1.1 Ethiek van experimenteel onderzoek Flashcards
Wat is de definitie van experimenteren?
Experimenteren kunnen we omschrijven als een gecontroleerde methode van waarnemen waarbij de waarde van een of meer onafhankelijke variabelen (bijvoorbeeld informatieverschaffing) door de onderzoeker worden gemanipuleerd (het al dan niet laten zien van een voorlichtingsfilm) met het oogmerk het oorzakelijke of causale effect daarvan vast te stellen op één of meer afhankelijke variabelen (bijvoorbeeld het rook-, eet-, werk- of rijgedrag).
Waar verwijst experimenteren naar: de plaats waar de experimenten plaatsvinden of de logica van de procedures?
Experimenteren verwijst niet zozeer naar een plaats waar experimenten plaatsvinden zoals een laboratorium, werkplaats of veld, maar naar de logica van de daarbij gehanteerde procedure.
Strikt genomen moet er aan drie voorwaarden worden voldaan om te kunnen spreken van een causale relatie. Welke 3?
1 Er moet een statistisch significant verband zijn tussen de predictor en de afhankelijke variabele.
2 De predictor moet in de tijd voorafgaan aan de afhankelijke variabele.
3 De relatie tussen de predictor en de afhankelijke variabele wordt niet veroorzaakt door een derde, mogelijk onbekende, variabele.
In het geval van experimenteel onderzoek zijn er een aantal ethische kwesties die met name van belang zijn. Wat is de belangrijkste overkoepelende richtlijn?
Hoe wordt deze richtlijn ook wel genoemd?
De belangrijkste overkoepelende richtlijn is dat onderzoek zo moet zijn opgesteld dat het de proefpersoon zo min mogelijk belast, ook wel het principe van minimized harm genoemd.
Uit welke 2 onderdelen bestaat informed consent?
- Informatie verstrekken
- Toestemming vragen
Wat is actieve informed consent?
Wanneer de deelnemer een handeling moet verrichten om toestemming te verlenen, zoals het ondertekenen van een informed consent-formulier.
Een voorbeeld van active informed consent is wanneer ouders een brief van school krijgen waarin wordt toegelicht dat er in de klas een vragenlijst aan hun kinderen worden uitgedeeld. Als de deelname van het kind alleen kan plaatsvinden na expliciete toestemming van de ouders, bijvoorbeeld door een handtekening te zetten op een formulier voor deelname, dan is er sprake van active consent.
Wat is passieve informed consent?
Wanneer de deelnemer een handeling moet verrichten om niet deel te nemen aan een onderzoek dan heet dit passive informed consent; in wezen een vorm van ‘wie zwijgt, stemt toe’.
Een voorbeeld van passive informed consent kan bijvoorbeeld een situatie zijn waarbij een deelnemer een vragenlijst krijgt waar de eerste bladzijde informatie geeft over het hoe en waarom van de vragenlijst. Verwacht kan worden dat als de deelnemer niet mee wil doen, de deelnemer de vragenlijst gewoon niet invult. Het invullen van de vragenlijst kan dan worden beschouwd als een vorm van passive consent.
Consent kan slechts geïnformeerd zijn als deelnemers geïnformeerd zijn over welke 9 zaken?
- Vrijwillige deelname
- Recht op deelname beëindigen
- Doel van het onderzoek
- Onderzoeksprocedure
- Risico’s
- Maatschappelijk nut van onderzoek
- Duur van het onderzoek
- Contactinformatie
- Anonimiteit
Wat houdt vrijwillige deelname in bij het informed consentproces? 2x
- er moet duidelijk worden gemaakt dat deelname aan het onderzoek vrijwillig is
- en dat het weigeren van deelname geen negatieve consequenties met zich meedraagt.
Wat houdt Recht op deelname beëindigen in bij het informed consentproces?
Het moet duidelijk zijn dat een participant het recht heeft om op ieder moment deelname aan het onderzoek te staken. Er zal dan ook door de onderzoeker moeten worden toegelicht wat er gebeurt met eventuele verzamelde gegevens tot het punt van stoppen. De onderzoeker is niet verplicht alle gegevens tot dat punt te vernietigen, maar is wel verplicht vooraf de deelnemers te laten weten wat er met hun gegevens gebeurt.
Wat houdt het doel van het onderzoek in bij het informed consentproces?
waar mogelijk moet de onderzoeker in voor de deelnemers heldere termen toelichten wat het doel van het onderzoek is. Jargon of specifieke hypothesen kunnen worden vermeden, het is voornamelijk van belang dat deelnemers weten welk onderwerp het onderzoek betreft en wat in grote lijnen de onderzoeker uit het onderzoek te weten hoopt te komen. Het kan soms zijn dat kennis van het doel van het onderzoek een stoorzender is voor de uitkomsten van onderzoek. Hoe hiermee om te gaan wordt later besproken bij de paragraaf bedrog.
Wat houdt de onderzoeksprocedure in bij het informed consentproces?
de deelnemers moeten van te voren een overzicht of op zijn minst een helder beeld hebben van de gevolgde onderzoeksprocedure.
Wat houden de risico’s in bij het informed consentproces?
alle voorzienbare risico’s en ongemakken die de deelnemers kunnen treffen moeten vooraf bekend zijn. Dit hoeft niet alleen betrekking te hebben op lichamelijke ongemakken (bijvoorbeeld, injecties, afname van speeksel, of elektrische schokken), maar ook psychologische (bijvoorbeeld het zien van schokkend of pornografisch materiaal).
Wat houdt het maatschappelijk nut van onderzoek in bij het informed consentproces?
het liefst worden deelnemers geïnformeerd over het hogere nut van hun deelname aan het onderzoek. Dit kan een maatschappelijk nut zijn, maar kan ook een nut zijn voor de deelnemers zelf.
Wat houdt de duur van het onderzoek in bij het informed consentproces?
De duur van de belasting moet vooraf bekend zijn. Gaat de deelnemer een uur lang ononderbroken computertaken uitvoeren, of wordt van de deelnemer verwacht dat er over de periode van een half jaar iedere week een volledige dag in het ziekenhuis onderzoek wordt verricht? Dit alles moet zo helder mogelijk worden gecommuniceerd.
