10. Tussen restauratie en vernieuwing (1944-1950) Flashcards
Krachtmeting tussen vernieuwers vs. behoudsgezinden
o Verdwijning van extreemrechtse partijen
o Rex en VNV worden afgestraft voor hun collaboratie
o Men wil een terugkeer naar de democratische waarde
o Traditionele partijen willen zich vernieuwen
Vernieuwing Katholieke Partij
o Katholieke partij wordt in 1945 herenigd na regionale splitsing in 1936
o Nieuwe naam: Katholiek wordt Christelijke Volkspartij
o ACW kreeg meer de bovenhand op de conservatieve katholieken
o Bleef traditionele partij: geloof, gezin, eigendom en vaderland centraal
Vernieuwing Belgische Werkliedenpartij
o De socialisten gaan ook van naam veranderen: Van BWP naar BSP
o Moesten ook afrekenen met de collaboratie van Hendrik De Man
o Duidelijk links-antifascisme door de S in de naam, stelt zich democratisch op
o Moesten vernieuwen, want er was linkse concurrentie met de communisten
o Communisten stonden sterk na de oorlog, want zij vormden grotendeels het verzet
o Ook concurrentie op gebied van vakbonden: socialistische vakbond neigt naar communisme
o Socialisten zet een ander gezinsmodel voorop: vrouwenemancipatie
Vernieuwing Liberale Partij
o Willen de katholieken als collaborateurbeschermers afschilderen
o Klopt: CVP wilde de rechtse stemmen van VNV binnenhalen
o Pleitte daarom voor een lichtere bestraffing
o Ook liberalen veranderen naam: PVV (vrede en vernieuwing)
o Zet ook de deuren open voor gelovige kiezers
Belgische productieapparaat na WOII
o Relatief intact door politiek van het minste kwaad van de bedrijfsleiders (Galopindoctrine)
o Antwerpse haven kwam ook ongeschonden uit de oorlog, geen grote herstelwerking nodig
o ‘Belgisch mirakel’: snel economisch herstel door de Antwerpse haven
Marshallplan
o Amerikanen beseften dat Europa financieel moest geholpen worden
o Rode leger was voorbij Berlijn, communistische machtsovername in West-Europa dreigde
o Grote delen van het verzet waren communisten en waren gewapend
o VS wou dus zo snel mogelijk welvaart creëren om revolutionair klimaat weg te nemen
o Weinig steun aan België, konden zelf snel economisch herstellen door de haven van Antwerpen
Operatie Gutt
o Enorme operatie o.l.v. minister van financieen Camille Gutt
o Monetaire normalisering
o Wilde al het oorlogsgeld in te trekken en nieuwe biljetten te lanceren
o Alle zwarte kapitalen die op de zwarte markt verdiend werden vielen zo teniet
o Daardoor was de Belgische munt relatief stabiel
o Tegelijk zorgde hij ook voor prijsverlagingen en loonsverhogingen
o Daardoor kwam er een stijging van de koopkracht
Sociaal Pact
o Wet van 1945 die voor de institutionalisering van het sociaal overleg zorgt
o Werkgevers hadden tijdens WOII binnen de Galopindoctrine gewerkt, maar niet binnen justitie
o Wisten dat ze na de bevrijding hierdoor strafbaar waren, dus begonnen ze het verzet te steunen
o Ze gingen achter de schermen reeds afspraken maken over de basisprincipes na de oorlog
o Alle verzekeringen werden verplicht
o Werkgevers én werknemers én de overheid betalen mee
o Centrale bijdrage-inning
o Stuk loon wordt afgehouden door werkgever en met zijn bijdrage gestort naar kas o Sociale zekerheid wordt beheerd door vakbonden en werkgevers o Verdeelt het geld over verschillende verzekeringen, volgens wettelijke verdeelsleutel o Aandeel van de overheid bepaalt zo’n 20-30 % van de kosten
o Deze verplichte verzekeringen vormen een buffer tegen financiële crisissen
Het sprookje van de verzorgingsstaat
o Je hebt mensen die de uitkering ontvangen en je hebt er die ze financieren
o Probleem: Ontvangers worden steeds groter, betalers worden steeds kleiner
o Oliecrisis in de jaren 1970 zorgt voor meer werkloosheid(uitkeringen)
o Vergrijzing zorgt voor hogere kosten in de ziekteverzekering en de pensioenen
o Besparingen in de jaren 1980 van de staat zorgt voor minder sociale bijdrage van de overheid
o Speciale tewerkstellingsstatuten om jeugdwerkloosheid tegen te gaan
o Brugpensioen voor oudere werknemers
Sociale bijstand
o Sociale zekerheid: gebaseerd op het betalen van sociale bijdragen op de arbeidsinkomsten
o Sociale bijstand: bescherming voor wie geen beroep kan doen op de sociale zekerheid
o OCMW’s: bestrijding van kansarmoede op basis van het recht op bestaansminimum van 2002
Aanvullende bescherming
o Extra, niet verplichte verzekeringen
o Privéverzekeringen zoals pensioensparen, groepsverzekeringen, hospitalisatieverzekeringen
o Discussie: sociale verzekering privatiseren of niet?
Vlaams-nationalistische collaboratie
o Collaboratie in WOII was niet alleen in Vlaanderen
o De meeste Vlaams-nationalisten collaboreren wel
o Zij trekken de hele Vlaamse Beweging hierin mee
Bevrijding 1944
o België wordt bevrijd door de geallieerden
o Oorlog nog niet voorbij: er komt nog een Duitse tegenaanval met het Ardennenoffensief
o Eerste repressiegolf vindt plaats in een land in oorlog, in overdrive en in politieke crisis (koning)
o Accommodatiepolitiek werd vooral door de katholieken toegepast
o Katholieken steunen de aanpassingspolitiek koning en willen milde repressie
o Liberalen en socialisten zijn tegen de aanpassingspolitiek van de koning en willen harde repressie
o Zeer complexe situatie, links-rechts tegenstelling
Volksrepressie of straatrepressie
o Gebeurd meteen na de bevrijding
o Verzet en onderdrukte bevolking komt op straat en uiten hun woede op de collaborateurs
o Leidt tot maanden van schermutselingen, burgers nemen het recht in eigen handen
o Gaan ze arresteren, molesteren, bestelen, inboedels verwoesten
o Typisch: kaalscheren van vrouwen die seksuele betrekkingen hadden met Duitse soldaten
o Geen collaborateurs dus, geen samenwerking met de bezetter
o Tweede golf volksrepressie rond mei 1945 na de terugkomst van Belgen uit concentratiekampen
Gerechtelijke repressie
o Belgisch gerecht die de collaborateurs gerechtelijk wilt bestraffen
o België is nog in oorlog en moest snel handelen: militaire rechtbanken
o 350 000 dossiers van collaboratie, gigantische opdracht
o 53 000 veroordelingen (vooral voor militaire en politieke collaboratie)
o 2 700 doodvonnissen (grotendeels bij verstek) waarvan er slechts 242 werden uitgevoerd
o Strenge straffen, maar lichte strafuitvoering
o Na 10 jaar waren bijna alle collaborateurs uit de gevangenis
o Ook veel burgerlijke sancties: verlies van burgerrechten
o Voornamelijk het geval voor kleinere collaborateurs, werd gebruikt door links tegen katholieken
