Vlaamse salarissen voor het eerst hoger dan Waalse salarissen
Vlaamse beweging in het interbellum
o Groei van het anti-Belgisch Vlaams-nationalisme
o Taalwetten territorialiseren de talentegenstelling
Vlaamse beweging na WOII
o In defensief wegens de collaboratie van het Vlaams-Nationalisme
o Komt doordat het rijker werd vrij snel terug op de politieke voorgrond
o Schoolpact 1958 en cultuurpact 1973 zorgen voor levensbeschouwelijke pacificatie
o De levensbeschouwelijke breuklijn was ontmijnt, er was ruimte voor de communautaire breuklijn
Volksunie
o Volksunie ontstaat in 1954 met federalisme (niet onafhankelijkheid) als doel
o Geen extreemrechtse radicale partij zoals VNV, niet antidemocratisch
o Beseffen dat Vlaamse onafhankelijkheid nog te radicaal was
o Werpen zich op als een alternatief voor de drie traditionele partijen
o Krijgen voornamelijk veel CVP stemmers
o CVP gaat zich daardoor Vlaamser profileren, maar blijven pro-België
o Stellen zich ook pro-amnestie op voor collaborateurs
o Succesvol begin jaren 1970: 21/212 zetels
Waals beweging
o Nieuw: Waalse beweging met een federalistisch programma
o Voor WOII: belangen van de Walen en de Franstalige Vlamingen verdedigen
o Na WOII: focus op het sociaaleconomische
o Waalse industrie kreeg het moeilijk na WOII
o Waalse beweging wil dat Wallonië eigen politiek moeten voeren
o Willen een door de staat ondersteunde economie
o Willen voor staatsteun aan de in verval geraakte Waalse industrie
o Leidt tot de oprichting van de Mouvement Populaire Wallon in 1961
Mouvement Populaire Wallon
o MPW ontstaat in 1961 met federalisme als doel
o Leider was André Rennard, een socialistische vakbondsman
o Leidde uiteindelijk tot het Rassemblement Wallon (RW) in 1968
Brussel als derde actor
o Bijzonder positie: Brussel als hoofdstad omgeven door Vlaanderen
o Front Démocratique des Francophones: Brusselse partij die Brussel Franstalig wil maken
o Keert zich tegen de Vlaamse beweging die Brussel willen vervlaamsen
o Vlaamse beweging wil dat Brussel wettelijk tweetalig wordt, want verfransing nam toe
o Vlaamse beweging eist bescherming voor Nederlandse minderheid in Brussel
o Ze willen ook de taalgrens en het Brussels territorium wettelijk vastleggen
o In ruil daarvoor zijn ze bereid om nationaal pariteitsregelingen te maken
o Marsen op Brussel 1961-1962
o 100 000 Vlamingen marcheren op Brussel
o Ook Franstalige tegenbetogers
Taalgrens
o Taalwetten worden vastgelegd in een ware koehandel
o Bv. Voeren als Vlaamse enclave en Komen-Moeskroen als Waalse enclave
o Ook invoering faciliteitengemeentes waar taalminderheden faciliteiten krijgen
o Brussel: 19 gemeentes met daarrond 6 Vlaamse faciliteitengemeenten
o In Vlaanderen zeggen ze dat faciliteiten er zijn om zich geleidelijk aan aan te passen
o In Wallonië zeggen ze dat faciliteiten er zijn om te blijven
o Vastlegging volgens territorialiteitsbeginsel, maar velen noemde zich Franstalig als sociaal statuut
Probleem Leuven
o Universiteit Leuven werd vernederlands samen met de UGent
o Ze werd in twee gedeeld: Nederlandstalige en Franstalige universiteit Leuven
o Franstalige universiteit op Vlaams territorium kon niet voor Vlaamse beweging
o Vlaamse beweging en studentenrevoltes ’68 vloeien samen in protest tegen de universiteit
o Belgische regering beslist om de Franstalige universiteit te verplaatsen naar Louvain-la-Neuve
o Trauma: Franstaligen worden weggejaagd uit Leuven
o Ook trauma voor katholieke partij: splits opnieuw in CVP en PSC
Verfransing blijft voortgaan
o Frans was een sociaal een superieure taal
o Verfransing bleef voortgaan in Brussel en langs de taalgrens
Probleem Brussel-Halle-Vilvoorden
o Was één kiesarrondissement, Franstalige verkozenen hadden zo dus een grote invloed in de Brusselse
randgemeenten
o Zorgde voor verdere verfransing van Vlaams-Brabant
Traditionele partijen op de schop
o Succes van federalistische partijen VU en RW
o Traditionele partijen splitsen
o 1968: CVP/PSC
o 1971: PVV/PLP
o 1978: BSP/PSB
6 staatshervormingen maken België een federale staat
o 1970, 1980, 1988, 1993, 2001, 2011
o 1993: België officieel een federale staat volgens de Grondwet na de Sint-Michielsakkoorden
1970
o Culturele autonomie: vorming van gemeenschappen volgens de taalgrens
o Economische autonomie: vorming van gewesten, zonder instellingen
o Taalgroepen in het parlement
o Paritaire samenstelling van de regering
o Invoering bijzondere meerderheden en alarmbelprocedure
1977: Egmontpact
o O.l.v Leo Tindemans in een regering met de Volksunie
o Mislukt en zorgt voor het einde van de Volksunie
o Radicalere Vlaamsgezinden waren ontgoocheld, leidt tot stichting Vlaams Blok in 1979
o Vlaams Blok knoopt aan bij een extreemrechtse traditie van het Vlaams-nationalisme
o Vooral in de jaren 1980 electoraal sterk door xenofoob programma tegen gastarbeiders
1980
o Oprichting van Vlaamse en Waals Gewestinstellingen (niet Brussel)
o Ontstaan van een Vlaamse Raad (fusie tussen Gemeenschapsraad en Gewestraad)
o In Wallonië bleef de Franse gemeenschap en het Franstalig Gewest
1988
o Verdere overheveling van bevoegdheden van federaal naar deelstatelijk niveau
o Oprichting Brussels Hoofdstedelijk Gewest
1992: Sint-Michielsakkoord
o België wordt officieel een federale staat (1993)
o Rechtstreekse verkiezing van leden van deelstaatsraden
o Splitsing van provincie Brabant
2011: Vlinderakkoord
o Splitsing Brussel-Halle-Vilvoorde
o Verdere overheveling van bevoegdheden van federaal naar deelstatelijk niveau
o Hervorming Brusselse instellingen
Dynamiek van staatshervormingen
o Van een unitaire logica naar een federale logica
o Democratisch proces dus ingewikkelde compromissen
o Verzoening van Vlaamse wens culturele autonomie en Waalse wens economische autonomie
o Assymetrie: de 3 gewesten zijn niet gelijk aan de 3 gemeenschappen
o Sterke Vlaamse identiteit leidt tot fusie tot 1 Vlaams parlement/regering
o Ontbreken van Franstalige identiteit zorgt voor behoud Waals en Brussels gewest
Blijvend probleem Brussel
o Vandaag maximaal 15% Nederlandstaligen
o Groeiende Brusselse identiteit als 3e deelstaat
o Internationaal centrum
Viert België ooit zijn 200ste verjaardag
o Vlamingen en Walen groeien uit elkaar
o Partijen als N-VA en Vlaams Belang worden sterker
o Europese Unie maakt een overkoepelend België overbodig
o Brussel blijft een ondeelbaar geheel en verbindingsteken
o Elasticiteit van Belgische compromissenpolitiek
o Toenemend belang van multiculturele samenleving
o Behoud van sociale zekerheid op Belgische schaal
