zmienność organizmów Flashcards
zmienność organizmów definicja
jest to występowanie różnic między osobnikami należącymi do tego samego gatunku
co to zmienność genetyczna i jakie są jej rodzaje?
roznice fenotypowe miedzy osobnikami jednego gatunku wynikajace ze zróżnicowania informacji genetycznej; jest to zmienność dziedziczna
wyróżnia się zmienność genetyczną:
-rekombinacyjna (dochodzi do niej u potomstwa)
-mutacyjna
ze wzgledu na chatakter dziedziczonej cechy oraz sposób jej dziedziczenia można ją podzielić na:
-zmienność ciągłą - dotyczy cech ILOŚCIOWYCH (łagodne stopniowanie), jest zwykle warunkowana przez geny kumulatywne, rozkład cechy ma kształt dzwonu
-zmienność nieciągłą (skokową) - dotyczy cech JAKOŚCIOWYCH i przejawia się występowaniem osobników o wyraźnie różnych fenotypach, jest zwykle warunkowana przez pojedyncze geny
zmienność genetyczna u bakterii
występuje:
-PIONOWY transfer genów - przekazywanie informacji genetycznej podczas podzialow komorkowych/rozmnazania do komórek potomnych gatunku (z pokolenia na pokolenie)
-POZIOMY transfer genów - między osobnikami za pomocą koniugacji, transdukcji czy transformacji
chodzi po prostu o zwiększenie różnorodności genetycznej
co to rekombinacja?
jest to proces prowadzący do powstania nowych układów alleli genów u organizmów potomnych
jakie są źródła zmienność rekombinacyjnej u eukariontów?
-niezależna segregacja chromosomów- zachodzi w trakcie mejozy podczas powstawania gamet
-crossing-over - podczas profazy I podziału mejotycznego, dzięki temu powstaja nowe układy alleli
-losowe łączenie się gamet - podczas zapłodnienia
-
co to mutacja?
jest to nagła, skokowa i dziedziczna zmiana w materiale genetycznym
jakie są rodzaje rekombinacji?
w zaleznosci od podobienstwa rekombinowanych fragmentow DNA wyroznia sie:
-rekombinacja homologiczna - zachodzi między fragmentami DNA wykazującymi znaczne podobieństwo, znajdującymi się na tym samym chromosomie lub na dwóch innych (crossing-over)
-rekombinacja umiejscowiona - między fragmentami DNA które wykazują podobieństwo sekwencji na krótkich odcinkach (integracja genomu bakteriofaga do DNA bakterii)
-rekombinacja niehomologiczna - zachodzi między fragmentami DNA niewykazujacymi podobieństwa sekwencji (transpozycja)
jakie są rodzaje mutacji ze względu na rodzaj komórek w których dochodzi do zmian?
-somatyczne - występują w DNA komórek somatycznych (ciała), nie są przekazywane potomstwu i zwykle nie wpływają znacząco na funkcjonowanie organizmu (chyba ze zaburzają cykl komórkowy a to prowadzi do nowotworow)
-generatywne - występują w DNA komórek płciowych (rozrodczych), są przekazywane potomstwu, nie wpływają znacząco na funkcjonowanie organizmu ale wpływają na jego potomstwo, którego wszystkie komórki zawierają tą mutacje (często szkodliwa)
jakie są rodzaje mutacji ze względu na przyczynę zmian?
-spontaniczne - spowodowane błędami pojawiającymi się podczas replikacji DNA
-indukowane - powstaja w wyniku oddziaływania na komórkę określonego czynnika mutagennego (fizycznego, chemicznego czy biologicznego)
jakie są rodzaje mutacji ze względu na poziom organizacji materiału genetycznego w którym zachodzą zmiany?
-genowe (punktowe) - polegają na zmianie kolejności lub liczby nukleotydów w genie
-chromosomowe (aberracje chromosomowe) - to wszelkie zmiany w strukturze i liczbie chromosomow
jak można podzielić mutacje?
ze względu na:
-rodzaj komórek w jakich zachodzą zmiany
-przyczyne zmian
-poziom organizacji materiału genetycznego w którym zachodzą zmjany
jakie są rodzaje czynników mutagennych?
fizyczne:
-promieniowanie jonizujace
-promieniowanie UV
-wysoka temperatura
chemiczne:
-kwaz azotowy III
-benzopiren
-aflatoksyna
-reaktywne formy tlenu
-kolchicyna
-amoniak
biologiczne:
-wirus opryszczki
-wirus zapalenia wątroby
-wirus brodawczaka ludzkiego
rozpatrując mutacje na poziomie DNA wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje zmian w sekwencji nukleotydow
są to
-substytucje - polegają na zastąpieniu jednej pary zasad azotowych inną, i w zależności od rodzaju zamienianych zasad dzielą się na:
>tranzycje - zamiana zasady purynowej na inną zasadę purynowa (pirymidynowej na inną pirymidynowa)
>transwersje - zamiana zasady pirymidynowej na purynowa (purynowej na pirymidynową)
-delecje - polegają na utracie jednej lub więcej par nukleotydów
-insercje - polegają na wstawieniu jednej lub wiecej dodatkowych par nukleotydów
rozpatrując mutacje na poziomie zmian w składzie aminokwasowym białka kodowanego przez dany gen (będące wynikiem mutacji DNA) wyróżnia się?
w wyniku substytucji powstaja:
-mutacje synonimiczne (milczące) - kodon zmieniony koduje ten sam aminokwas i nie dochodzi do żadnych zmian w budowie białka
-mutacje zmiany sensu - na skutek wymiany nukleotydy nowopowstaly kodon oznacza zupełnie inny aminokwas
-mutacje nonsensowne - po zamianie jednego nukleotydu na inny nukleotydu kodów oznacza trójkę nonsensowną (kodon STOP), wiec synteza białka zostaje przerwana a wyprodukowane białko może być nieaktywne
w wyniku delecji lub insercji:
mutacja zmiany ramki odczytu - wstawienie lub utrata innej liczby nukleotydów niż trzy albo wielokrotność trzech powoduje zmianę w odczytywaniu kodonów od miejsca mutacji do konca genu co prowadzi do wstawienia nieodpowiednich aminokwasów
jakie są rodzaje mutacji chromosomowych?
-strukturalne - są to zmiany w strukturze chromosomow które powstaja w wyniku pęknięcia chromatydy lub chromosomu w jednym lub dwóch miejscach oraz łączenia się powstałych odcinków w układzie innym niż układ wyjściowy
-liczbowe - dotyczą zmiany w liczbie chromosomow I powstaja w wyniku zaburzenia rozdziału chromosomów w trakcie mitozy lub mejozy
