Ziekte en beleving van ziekte Flashcards
Gezondheid en ziekte, definitie
Factoren die bepalen of iemand gezond is
Gezondheid: een toestand van algeheel lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet alleen de afwezigheid van ziekte of zwakte.
Ziekte: (relatief begrip, voor iedereen anders) verstoring van een evenwichtssituatie in de gezondheid
Factoren die bepalen of iemand gezond is:
- vaste factoren als leeftijd, geslacht en genetische factoren
- individuele levensstijl (roken, bewegen etc.)
- sociale en buurtgebonden factoren
- leef- en werkomstandigheden (hoge werkdruk etc.)
- algemene sociaaleconomische, culturele en milieu gerelateerde aspecten
Conflictgevoelens bij de zieke mens
- Conflict met zichzelf. Plotselinge ommekeer in iemands leven, zekerheden vallen weg, hierdoor protesteren/opstandigheid en negatief gevoel
- Conflict met de omgeving. De zieke kan andere mensen in omgeving benijden, zieke denkt dat omgeving hem niet meer als volwaardig beschouwd, vervreemding van de omgeving
- Conflict met het eigen lichaam. De zieke kan zijn lichaam ervaren als iets dat niet meer bij hem hoort, lichaam heeft hem in de steek gelaten
Beleving van ziek zijn, kwaliteit van leven, definitie, 3 domeinen
Kwaliteit van leven is het functioneren van personen op fysiek, psychisch en sociaal gebied en de subjectieve evaluatie daarvan. bestaat uit zowel objectieve (wat kan iemand wel en niet) als subjectieve aspecten (hoe oordeelt iemand over zijn gezondheid).
- Lichamelijke domein: lichamelijke klachten, pijn, functioneren
- Psychische domein: psychische klachten, gevoelens etc.
- Sociale domein: aantal en kwaliteit van sociale contacten, mogelijkheid om sociale rollen te vervullen
Beleving van ziek zijn, cognitief, zelfregulatiemodel, processen
Ziekte gespecificeerd op cognitieve manier: manier waarop individuen hun ideeën over gezondheid en ziekte analyseren.
Zelfregulatiemodel is een cognitief model, onderscheidt de volgende processen:
- Identiteit: wat doet ziekte met je
- Consequenties: wat zijn de gevolgen van ziekte
- Oorzaken: wat heeft de zieke ziek gemaakt
- Tijdslijn: wat gebeurt er over tijd, hoe lang duurt het
- Genezing/Controle: wat gebeurt er met de ziekte, hoe en wanneer wordt het genezen of is er een andere manier waarop de ziekte gecontroleerd moet worden
Beleving van ziekte, persoonlijkheid, persoonlijkheidsvariabelen
Bepaalde persoonlijkheidsvariabelen lijken mensen een buffer te geven voor het omgaan met ziekte.
Sense of coherence: het vermogen om de gebeurtenissen te begrijpen en een plek te kunnen geven
Self efficacy: het vermogen en de overtuiging om op een goede manier te kunnen handelen in een bepaalde situatie
Omgeving van de zieke, invloed op zieke en ziekte
Expressed emotion kan negatieve invloed hebben op de zieke en zijn ziekte:
- een hoge mate van vijandigheid, bijv. uit onbegrip van de familie
- overbetrokkenheid
- kritische houding
Patiënt en omgeving, factoren
Onzekerheid en angst: zieke kan onzeker en bang zijn door de ziekte, moet toch serieus genomen worden door omgeving
Somberheid: door machteloosheid, door somber zijn kunnen lichamelijke klachten erger worden, depressie, proberen aan te pakken
Ziektewinst: het fenomeen dat mensen iets extra’s uit hun ziekterol halen, wat ze anders niet kregen.
- primair: men kan iets vermijden doordat ze ziek zijn (niet hoeven werken, niet zelf boodschappen doen etc.)
- secundair: niet alleen iets naars vermeden, maar ook voordeel behaald (bijv. geld uit uitkering etc.)
- tertiair: voordeel dat een derde heeft van de situatie van de zieke (bijv. complimenten voor man die zieke vrouw begeleid)
Bijzondere vormen van ziektebeleving, somatisatie, hypochondrie, somatisatiestoornis
Somatisatie: de neiging om lichamelijke ongemakken en klachten, die niet door medische bevindingen kunnen worden verklaard, te ervaren en te rapporteren, ze aan een lichamelijke aandoening toe te schrijven en er medische hulp voor te zoeken.
Hypochondrie: de angst of overtuiging een ernstige lichamelijke ziekte te hebben. Verschillende lichamelijke verschijnselen, hebben veel angst.
Somatisatiestoornis: kenmerken zich door voorgeschiedenis van vele lichamelijke klachten, beginnend vanaf dertigste levensjaar. Veel lichamelijke klachten, erfelijkheid speelt een rol.
